lyx_mirror/lib/doc/eu/Tutorial.lyx

#LyX 1.4.0cvs created this file. For more info see http://www.lyx.org/
\lyxformat 245
\begin_document
\begin_header
\textclass scrbook
\begin_preamble
\usepackage{multicol}
\end_preamble
\language basque
\inputencoding latin1
\fontscheme pslatex
\graphics default
\paperfontsize default
\spacing single
\papersize default
\use_geometry false
\use_amsmath 0
\cite_engine basic
\use_bibtopic false
\paperorientation portrait
\secnumdepth 3
\tocdepth 3
\paragraph_separation indent
\defskip medskip
\quotes_language english
\papercolumns 1
\papersides 2
\paperpagestyle default
\tracking_changes false
\output_changes true
\end_header

\begin_body

\begin_layout Title

\noun on
LyX Tutoretza
\end_layout

\begin_layout Author
egilea: LyX taldea.
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
 Fitxategi honen arduradun nagusia 
\family typewriter
John Weiss
\family default
 da.
 Bidali iradokizunak edo erroreei buruzko zuzenketak LyX dokumentazioko
 posta-zerrendara: <lyx-docs@lists.lyx.org>.
 
\newline
Itzulpena: I<>aki Larra<72>aga Murgoitio (dooteo@euskalgnu.org) eta Sara Elorza,
 2004.
\newline
Zuzenketak: Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza <hizpol@ej-gv.es>,
 2004.
\end_layout

\end_inset


\end_layout

\begin_layout Standard
\begin_inset LatexCommand \tableofcontents{}

\end_inset


\end_layout

\begin_layout Chapter
Sarrera
\end_layout

\begin_layout Section
Ongi etorri LyX-era! 
\end_layout

\begin_layout Standard
Fitxategi hau LaTeX inoiz entzun barik edo ongi ezagutzen ez duten neska-mutilen
tzat egina dago.
 Lasai, ordea, LyX erabiltzeko LaTeX-i buruz ezer jakin beharrik ez daukazu.
 Azken finean, LyX-en ezaugarrietako bat LaTeX-entzat ia WYSIWYG (
\emph on
What You See Is What You Get
\emph default
) interfazea eskaintzean datza.
 Hori bai, LyX bere osotasunean erabiltzeko gauza batzuk ikasi beharko dituzu.
\end_layout

\begin_layout Standard
Ziurrenik, bi paragrafo artean hiru lerro zuri edo puntu "." baten ondoren
 bi hutsune ezartzen saiatzeagatik eskuliburu hau irakurtzen ari zara.
 Hainbat buruhauste izan eta gero, ezinezkoa dela ohartuko zinen.
 
\end_layout

\begin_layout Standard
Gertatzen dena hau da: bestelako testu prozesadoreetako zenbait trikimailu
 LyX-en ez direla erabilgarriak.
 Hau da, erabili izan dituzun testu-prozesadore gehienetan tabulazioak,
 zuriuneak, paragrafo-tarteak, letra-tipoak eta bestelako batzuk eskuz idatzi
 behar dira.
 Honekin jarraituz, dokumentuetako testua idazteaz gain beraren itxura eta
 konposaketa-lanak ere erabiltzaile bakoitzak lantzen ditu.
 LyX-ek, ordea, itxura eta konposaketa-arloak lantzen ditu, gauza garrantzitsuen
a zuri utziz: dokumentuaren edukia idaztea.
\end_layout

\begin_layout Standard
Beraz, zatoz gurekin eta jarraitu irakurtzen.
 Tutoretza hau irakurrita denborari etekina aterako diozu.
\end_layout

\begin_layout Section
Tutoretza hau zer da eta zer ez da.
\end_layout

\begin_layout Standard
Atal honekin serioski hasi baino lehen, gauza bat argitu nahiko genuke.
 Tutoretza honek 
\emph on
Sarrera
\emph default
-n agertzen den idazkera erabiltzen du.
 Lehenbizi eskuliburu hau irakurtzen ari bazara, hobe lehenago 
\emph on
Sarrera
\emph default
 irakurtzen baduzu.
 Bai, une honetantxe esan nahi dugu.
\end_layout

\begin_layout Standard
Orain letra-tipo bakoitzaren esanahia dakizunez, tutoretza honen helburuez
 zertxobait azaldu nahi dugu.
\end_layout

\begin_layout Subsection
Tutoretza erabilgarria izan dadin.
\end_layout

\begin_layout Standard
Tutoretza hau adibide eta ariketekin osatua dago.
 
\end_layout

\begin_layout Standard
Dokumentu honi zuku handiena ateratzeko irakurtzerakoan zenbait ariketa
 idazteko esango dizugu, gauza guztiak ongi ulertu dituzula ziurtatzeko.
 Berdin digu errazak badira ere (lehengusinari ez esan zure ordez idazteko,
 horrek ez baitu balio eta\SpecialChar \ldots{}
) idatzi ariketa guzti-guztiak gauza bakoitza
 ulertu arte.
 Zure erosotasunerako(bai jatorrak garela!), inprimatu txosten hau PostScript<70>
 formatuan.
\end_layout

\begin_layout Standard
LaTeX ezagutzen baduzu, tutoretza hau azkarrago irakur dezakezu, LyX-eko
 burutazio ugari LaTeX-ekoak baitira.
 Nola nahi ere, Lyx-ek ikasi beharreko halako jokaerak
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
edo, era dotoreago batean,"ezaugarriak"
\end_layout

\end_inset

 ditu.
 Baldin eta tutoretza osoa irakurtzeko asmorik ez baduzu, 
\begin_inset LatexCommand \ref{atal:latexerabiltzaileak}

\end_inset

 atala begiratzea aholkatzen dizugu, LaTeX-eko adituei zuzendua baitago.
\end_layout

\begin_layout Subsection
Aurkituko 
\emph on
ez
\emph default
 duzuna:
\end_layout

\begin_layout Itemize
LyX-en ezaugarri guztien azalpen zehatzak.
 
\end_layout

\begin_layout Itemize
Zer? 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
 birritan nahi duzu? 
\end_layout

\begin_layout Itemize
Serioski mintzatuz, zu ernatu eta tresna honekin idazten jartzea nahi dugu,
 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
 bakarrik behar izango duzu.
 LyX-en ezaugarri guztiak hemen sartuz gero 
\emph on
Tutoretza
\emph default
 luzeegia izateaz gain informazio errepikatua eduki eta beti ere zaharkitua
 izango litzateke.
\end_layout

\begin_deeper
\begin_layout Standard
Alferrikako lan errepikakor eta aspergarria izango litzateke 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
 bikoiztea, eta gainera zaharkitua geldituko litzateke (eta erabat luzea).
 Gauzen sarrera egitea bakarrik nahi dugu; pentsatu atal bakoitzaren amaieran
 "
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
 ikusi" bezalako esaldia agertuko dela.
\end_layout

\end_deeper
\begin_layout Itemize
LaTeX-en azalpen zehatza.
\end_layout

\begin_deeper
\begin_layout Standard
Premiagabekoak.
 LaTeX-ekin egin daitezkeen trikimailu batzuk ikasteko gogoa edukiz gero,
 berorri buruzko liburu bat lor dezakezu.
 Gai honi buruz idatzita hainbat liburu on daude merkatuan (bai, alboko
 kaleko frutategian adibidez).
 Azken finean, zertarako gurpila berriz asmatu\SpecialChar \ldots{}

\end_layout

\end_deeper
\begin_layout Standard
Beraz, gora bihotz ausartak, aurrera jarraitzeko ordua iritsi zaigu eta.
 Zure lehenbiziko dokumentua egiteko unea da\SpecialChar \ldots{}

\end_layout

\begin_layout Chapter
LyX-ekin hastea
\end_layout

\begin_layout Section
Lehenbiziko LyX dokumentua
\end_layout

\begin_layout Standard
\begin_inset LatexCommand \label{atal:lyxlehenidazkia}

\end_inset

 Oso ondo.
 Idazten hasteko prest zaude.
 Hasi aurretik, ordea, tutoretza hau hezigarri, erabilgarri eta atseginagoa
 gertatuko zaizulakoan, gauza batzuk esan beharrean gaude.
\end_layout

\begin_layout Standard
Dagoen informazio asko hemen azalduko ez dugunez, laguntzako beste fitxategi
 batzuk bilatu beharrean egongo zara.
 Zorionez, erraza da.
 Abiatu LyX.
 Aukeratu 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
 
\family sans
\bar under
L
\bar default
aguntza
\family default
 menuan.
 Horrela baderitzozu, kargatu 
\emph on
Tutoretza
\emph default
 ere (une honetan pantailan irakurtzen ari ez bazara bederen).
 Horrela, zure fitxategia LyX-en ezaugarrien erabilera gisa adibide ona
 izango da, idazten ari zaren bitartean irakur baititzakezu.
 Dokumentu bat baino gehiago irekita badituzu, 
\family sans
Dokumentuak
\family default
 menua erabili hauen artean mugitzeko.
 Tutoretza honek ez ditu zehatz-mehatz azalduko beste LyX eskuliburuetan
 agertzen diren gaiak.
 Hasera batean nahiz eta zuretzako zailagoa izan, 
\emph on
Tutoretza
\emph default
 motzagoa izatea lortzen du.
 Beste gidak erabiltzera bultzatuko zaitu, epe luzera denbora asko aurreztuz.
\end_layout

\begin_layout Standard
Tutoretza-n programa hauek instalatuta dauzkazula onartuko dugu: ongi baino
 hobekiago darabilen LyX-eko bertsio bat, LaTeX, 
\family typewriter
xdvi
\family default
 edo dvi fitxategi-ikustailea eta 
\family typewriter
dvips
\family default
 tresna (dvi formatutik PostScript<70>-era bihurtzen duen beste programaren
 bat) eta (nola ez) inprimagailu bat.
 Agian gehiegi suposatzea izango da, baina aurreko programatariko bat falta
 bada zuk (edo sistemako administratzaileak) instalatu beharko duzu.
 Beste eskuliburuetan instalazio-lanak nola egin aurkitu ahal izango dituzu.
\end_layout

\begin_layout Standard
Azkenik, zure trebezia lantzeko asmoz LyX-en fitxategi bat prestatu dugu.
 Beraren izena 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
 da.
 Pentsatu LyX-eko ezaugarri dotoreak ezagutzen ez dituen batek idatzi duela.
 Funtzio berriak ikasten ari zaren heinean 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
 fitxategiko zati batzuk zuzentzeko eskatuko dizugu.
 Gauzak zuzentzeko trikimailu politak dauzka
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
Trikimailuak hori koloredun "oharretan" agertzen dira.
 Horien gainean saguarekin klikatuz irakur ditzakezu.
 
\end_layout

\end_inset

.
 Tranpa egin nahi baduzu (edo egindakoa aztertzeko asmoz), 
\family typewriter
adibide_lyx-atua.lyx
\family default
 fitxategia daukazu; berton LyX-en aditua den norbaitek idatzitako testu
 berdina dago.
\end_layout

\begin_layout Standard
Adibide-fitxategiak 
\family typewriter
examples/
\family default
 direktoriopean aurki Daiteke; hautatu 
\family sans
\bar under
F
\bar default
itxategia\SpecialChar \menuseparator
I
\bar under
r
\bar default
eki
\family default
 menua eta 
\family sans
Adibideak
\family default
 botoian klikatuz lor ditzakezu.
 Ireki Landugabeko dokumentua, 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
, eta horren gainean idazteko 
\family sans
\bar under
F
\bar default
itxategia\SpecialChar \menuseparator
Gorde\InsetSpace ~
honela
\family default
\SpecialChar \ldots{}
 aukera erabiliz zure "etxeko" direktorioan kopia bat gorde.
 Dokumentua zuzentzen duzun heinean, aldaketak dvi irteeran nola eragiten
 duten ikus dezakezu.
\end_layout

\begin_layout Standard
Gainera, 
\family typewriter
examples/
\family default
 direktorioan dauden beste adibide-fitxategiek LyX-ekin landuago dauden
 gauza politak burutzen erakutsiko dizute.
 Eskuliburuetan (bere luzera edo beste arrazoiengatik) agertzen ez diren
 beste gauza erabilgarri batzuk erakusten dira.
 Tutoretza hau irakurri ondoren, edo LyX-ekin gauza dotoreagoak egiteko
 orduan zalantzarik edukiz gero, kontsultatu fitxategi hauek.
\end_layout

\begin_layout Subsection
Idaztea, ikustea eta inprimatzea
\end_layout

\begin_layout Itemize
Ireki fitxategi berria 
\family sans
\bar under
F
\bar default
itxategia\SpecialChar \menuseparator

\bar under
B
\bar default
erria
\family default
\SpecialChar \ldots{}
 erabiliz.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Idatzi honelako esaldi bat: Nere LyX lehen idazkia!.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Gorde dokumentua (
\family sans
\bar under
F
\bar default
itxategia\SpecialChar \menuseparator
Gorde\InsetSpace ~
honela
\family default
\SpecialChar \ldots{}
)
\end_layout

\begin_layout Itemize
Exekutatu LaTeX 
\family typewriter
dvi
\family default
 fitxategia sortzeko 
\family sans
\bar under
I
\bar default
kusi\SpecialChar \menuseparator

\bar under
D
\bar default
VI
\family default
.
 Leiho nagusian unean lantzen ari diren komandoak ikusi ahal izango dituzu.
 LaTeX-eko mezuak dira, oraingoz ezikusi ditzakezu.
 LyX-ek xdvi programa (edo bestelako dvi ikustaria) abiatuko du; horrek
 beste leiho berri bat sortuko du, berton zure dokumentua inprimatua nola
 geldituko den erakutsiko dizun.
 
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
xdvi atzeko planoan exekutatzen utziz denbora aurrez dezakezu.
 Ondoren, 
\family sans
\bar under
I
\bar default
kusi\SpecialChar \menuseparator

\bar under
E
\bar default
guneratu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
D
\bar default
VI
\family default
 erabili eta LaTeX-en ekitaldia amaitzean 
\family typewriter
xdvi
\family default
-ko leihoan klikatu .
\end_layout

\end_inset


\end_layout

\begin_layout Itemize
Inprimatzeko 
\family sans
\bar under
F
\bar default
itxategia\SpecialChar \menuseparator
In
\bar under
p
\bar default
rimatu
\family default
\SpecialChar \ldots{}
 menua hautatu eta
\family sans
Inprimatu
\family default
 botoian klikatu.
\end_layout

\begin_layout Standard
Zorionak! Zure lehenbiziko LyX dokumentua idatzi eta inprimatu duzu.
 Beste guztia huskeriak bakarrik dira, 
\emph on
Tutoretza
\emph default
 , 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
 eta 
\emph on
Ezaugarri hedatuak
\emph default
 eskuliburuetan zehar azalduko direnak.
\end_layout

\begin_layout Subsection
Eragiketa bakunak
\end_layout

\begin_layout Standard
LyX-ek testu-prozesadore batekin egin ditzakezun gauza gehienak egin ditzake.
 Automatikoki hitzak banandu eta paragrafoak koska ditzake.
 Ondoren, ekintza sinple batzuen azalpen laburrak dauzkazu.
\end_layout

\begin_layout Description
Desegin LyX-ek hainbat desegite-maila ditu, uneko dokumentua editatzen hasi
 eta orain arteko guztiak desegin ditzakezu 
\family sans
\bar under
E
\bar default
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
D
\bar default
esegin
\family default
 hautatuz behin eta berriz.
 Gehiegi desegiten baduzu, aldaketak berreskuratzeko, hautatu 
\family sans
\bar under
E
\bar default
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
B
\bar default
erregin
\family default
.
 
\end_layout

\begin_deeper
\begin_layout Standard
Gaur egun, desegin komandoa 100 urratsetara mugatua dago.
 Gauza guztientzako ez da erabilgarria (adibidez, dokumentuaren diseinuaren
 aldaketan).
 Horietariko bakoitza LyX errorea bezala onartuta dago.
\end_layout

\end_deeper
\begin_layout Description
Ebaki/Itsatsi/Kopiatu Erabili 
\family sans
\bar under
E
\bar default
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
E
\bar default
baki
\family default
, 
\family sans
\bar under
E
\bar default
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
I
\bar default
tsatsi
\family default
 eta 
\family sans
\bar under
E
\bar default
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
K
\bar default
opiatu
\family default
 testua ebaki, itsatsi eta kopiatzeko.
 Edo itsatsi automatikoki hautatutako testua (beste zenbait programetako
 hautapenak ere bai) saguaren erdiko botoiarekin.
\end_layout

\begin_layout Description
Bilatu/Ordeztu Erabili 
\family sans
\bar under
E
\bar default
ditatu\SpecialChar \menuseparator
Bilatu\InsetSpace ~
eta\InsetSpace ~
ordeztu
\family default
 esaldi edo hitzak bilatzeko.
 Elkarrizketa-koadroan, bilatu Bilatu hurrengoa botoiarekin, eta erabil
 ezazu 
\family sans
\bar under
O
\bar default
rdeztu
\family default
 aurkitu den hitza ordezteko
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
Amaitzean leihotxoa itxi.
 Edo irekita utzi lagungarriagoa dela baderitzozu.
 LyX-eko elkarrizketa-koadro gehienak (
\series bold
Bilatu eta ordeztu
\series default
, 
\series bold
Gaien aurkibidea
\series default
, 
\series bold
Diseinua
\series default
 edota matematikako hainbat bezala) modu honetan erabil ditzakezu.
 Elkarrizketa-koadro gutxi batzuk, 
\series bold
\bar under
F
\bar default
itxategia\SpecialChar \menuseparator

\bar under
I
\bar default
reki...

\series default
 bezalakoak, itxi arte leiho nagusian ezer egiten ez dizute utziko.
 Ziurtatu leiho nagusian fokoa daukazula, edo elkarrizketa-koadro batean
 komando bat idazten ari zarela.
\end_layout

\end_inset

.
 Bilaketetan maiuskula eta minuskulak bereiz ditzan edo hitz osoak soilik
 bilatzeko aukera eskaintzen zaizu.
 Dokumentuan gorantz ere bilatu dezakezu.
\end_layout

\begin_layout Description
Karaktereak\InsetSpace ~
formateatzea Testua 
\emph on
enfasiarekin
\emph default
 (karaktere etzanak), 
\series bold
lodia
\series default
, edo 
\noun on
Izen
\noun default
 estiloa (normalean maiuskula txikiak izaten dira, pertsonen izenentzako)
 eran ezartzeko, erabili 
\family sans
\bar under
D
\bar default
iseinua\SpecialChar \menuseparator

\bar under
K
\bar default
arakterea
\family default
 menua.
\end_layout

\begin_layout Description
Tresna-barra Ekintza erabilgarrienak lantzeko botoiak dauzka (menuen azpian
 dago), adibidez, 
\family sans
Itsatsi
\family default
 edo 
\family sans
Inprimatu
\family default
 botoiak.
\end_layout

\begin_layout Standard
Noski, oraindik ez duzu nahikoa idatzi funtzio hauen erabilgarritasuna aztertzek
o.
 Gehiago idaztean desegin, itsatsi, kopiatu e.a.
 erabiltzen saia zaitez.
\end_layout

\begin_layout Subsection
WYSIWYM: zuriuneak LyX-en
\end_layout

\begin_layout Standard
\begin_inset LatexCommand \label{atal:zuriuneak}

\end_inset

Gauza zailenetariko bat (erabiltzaile berrientzako) LyX-ek zuriuneak erabiltzeko
 modura ohitzea izaten da.
 Nahiz eta mila bider 
\family sans
lerro\InsetSpace ~
itzulera
\family default
 (
\family sans
Enter
\family default
 edo 
\family sans
Return
\family default
) sakatu, lerro zuri bakarra lortuko duzu.
 Nahiz eta tua sutu arte zuriune (
\family sans
Spacebar
\family default
 izeneko 'luuuze' hori) astindu, zuriune bakar bat besterik ez duzu lortuko.
 LyX-ek ez dizu lerro huts batean zuriune bat sartzen utziko.
 
\family sans
Tabuladoreak
\family default
 ez du testua koskatuko, gainera tabulaziorik ez dago! Orrialdearen gainean
 marjinak edo tabulazioak ezartzeko erregelarik ere ez dago.
\end_layout

\begin_layout Standard
Testu-prozesadore komertzial asko WYSIWYG izakeran oinarritzen dira: "ikusten
 duzuna lortzen duzu".
 LyX-ek, ordea, "Ikusten duzuna 
\emph on
esan nahi
\emph default
 duzu" izakeran oinarritzen da.
 Utzi LyX-en eskuetan idatzi nahi duzuna eta beste dena, konposaketa-lanak.
 Lantxo hori txukun-txukun eta polit-polita uzten bera arduratuko baita.
 
\family sans
Lerro-itzulera
\family default
 batek paragrafoak gramatikalki bereizten ditu, 
\family sans
Zuriune
\family default
 batek bi hitz bereizten dituen bezalaxe, eta gauzak horrela izanda, lerro-itzul
era gehiago sartu beharrik ez dago; bestalde, 
\family sans
Tabuladore
\family default
 batek gramatika-ikuspegitik zereginik ez dauka; beraz, LyX-ek ez du onartzen.
 Azken finean, LyX erabiliz denborarik gehien dokumentuaren edukian buru-belarri
 idazten igaroko duzu, eta gutxiengoa itxuran.
 WYSIWYMen esanahia hobekiago ulertzeko, ikus 
\emph on
Sarrera
\emph default
.
\end_layout

\begin_layout Standard
LyX-ek dokumentuaren egitura fintzeko lantzeko aukera (asko) eskaintzen
 dizkizu.
 Agian esan nahi zenuena ez du inprimatuko behar bezala.
 Erabiltzailearen Gida-k honi buruzkoak argitzen dizkizu.
 Horizontal eta bertikal betegarriei buruzko azalpenak ditu, hainbat zuriune
 edo lerro hutsak baino gaitasun handiagoa daukate.
 Paragrafo, lerrokatze, letra-tipo, letra-tamaina eta bestelakoak eskuz
 alda ditzakezu.
 Benetako ideia da zu zeu dokumentuaren edukian murgiltzea, eta amaitzean
 soilik arduratzea gauzak fintzeaz.
 Egungo testu-prozesadore estandarrekin, idazten zabiltzan unean dokumentuaren
 itxurak arreta galarazten dizu.
\end_layout

\begin_layout Section
Inguruneak
\end_layout

\begin_layout Standard
Dokumentu bateko zati ezberdinek xede ezberdinak dituzte: zati horiei 
\emph on
inguruneak
\emph default
 deritzogu.
 Dokumentu bateko gehiengoa testu arrunta izan ohi da.
 Ataleko (kapituluak, azpiatalak, e.a.) izenburuek azalduko den gai edo azpigai
 berriak hastera doazela jakinarazten diote irakurleari.
 Dokumentu-mota batzuek ingurune bereziak dauzkate.
 Egunkari bateko artikulu batek titulu eta laburpen bat edukiko du.
 Gutun batek, berriz, horietarikorik ez du edukiko, bidaltzailearen helbidea
 edukitzeko ingurune aproposa edukiko du ziurrenik.
\end_layout

\begin_layout Standard
Inguruneak LyX-en oinarrizko "Ikusten duzuna esan nahi duzu" filosofiaren
 zati nagusiak dira.
 Ingurune zehatz batek letra-tipo, letra-tamaina, koskatze, lerro-tarte
 eta beste berezitasun batzuk eska ditzake.
 Arazoa areagotzen da ingurune zehatz bat aldatzerakoan: egunkari batek
 bere tituluentzako letra lodia, 18 tamainakoa eta paragrafo zentratuak
 erabil ditzaken bitartean beste batzuk 15 tamainako letra etzana eta ezkerrera
 lerrokatutakoa erabil dezakete; hizkuntza ezberdinek koska-estandar ezberdinak
 eska ditzakete; eta bibliografietako egiturak asko alda daitezke.
 LyX-ek formatu-estilo guztiak ikastea saihestuko dizu.
\end_layout

\begin_layout Standard

\family sans
Ingurunea
\family default
 menua tresna-barraren ezkerrean kokatua dago (
\family sans
\bar under
F
\bar default
itxategia
\family default
 menuaren azpian, hain zuzen ere).
 Une bakoitzean zein ingurunetan idazten ari zaren erakusten du.
 Zure lehen dokumentua idazten ari zinen bitartean "Estandarra" azaltzen
 zuen, testuen ingurune lehenetsia.
 Nola dabiltzan ikusteko, dokumentu berrian gune ezberdinak jar ditzakezu.
 Ireki Ingurunea menua saguarekin klikatuz eta hautatu bertako edozein elementu.
\end_layout

\begin_layout Subsection
Atalak eta azpiatalak
\end_layout

\begin_layout Standard
Idatzi 
\family typewriter
Sarrera
\family default
 zure LyX-eko fitxategiko lehen lerroan, eta 
\family sans
Ingurunea
\family default
 menuan
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
Ez daukazu lerro osoa hautatu beharrik.
 Ezer ez baduzu hautatzen, LyX-ek unean dagoen paragrafoa hautatutako ingurunera
 aldatuko du.
 Bestalde, hainbat paragrafo-ingurune batera aldatzeko, hautatu lehenbizi
 paragrafoak eta ondoren zehaztu ingurunea.
\end_layout

\end_inset

.
 Hautatu 
\family sans
Atala
\family default
.
 Ziurtatu zaitez 
\family sans
Atala
\family default
 hautatzen duzula eta ez 
\family sans
Atala*
\family default
, beherago azalduko da zergatia.
 LyX-ek atala "1" bezala zenbatzen du eta atalaren izenburua letra-tamaina
 handiagoz ezartzen du.
 Orain lerro-itzulera sakatu.
 Ikus dezakezuna 
\family sans
Ingurunea
\family default
 menuan "Atala"tik "Estandarra" egoerara igarotzen da.
 Ataleko izenburuak, ingurune asko bezala, lerro-itzulera sakatzerakoan
 amaitzen direla onartzen da.
 
\end_layout

\begin_layout Standard
Idatzi dokumentuaren sarrera:
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
Hau nire LyX-eko lehen dokumentuaren sarrera bat da.
\end_layout

\begin_layout Standard
Sakatu 
\family sans
Lerro-itzulera
\family default
 berriz, eta hautatu 
\family sans
Atala
\family default
 Ingurunea menuan.
 LyX zain dago "2" idatzi eta izenburu bat noiz idatziko.
 Idatzi 
\family typewriter

\begin_inset Quotes eld
\end_inset

gauza gehiago
\family default

\begin_inset Quotes erd
\end_inset

, eta ikusiko duzu ataleko izenburu bezala ezarriko duela.
\end_layout

\begin_layout Standard
Gauzak hobetuz doaz.
 Joan 1.
 atalaren amaierara ("nire LyX-eko lehen" paragrafoaren atzera), sakatu
 lerro-itzulera, eta hautatu 
\family sans
Atala
\family default
 Ingurunea menuan.
 LyX berriro "2" eta ataleko izenburua noiz idatziko zain egongo da.
 Idatzi 
\family typewriter
Dokumentu honi buruz
\family default
.
 "Gauza gehiago" atala, lehenxeago 2.
 atala zena, automatikoki 3.
 atal bezala berzenbatua izan da! WYSIWYM egiazko eran, dokumentuko testuak
 atalen izenburu bezala identifikatu behar dituzu, LyX arduratuko baita
 zenbatze-eta konposatze-lanez.
\end_layout

\begin_layout Standard
Lerro itzulera sakatu, Estandarra ingurunera itzultzeko, eta datozen bost
 lerroak idatzi:
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
Atalak eta azpiatalak beherago azaltzen dira.
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
Atalaren azalpena
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
Atalak azpiatalen baino handiagoak dira.
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
Azpiatalaren azalpena
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
Azpiatalak atalak baino txikiagoak dira.
\end_layout

\begin_layout Standard
Bigarren lerroan kurtsorea kokatu eta Ingurunea menuan 
\family sans
Azpiatala
\family default
 hautatu.
 LyX-ek azpiatala "2.1" zenbatuko du, eta letra-tamaina testu arruntarena
 baino handiagoa eta atalen izenburuena baino txikiagoa ezarriko dio.
 Laugarren lerroa 
\series bold
Azpiatala
\series default
 ingurunera aldatuko du.
 Pentsatzen zenuen bezala, LyX-ek azpiatala "2.2" bezala zenbatzen du.
 Beste atal bat sartzen baduzu 2.aren aurretik, 2.
 atala 3.
 atalera berzenbatua izango da; beraren azpiatalak, berriz, "3.1" eta "3.2"ra.
\end_layout

\begin_layout Standard
Zatitzeko maila sakonagoak 
\family sans
Azpiazpiatala
\family default
, 
\family sans
Paragrafo
\family default
 eta 
\family sans
Azpiparagrafoak
\family default
 dira.
 Beraiekin zure kasa jolasten utziko dizugu.
 Paragrafo eta azpiparagrafoen izenburuek jatorriz zenbatugabe eta azpiparagrafo
ak koskatuta daudela ohartuko zara; hori aldatzeko, irakurri 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
.
 Zatitze maila-altuena 
\family sans
Kapitulua
\family default
 izenburuak dira, 
\family sans
Atala
\family default
 gainetik, baina LyX dokumentuetako testu-klase batzuetan bakarrik erabil
 ditzakezu (
\begin_inset LatexCommand \ref{atal:testuklaseak}

\end_inset

 atala ikusi).
\end_layout

\begin_layout Standard
Azkenik, baliteke zenbatu gabeko atal eta azpiatalak nahi izatea.
 Horretarako ere badaude beste gune batzuk.
 Atalen izenburuak 
\family sans
Atala*
\family default
 ingurunera (agian Ingurunea menuan beherantz mugitu beharko duzu) aldatzen
 badituzu, LyX-ek atal normaletako letra-tamaina berdina erabiliko du, baina
 ez ditu zenbatuko.
 Badaude "izardun" izenburuak 
\family sans
Azpiatala
\family default
 eta 
\family sans
Azpiazpiatala
\family default
 inguruneentzako.
 Atal eta azpiatal bat edo beste izardun ingurunetara bihurtzen saiatu,
 eta ohartuko zara nola beste zenbakiak eguneratzen diren.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: konpondu 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
 fitxategiko atal eta azpiataleko izenburuak.
\end_layout

\begin_layout Subsection
Zerrendak eta azpizerrendak
\end_layout

\begin_layout Standard
LyX-ek zerrendak osatzeko zenbait ingurune ditu.
 Zerrenden hainbat ingurunek eskema bat idaztean, 
\family sans
Tabuladoreari
\family default
 hainbat bider sakatzea edo zerrenda baten erdian puntu berri bat idaztean
 beste denak berzenbatzea sahiestuko da.
 Horrela, zerrendaren edukiaz arduratuko zara soilik
\begin_inset Foot
status collapsed

\begin_layout Standard
Bai, badakigu hau 
\emph on
Tutoretza
\emph default
 honetan behin eta berriz enfasia jartzen diogula azalpen honi.
 LyX-en filosofia nagusia da, ordea; beraz, barka iezaguzu.
\end_layout

\end_inset

 Dokumentu-mota ezberdinek, noski, zerrenda ingurune ezberdinak behar dituzte:
\end_layout

\begin_layout Itemize
Diapositiben aurkezpeneko puntu ezberdinak deskribatzeko 
\family sans
Elementua
\family default
 inguruneko buleten
\begin_inset Foot
status collapsed

\begin_layout Standard

\series bold
Bulet
\series default
 bat pinport formako apaingarri bat izaten da, eta hainbat itxura ezberdin
 erabiltzen ditu: borobila, izartxoa, irukia, e.a.
\end_layout

\end_inset

 zerrenda erabili beharko luke.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Eskema batek 
\family sans
Zenbatuta
\family default
 inguruneko zenbatutako zerrenda (eta hizkiz osatutako azpizerrendak) erabil
 lezake.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Hainbat softwaretako paketeak azaltzen dituen dokumentu batek 
\family sans
Azalpena
\family default
 ingurunea erabil dezake, eta zerrendako elementu bakoitza letra lodia duen
 hitz batekin hasiko da.
 
\end_layout

\begin_layout Itemize

\family sans
Zerrenda
\family default
 ingurunea (LaTeX-en ez dago) 
\family sans
Azalpena
\family default
 ingurunearekin konparatuz apur bat ezberdina da.
\end_layout

\begin_layout Standard
LyX beste testu-prozesadoreak baino hobeago izatearen arrazoiei buruzko
 zerrenda bat idatziko dugu.
 Idatzi hau zure dokumentuaren leku batean:
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
LyX beste testu-prozesadoreak baino hobeagoa da zeren eta:
\end_layout

\begin_layout Standard
eta sakatu lerro-itzulera.
 Orain 
\family sans
Ingurune
\family default
 menuan 
\family sans
Elementua
\family default
 hautatu.
 LyX-ek lerro-hasieran bulet bat idazten du (berez "izartxo" bat, baina
 irteerako emaitzan borobil bihurtzen da).
 Idatzi zure zergatiak:
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
Konposaketa-lana zure ordez egiten du.
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
Matematikak WYSIWYG dira.
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
Oso erraza da zerrendak sortzea!
\end_layout

\begin_layout Standard
Zerrenda-motako inguruneak, izenburuen ez bezala, 
\family sans
lerro-itzulera
\family default
 sakatzerakoan ez dira amaitzen.
 Horren ordez, LyX-ek zerrendako hurrengo elementuarekin jarraituko duzulakoan
 dago.
 Aurreko adibidea hiru elementuz osatutako zerrenda bat da.
 Zerrendako elementu batean paragrafo bat baino gehiago edukitzeko jauzi
 babestua erabili, 
\family sans
C-Lerro-itzulera
\family default
 sakatuz.
 Zerrenda ingurunetik irteteko, hautatu 
\family sans
Estandarra
\family default
 ingurunea (edo erabili 
\family sans
M-p s
\family default
 -elkartea).
\end_layout

\begin_layout Standard
Zerrenda polita lortu duzu.
 Inprimatzean zein itxura edukiko duen ikusteko, exekutatu LaTeX.
 Baina, zer gertatzen da arrazoiak zenbatuta eduki nahi badituzu? Hautatu
 zerrenda osoa
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
LyX-ek ez dizu lehenbiziko buleta aukeratzen utziko, zerrendaren aurreko
 paragrafoa ez baduzu aukeratzen, bederen, eta ziurrenik ez duzu hori egin
 nahiko.
 Era berean, atalen izenburuen zenbakia ez du hautatzen utziko.
 Ez zaitez kezkatu.
\end_layout

\end_inset

 eta aukeratu 
\family sans
Zenbatuta
\family default
 Ingurune menuan.
 Sinestezina, eh?! Esan genizun bezala, zerrendan elementu bat sartzean
 edo ezabatzean LyX-ek zenbaketa guztia berregiten du.
\end_layout

\begin_layout Standard
Zerrenda hautatuta dagoen bitartean, beste bi zerrenda-ingurunetara alda
 dezakezu, 
\family sans
Azalpena
\family default
 eta 
\family sans
Zerrenda
\family default
, nolako itxura duten ikusteko.
 Bi kasuetan, zerrendako elementu bakoitzak "termino" eta definizio bat
 dauka, eta definizioa paragrafoan gelditzen den beste guztia da (lerro-itzulera
 sakatu arte).
 
\end_layout

\begin_layout Standard
Lehen terminoa letra lodiz (
\family sans
Azalpena
\family default
) edo paragrafotik "Tabuladore"
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
Konposaketako tabuladorea da, ordea, eta zerrendako "termino" handienaren
 neurrira moldatzeko aldatuko da, idazmakina bateko tabuladore lehor, goibel
 eta aldagaitz bat ez bezala.
\end_layout

\end_inset

 (
\family sans
Zerrenda
\family default
) batekin bereiztua dago.
 Zenbait hitzetako terminoa lortzeko hitzak zuriune babestuaz bereizi.
 
\family sans
C-Zuriunea
\family default
 (C-Spacebar) sakatzerakoan sortzen da.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: zuzendu 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
 fitxategiko zerrenda.
\end_layout

\begin_layout Standard
Itxura erakargarriak osatuz, zerrenda batzuk beste batzuen barnean sar ditzakezu.
 Adibide gisa, eskemak.
 Zerrenda sinplea eta zenbatuak azpizerrendetan buleta eta zenbatze-mota
 ezberdinak eduki ditzakete.
 Zerrenda-mota ezberdinen azalpenak eta habiaratze-mailari (adbz.
 azpizerrenda beste baten barruan, eta azken hau beste baten barnean) buruko
 xehetasunak 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
-n aurkituko dituzu.
\end_layout

\begin_layout Subsection
Beste inguruneak: Bertsoa, Zitazioa eta beste batzuk
\end_layout

\begin_layout Standard
Zitak ezartzeko bi ingurune daude: 
\family sans
Zita
\family default
 aipamen motzentzat eta 
\family sans
Zitazioa
\family default
 luzeentzat.
 
\family sans
LyX-kodea
\family default
 (tutoretza honetako adibide luzeetan erabilia) 
\family typewriter
idazmakinaren
\family default
 letra-tipoarekin idazten du; kodea koskatzeko nahi adina zuriune jarraian
 idazteko baimena eskaintzen dizun LyX-eko ingurune bakarra da.
 Olerkiak idatz ditzakezu 
\family sans
Bertsoa
\family default
 ingurunea erabiliz, estrofak bereizteko lerro-itzulerak eta estrofa baten
 barruan lerroak banatzeko 
\family sans
C-Lerro-itzulerak
\family default
 erabiliz.
 LyX-ek eskaintzen dizkizun inguruneen xehetasunak ezagutzeko, ikus 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: 
\family sans
Zita
\family default
, 
\family sans
LyX-kodea
\family default
 eta 
\family sans
Bertso
\family default
 inguruneak honeko fitxategian konpondu:
\begin_inset ERT
status inlined

\begin_layout Standard

\backslash
linebreak
\end_layout

\end_inset


\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\end_layout

\begin_layout Chapter
Dokumentuak idaztea
\end_layout

\begin_layout Standard
Aurreko kapitulua LyX-ekin idazten ohitzeko lagunduko zizulakoan gaude.
 Oinarrizko editatze-eragiketaz gain inguruneen ahalmenekin idaztea ere
 erakutsi dizugu.
 LyX erabiltzen duen gehiengo batek dokumentuak idaztea dauka helburutzat:
 egunkariak, artikuluak, liburuak, gutunak edo eskuliburuak.
 Kapitulu honek testu bakun batetik dokumentu oso bat LyX-ekin idaztera
 eramango zaitu.
 Testu-klaseak aurkeztuko dizkizu, hainbat dokumentu-mota idazteko.
 Testu bat dokumentu batera bihurtzeko behar dituzun ezaugarri asko azalduko
 dizkizu, adibidez, tituluak, oin-oharrak, erreferentzia gurutzatuak, bibliograf
i eta gaien aurkibideak.
\end_layout

\begin_layout Section
Testu-klaseak
\end_layout

\begin_layout Standard
\begin_inset LatexCommand \label{atal:testuklaseak}

\end_inset

Dokumentu-mota bakoitza era ezberdin batean konposatzen da.
 Adibidez, liburuak bi aldetatik inprimatu ohi diren bitartean, artikuluak
 orrialde bakarrekoak izaten dira.
 Gainera, dokumentu askok ingurune bereziak edukitzen dituzte: gutunak edukitzen
 duten zenbait ingurune (bidaltzailearen helbidea eta sinadura bezala) liburu
 edo artikulu batean ez daukate zentzurik.
 LyX-eko 
\emph on
testu-klaseak
\emph default

\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
LaTeX-eko erabiltzaileentzat: hau LaTeX-eko dokumentu-klasearen (documentclass)
 antzekoa da
\end_layout

\end_inset

 hauen arteko ezberdintasunez arduratzen dira.
 Tutoretza hau, adibidez, 
\family sans
liburua
\family default
 (Book) testu-klasearekin idatzi da.
 Testu-klaseak WYSIWYM filosofiaren zatirik garrantzitsuenetarikoak dira;
 beraiek esaten baitiote LyX-i dokumentu bat nola konposatu, ondorioz hau
 egiteko moduari buruz ez daukazu ezer jakin beharrik.
\end_layout

\begin_layout Standard
Litekeena da zure dokumentua 
\family sans
Artikulua
\family default
 (Article) testu-klasearekin
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
Testu-klase lehenetsia izan ohi da.
\end_layout

\end_inset

 idaztea.
 Saia zaitez beste testu-klase batera aldatzen (erabili 
\family sans
\bar under
D
\bar default
iseinua\SpecialChar \menuseparator
Dokumentua
\family default
...
 menua), beraien konposaketa ezberdinak ikusteko.
 Aldatu zure dokumentua 
\family sans
Book
\family default
 testu-klasera, eta 
\family sans
Ingurunea
\family default
 menuan begiratzen baduzu dauden ingurune gehienak berdinak izango dira.
 Orain, ordea, 
\family sans
Kapitulua
\family default
 ingurunea erabil dezakezu.
 Testu-klase batek zein ingurune eskaintzen dituen jakiteko, 
\family sans
Ingurunea
\family default
 menua aztertzearekin nahikoa duzu.
\end_layout

\begin_layout Standard
Egunkariek konposaketa-mota propioa eduki ohi dute: letra-tamainak, zutabe
 bateko (edo biko) inprimaketa, edo orriaren izenburuak bezala.
 Garai digital honetan, hauek artikulu elektronikoak onartzen hasi dira,
 LaTeX estiloko fitxategiak sortu eta idazleak beraien artikuluak ongi konposatu
ta bidal ditzaten.
 Horretarako ere prestatuta dago LyX.
 Adibidez, LyX-ek 
\family sans
Article\InsetSpace ~
(AMS)
\family default
 testu-klasearen bidez Amerikar Matematika Elkarteko egunkarientzat (eta
 antzeko beste batzuentzat ere) konposaketa-euskarria eskaintzen du.
\end_layout

\begin_layout Standard
Jarraian zenbait testu-motari buruzko erreferentzia laburra azaltzen da.
 Xehetasun gehiagorako, ikus E
\emph on
zaugarri hedatuak
\emph default
 eskuliburuko 
\emph on
Dokumentu-klase bereziak
\emph default
 atala.
\end_layout

\begin_layout Standard
\begin_inset Tabular
<lyxtabular version="3" rows="7" columns="2">
<features>
<column alignment="center" valignment="top" leftline="true" width="0pt">
<column alignment="center" valignment="top" leftline="true" rightline="true" width="0pt">
<row topline="true" bottomline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
Izena
\end_layout

\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
Azalpena
\end_layout

\end_inset
</cell>
</row>
<row topline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
article
\end_layout

\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
orrialde bakarrekoa, kapitulurik gabe
\end_layout

\end_inset
</cell>
</row>
<row topline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
article (AMS)
\end_layout

\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
Amerikar Matematika Elkarteko diseinu eta inguruneak
\end_layout

\end_inset
</cell>
</row>
<row topline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
report
\end_layout

\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
artikulua baino luzeagoa, bi orrialdetatik
\end_layout

\end_inset
</cell>
</row>
<row topline="true" bottomline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
book
\end_layout

\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
txostena + azala + kontrazala
\end_layout

\end_inset
</cell>
</row>
<row bottomline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
slides
\end_layout

\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
gardenkiak (FoilTeX dauka)
\end_layout

\end_inset
</cell>
</row>
<row bottomline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
letter
\end_layout

\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\begin_layout Standard
helbide, sinadura eta bestelako inguruneak dauzka
\end_layout

\end_inset
</cell>
</row>
</lyxtabular>

\end_inset


\end_layout

\begin_layout Section
Txantiloiak: eskutitza idaztea
\end_layout

\begin_layout Standard
Testu-klase ospetsuena 
\family sans
Letter
\family default
 (gutuna) da.
 Gutun bat idazteko orduan, ireki fitxategi berria eta 
\family sans
\bar under
D
\bar default
iseinua\SpecialChar \menuseparator

\bar under
D
\bar default
okumentua
\family default
 elkarrizketa-koadroko 
\family sans
Dokumentu\InsetSpace ~
klasea
\family default
 eremuan 
\family sans
Letter
\family default
 hautatu.
 Eskutitza idazteko biderik errazena izan arren lan gehiago eskatzen duela
 dirudi.
 Negozio-gutun bakoitza idazterakoan jasotzailearen eta zure helbideak,
 gorputza, sinadura e.a.
 eduki nahi dituzu.
 Beraz, LyX-ek gutunentzat txantiloi bat dauka, gutun-adibidea duena; behin
 txantiloi bat eskuartean daukazula, gutun berri bat idazten duzun bakoitzean
 zatiren bat edo beste aldatzen duzu soilik.
\end_layout

\begin_layout Standard
Ireki fitxategi berri bat 
\family sans
\bar under
F
\bar default
itxategia\SpecialChar \menuseparator
Berria\InsetSpace ~
(txantiloitik)
\family default
 menua aukeratuz.
 Hautatu 
\family typewriter
letter.lyx
\family default
 txantiloi gisa.
 Gorde eta inprima ezazu zenbait ingurune nola konposatzen diren aztertzeko.
 
\end_layout

\begin_layout Standard

\family sans
Ingurunea
\family default
 menuan begiratzen duzunean beste testu-klase batzuetan ageri ez diren hainbat
 ingurune ikusiko dituzu, adibidez, 
\family sans
Nire\InsetSpace ~
Helbidea
\family default
.
 
\family sans
Zita
\family default
 eta 
\family sans
Azalpena
\family default
 bezalako beste batzuk ezagunak egingo zaizkizu.
 Ingurune horiek nola erabiltzen diren ikusteko, beroriekin jolasten ibil
 zaitezke.
 Ohartuko zara, adibidez, 
\family sans
Sinadura
\family default
 inguruneak gorri koloredun "
\family typewriter
signature:
\family default
" hitza testu aurretik agertzen duela.
 Fitxategia inprimatzen baduzu, ohartuko zara hitz hori ez duela erakusten.
 Sinaduraren kokapena jakiteko erabiltzen da.
 Horrez gain, jakin ezazu berdin dela 
\family sans
Signature
\family default
 lerroa non kokatzen den.
 Gogoratu LyX programa WYSIWYM dela; nahi duzun lekuan 
\family sans
Signature
\family default
 ingurunea kokatu, LyX-ek badaki inprimatzerakoan sinadurak gutunaren amaieran
 egon behar duela.
\end_layout

\begin_layout Standard
Txantiloi bat LyX fitxategi arrunt bat besterik ez da.
 Hots, zure helbide eta sinadurekin bete eta txantiloi berri bat bezala
 gorde dezakezu.
 Hemendik aurrera, gutun bat idatzi nahi duzun bakoitzean sortu berri duzun
 txantiloian oinarrituz denbora aurreztuko duzu.
 Egiazko "ariketa" bat egitea ongi baino hobekiago etorriko zaizula esan
 beharrik ez daukagu, idatz iezaiozu gutun bat lagun bati 
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
Abisu bat, txantiloitik idazten duzun kasurako.
 Ingurune bateko testua ezabatuz (zure helbidea sartzeko 
\family sans
Nire\InsetSpace ~
helbidea
\family default
 eremua erabat ezabatzen baduzu) eta ondoren ezer idatzi gabe kurtsorea
 beste nonbaitera mugituz gero, gune hori desagertuko da.
 Ingurune gehienek testurik gabe ezin dute bizi.
 Itzultzeko, hautatu berriro Ingurunea menuko elementua.
\end_layout

\end_inset

!
\end_layout

\begin_layout Standard
Txantiloiek denbora asko aurrera dezaketenez, ahal duzun guztietan erabiltzea
 aholkatzen dizugu.
 Gainera, testu-klase dotore batzuk nola erabiltzen diren erakusten dute.
 Azkenik, LyX ordenagailuekin trebetasun gutxi daukaten erabiltzaileentzat
 lagungarri izan daiteke.
 Erabiltzaileek gutun-txantiloi bat erabiltzen badute errazagoa izateaz
 gain, LyX erabiltzeko beldurra galduko dute.
\end_layout

\begin_layout Section
Dokumentuen tituluak
\end_layout

\begin_layout Standard
LyX-ek (LaTeX-ek bezala) titulua --- uneko izenburua, egilea, data eta laburpena
 ere barne eduki ditzake --- dokumentutik bereizitako zati bezala hartzen
 du.
 Itzul zaitez zure 
\family typewriter
fitxategiberria.lyx
\family default
 dokumentura eta ziurtatu 
\family sans
Article
\family default

\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
Gutun mota ez darabilzula, 
\family sans
Letter
\family default
 testu-klaseak titulurik ez baitu erabiltzen.
\end_layout

\end_inset

 testu-klasea erabiltzen ari dela.
 Idatzi titulua lehenbiziko lerroan eta lerroa 
\family sans
Titulua
\family default
 ingurunearekin ezarri.
 Idatzi jurrengo lerroan zure izen-abizenak eta aldatu 
\family sans
Egilea
\family default
 ingurunera.
 Idatzi data hirugarren lerroan 
\family sans
Data
\family default
 ingurunea erabiliz.
 Hori egin ondoren, laburtu dokumentuaren edukia bizpahiru paragrafotan
 (edo bakar batean) eta ezarri 
\family sans
Laburpena
\family default
 ingurune bezala.
 
\end_layout

\begin_layout Standard
Orain, ikusi emaitza nola inprimatuko den.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: Zuzendu titulua, egilea eta data 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
 fitxategian.
\end_layout

\begin_layout Section
Etiketa eta erreferentzia gurutzatuak
\end_layout

\begin_layout Standard
\begin_inset LatexCommand \label{atal:etiketak}

\end_inset

Dokumentuko atal bati (edo azpiatala, edo edozein testu-zati bat) etiketa
 jar diezaiokezu.
 Etiketa bat jarritakoan, dokumentuko beste edozein lekutan atal honi buruzko
 aipamenak sartzeko erreferentzia gurutzatuak erabil ditzakezu.
 Atalaren zenbakira edo kokatuta dagoen orrialdeari erreferentzia dezakezu.
 Atal eta oin-oharrekin gertatzen den bezala, erreferentzia gurutzatuetaz
 LyX arduratuko da.
 Etiketa eta erreferentzia gurutzatuak automatikoki kudeatzeko gaitasuna
 LyX eta LaTeX programen abantailarik onenetariko bat da, beste testu-prozesador
eekin konparatuz.
\end_layout

\begin_layout Subsection*
Zure aurreneko etiketa
\end_layout

\begin_layout Standard
Gure bigarren atala, "Dokumentu honi buruz" izenburua duena, markatuko dugu.
 Klikatu ataleko izenburuaren amaieran eta hautatu 
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu
\bar under
\SpecialChar \menuseparator

\bar default
Etiketa\SpecialChar \ldots{}

\family default
 menua.
 Elkarrizketa-koadro batek etiketaren izena eskatuko dizu, eta berak iradokizuna
k egingo dizkizu.
 Ados klikatutakoan, etiketaren izena kutxa batean ataleko izenburutik gertu
 ezarriko du.
\end_layout

\begin_layout Standard
Ahaztu baino lehenago, etiketa ataleko edozein lekutan koka dezakezu; ataleko
 erreferentziak etiketaren aurretik dagoen azken atal edo azpiataleko izenburura
 zuzendua dago.
 Nola nahi ere, ataleko izenburuaren lerroan ezartzeak (edo agian ataleko
 aurreneko testu-lerroaren hasieran) atalaren hasierara zuzentzen du.
\end_layout

\begin_layout Standard
Orain arte ez dugu gauza askorik egin (
\family typewriter
dvi
\family default
 fitxategiak itxura bera dauka, inprimatutako dokumentuan etiketarik ez
 baita agertzen).
 Hala ere, etiketa gehitu duzunez, honi buruz dokumentuan erreferentzia
 gurutzatuak erabil ditzakezu.
 Oraintxe egingo dugu.
\end_layout

\begin_layout Subsection*
Zure lehen erreferentzia gurutzatua
\end_layout

\begin_layout Standard
Kokatu kurtsorea zure dokumentuko 2.
 ataleko lekuren batean.
 Idatzi hau
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
Dokumentu honi buruz gehiago jakiteko asmoz, 
\newline
ikus atala , orrialdean aurki
 dezakezu.
\end_layout

\begin_layout Standard
Orain, kokatu kurtsorea "atala" hitzaren aurrean eta hautatu 
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu
\family default
 menuko 
\family sans
Erreferentzia gurutzatua
\family default
 elementua.
 
\family sans
Erreferentzia gurutzatua
\family default
 izeneko leihoa bistaratuko da.
 Aipatu dezakezun etiketa-zerrenda bat dauka.
 Oraingoz dagoena "
\family typewriter
atal:dokumburuz
\family default
" bakarrik da.
 Hautatu hori (jatorriz aukeratuta egongo da) eta klikatu 
\family sans
Ados
\family default
 botoia.
 Orain jarri kurtsorea "orrialdean" hitzaren aurretik eta aldatu erreferentzi
 mota orrialde zenbakira elkarrizketa-koadroan eta klikatu 
\family sans
Ados
\family default
.
 Erabat zuzenak izateko, erreferentzia eta "atala" hitzaren artean 
\family sans
zuriune\InsetSpace ~
babestu
\family default
 bat sartu beharko duzu.
 Egin gauza bera orrialdearen erreferentziarekin.
\end_layout

\begin_layout Standard
LyX-ek erreferentzia-kutxa batean jartzen du, kurtsorea dagoen lekuan.
 Inprimatutako dokumentuan erreferentzia markatzen duen kutxa hau orrialde
 edo atal zenbakiagatik (
\family sans
Erreferentzia gurutzatua
\family default
 elkarrizketa-koadroan hautatutakoaren arabera) ordezten da.
 Erabili 
\family sans
\bar under
I
\bar default
kusi\SpecialChar \menuseparator

\bar under
E
\bar default
guneratu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
D
\bar default
vi
\family default
, eta ikusiko duzu azken orrialdean "2 atala" eta "1 orrialdea"ri (edo 2.
 atala kokatzen den orrialdea) erreferentzia egiten diogula.
\end_layout

\begin_layout Standard
Era probetxugarri batean, LyX-ekin dokumentua editatzen duzunean, gurutzatutako
 erreferentzia batek hiperesteka gisa dihardu; horren gainean klikatuta,
 
\family sans
Erreferentzia gurutzatua
\family default
 elkarrizketa-koadroa agertuko zaizu, eta klikatu Joan botoia kurtsorea
 aipatzen den etiketara mugitzeko.
\end_layout

\begin_layout Subsection*
Etiketekin jolastea
\end_layout

\begin_layout Standard
Esan dizugu erreferentzia gurutzatuak zenbatzeaz LyX arduratzen dela; egiaztatze
ko unea heldu zaizu.
 Gehitu atal berri bat 2.
 atalaren aurretik, jar iezaiozu izenburu panpox bat ("Neguko lore gardenak"
 adibidez).
 Orain exekutatu LaTeX berriro eta --- 'Voil<69>!'--- atalaren erreferentzia
 gurutzatua "3" izatera aldatu da; sinesgaitza eh? Aldatu "Dokumentu honi
 buruz" azpiatal batera, eta erreferentzia gurutzatua 3 atalaren ordez 2.1\InsetSpace ~
azpiata
la bezala aipatuko du.
 Hori bai, orrialdearen erreferentzia aldatzeko etiketaren aurretik testu
 asko daukan orrialde berri bat idatzi beharko duzu.
 
\end_layout

\begin_layout Standard
Etiketekin aritzeko, sartu etiketa berri bat lehenbiziko erreferentzia gurutzatu
a zegoen lekuan, eta aipatu dokumentuko edozein lekutik.
 Erreferentzia gurutzatu ugari txertatzen ibiltzen bazara (egunkarirako
 artikulua idaztean, adibidez), 
\family sans
Erreferentzia gurutzatua
\family default
 elkarrizketa-koadroa irekita edukitzea komeniko zaizu.
\end_layout

\begin_layout Standard
Erreferentzia gurutzatuak dokumentu handietan ere ongi dabiltzala ziurtatu
 nahi baduzu, kopiatu 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
-ko orrialde batzuk eta itsatsi zure dokumentuan
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
Gauza bat, kapitulu baten izenburua kopiatzeak errore bat sor dezake, zeren
 eta artikulu testu-klaseak kapitulurik ez baitu onartzen.
 Hori gertatzen bada, ezabatu kapituluaren izenburua.
 Xehetasun gehiago 
\begin_inset LatexCommand \ref{atal:testuklaseak}

\end_inset

 atalean.
\end_layout

\end_inset

.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: zuzendu erreferentziak 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx 
\family default
fitxategian.
\end_layout

\begin_layout Section
Oin-oharrak eta albokoak
\end_layout

\begin_layout Standard
Oin-oharrak gehitzeko, tresna-barrako 
\family sans
Txertatu\InsetSpace ~
oin-oharra
\family default
 botoia
\begin_inset Foot
status collapsed

\begin_layout Standard
Botoiak beltz koloreko testuaren azpian dagoen testu gorri batera zuzendutako
 gezia irudikatzen du.
\end_layout

\end_inset

, edo 
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu
\family default
\SpecialChar \menuseparator

\family sans
Oi
\bar under
n
\bar default
-oharra
\family default
 menua erabil dezakezu.
 Jarri kurtsorea dokumentuko "LyX" hitzaren atzean eta klikatu 
\family sans
Txertatu\InsetSpace ~
oin-oharra
\family default
 botoian.
 Oin-orriari dagokion kutxa bat agertuko zaizu; idatzi bertan oineko oharrari
 dagokion testua.
 LyX-ek kurtsorea oin-ohar kutxaren hasieran kokatuko du.
 Idatzi
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
LyX konposaketarako testu-prozesadorea da.
\end_layout

\begin_layout Standard
Orain klikatu "oina" etiketadun botoia.
 Oin-oharraren kutxa desagertuko da, oin-oharraren marka inprimatuko den
 testuaren kokalekua erakusteko botoia utziko du.
 Ekintza horri oin-oharra "tolestatzea" deitzen zaio.
 Oin-oharra destolestu nahi duzunean, klikatu "oina" botoia; horrela beraren
 testua editatzeko aukera daukazu.
\end_layout

\begin_layout Standard
Oin-oharraren izendatzailea zenbaki bat izan beharrean hitz bat izatearen
 zergatia galdetzen baduzu, erantzuna zera da: inprimatuko den testuan oin-orrie
n zenbaketa egiteaz LyX arduratzen dela.
 Zure kabuz egiazta dezakezu dvi fitxategian (edo inprimatutako orrialdeetan)
 begiratuz.
 Oin-oharrak gehitzen badiozu, LyX-ek birzenbatuko ditu.
 Beraz, oin-oharren zenbaketa egiteaz LyX (LaTeX azken finean) arduratzen
 denez, LyX fitxategietan zenbakirik jarri beharrik ez dago.
\end_layout

\begin_layout Standard
Oin-oharrak testu arrunt bezala ebaki eta itsats daitezke.
 Saia zaitez beldurrik gabe! Hautatu oin-ohar botoi bat
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
Teklatuaren bitartez errazago hautatuko duzu.
 Saguarekin saiatzean oin-oharraren kutxa irekitzeko arriskua baitaukazu.
\end_layout

\end_inset

, 
\family sans
Ebaki
\family default
 eta 
\family sans
Itsatsi
\family default
.
 Horretaz gain, testu arrunta oin-ohar batera alda dezakezu: hautatu testua
 eta klikatu 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset


\family sans
Txertatu
\family default
 
\family sans
oin-oharra
\family default

\begin_inset Quotes erd
\end_inset

 izeneko botoia.
 Oin-oharra testu arruntera bihurtzeko, klikatu 
\family sans
Txertatu oin-oharra
\family default
 botoia, kurtsorea oin-oharrean kokatuta dagoela.
\end_layout

\begin_layout Standard
Albo-oharrak gehitzeko, erabili 
\family sans
Txertatu\InsetSpace ~
albo-oharra
\family default
 botoia edo 
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu\SpecialChar \menuseparator
Albo-oharra
\family default
 menua.
 Oin-oharrak bezala dihardute, honako hauek izan ezik:
\end_layout

\begin_layout Itemize
Pantailan kutxek "oina" eduki beharrean "albo" daukate.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Oharrak alboetan kokatzen dira, testuaren behealdean ordez.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Ez dira zenbatzen.
 Aldatu LyX-eko oin-ohar bat testu arrunt egoerara, ondoren hautatu testu
 hori eta bihurtu ezazu albo-oharrera.
 Albo-oharra nola inprimatzen diren ikusteko, exekutatu LaTeX.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: zuzendu oin-oharrak 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
 fitxategian.
\end_layout

\begin_layout Section
Bibliografiak
\end_layout

\begin_layout Standard
\begin_inset LatexCommand \label{atal:bibliografiak}

\end_inset

Bibliografiak erreferentzia gurutzatuak bezalakoak dira.
 Bibliografiak erreferentzien zerrenda bat edukitzen du dokumentu amaieran,
 eta dokumentuaren zehar elementu hauek aipa daiteke.
 Ataletako izenburuekin gertatzen den bezala, LyX eta LaTeX-ek zure lana
 errazten dute automatikoki bibliografiako elementuak zenbatuz eta zitazioak
 aldatuz elementuen zenbakia aldatzen diren bakoitzean.
\end_layout

\begin_layout Standard
Joan dokumentu-amaierara eta aldatu 
\family sans
Bibliografia
\family default
 ingurunera.
 Orain, idazten duzun paragrafo bakoitza erreferentzi bat izango da.
 Idatzi 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset


\family typewriter
LyX Tutoretza, LyX-eko dokumentazio taldea
\family default

\begin_inset Quotes erd
\end_inset

 zure lehen bibliografiako erreferentzi gisa.
 Ohartuko zarenez, LyX-ek automatikoki erreferentzia bakoitzaren aurretik
 zenbaki bat daukan kutxa jartzen du.
 Zuk lehen eremua erabiliko duzu, Giltza, erreferentzia horri LyX dokumentuan
 zehar aipamenak egiteko.
 Zenbaki bat izaten da lehenetsi gisa.
 Errazago oroitzeko, alda ezazu 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset


\family typewriter
lyxtutoretza
\family default
"ra
\family sans
 Gakoa
\family default
 eremukoa.
\end_layout

\begin_layout Standard
Orain, kokatu kurtsorea dokumentuko leku batean, erreferentzia txertatu
 nahi duzun kokalekua hain zuzen.
 Hautatu 
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu\SpecialChar \menuseparator
Zitazio\InsetSpace ~
erreferentzia
\family default
.
 
\family sans
Zitazioa
\family default
 elkarrizketa-koadroa agertuko da.
 Elkarrizketa-koadro honen eskuineko panelean bibliografiako sarrera guztiak
 zerrendatzen dira, eta eremu honek aipatu nahi duzun bibliografiako elementua
 aukeratzea eskaintzen dizu.
 Hautatu 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset


\family typewriter
lyxtutoretza
\family default
" (oraintxe bertan, dagoen bibliografiako elementu bakarra baita), ondoren
 erabili erdian dagoen ezker-gezia txertatzeko.
 Kokapen berean nahi haina zitazio eduki ditzakezu honen bidez hainbat gako
 transferituta.
 Orain, exekutatu LaTeX, eta ikusiko duzu zitazioak testuan giltzen artean
 agertzen direla, dokumentu amaierako bibliografia erreferentziatuz.
\end_layout

\begin_layout Standard
Nola erabiltzen dira beste eremuak? Zitazioa elkarrizketa-koadroko 
\family sans
Testua\InsetSpace ~
ondoren
\family default
 eremuak erreferentziaren ondoren, baina giltza artean, testua sartuko du
 (erreferentziatzen den liburu edo artikulu bateko orrialde edo kapitulua
 zehazteko, adibidez).
 Inprimatzerakoan erreferentziek zenbakien ordez etiketak edukitzea nahi
 baduzu (adib.
 egunkari batzuk Sorozabal andreak 1992an idatzitako dokumentu bat aipatzeko
 "[Sor92]" idaztiko lukete) 
\family sans
Bibliografia-elementua
\family default
 elkarrizketa-koadroko 
\family sans
Etiketa
\family default
 eremua erabili.
 Xehetasun gehiagorako, irakurri 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: zuzendu bibliografia eta zitazioak 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
 fitxategian.
\end_layout

\begin_layout Section
Gaien aurkibidea
\end_layout

\begin_layout Standard
Dokumentu-hasieran gaien aurkibidea jartzeko burutazioa izango zenuen, ez?
 LyX-ekin erraz egingo duzu.
 Dokumentuko tituluaren ondoren eta testuaren aurretik lerro-itzulera sakatu
 ostean, aukeratu 
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu\SpecialChar \menuseparator

\family default
Zerrendak\InsetSpace ~
eta\InsetSpace ~

\family sans
Aurk.

\family default
 menuan 
\family sans
Gaien\InsetSpace ~
aurkibidea
\family default
 elementua.
 Dokumentuko aurreneko lerroan "
\family sans
Gaien aurkibidea
\family default
" esaldia duen botoi bat agertuko da.
\end_layout

\begin_layout Standard
Ez dirudi oso erabilkorra denik.
 Hala ere, 
\family typewriter
dvi
\family default
 fitxategian begiratzen baduzu, dokumentuko atal eta azpiatalak zerrendatzen
 dituen gaien aurkibidea ikusiko duzu.
 Ohitura den bezala, atalak berrantolatzean edo berriak sortzean, aldaketa
 horiek 
\family typewriter
dvi
\family default
 fitxategi eguneratuan ikusiko dituzu.
\end_layout

\begin_layout Standard
Dokumentua pantailan editatzerakoan, ez da gaien aurkibidea testu gisa azaltzen,
 ezinezkoa baita editatzea.
 Gaien aurkibideari dagokion botoian, edo 
\family sans
\bar under
I
\bar default
kusi\SpecialChar \menuseparator
Gaien\InsetSpace ~
aurkibidea
\family default
 menuan klikatuz banandutako leiho batean zerrendatzen da.
 Nahiz eta dokumentuan "gaien aurkibidea" ez egon txertatuta, menuaren komandoak
 funtzionatuko du.
 Hori tresna eraginkorra da.
 Dokumentuan zehar mugitzeko 
\family sans
Gaien\InsetSpace ~
aurkibidea
\family default
 leihoa erabil dezakezu: (azpi)atal baten izenburuan klikatuz bat elementuaren
 lerroa nabarmendu eta kurtsorea (LyX editatzen den leihoan) dokumentuko
 zati horretan kokatuko du.
 Teklatuko geziak (kurtsorea mugitzeko erabiltzen direnak:
\begin_inset Formula $\leftarrow$
\end_inset

, 
\begin_inset Formula $\uparrow$
\end_inset

, 
\begin_inset Formula $\downarrow$
\end_inset

eta 
\begin_inset Formula $\rightarrow$
\end_inset

) ere erabil ditzakezu gaien aurkibidean gora eta behera mugitzeko.
 Agian komenigarria izango duzu editatzen ari zarenean leiho hau irekita
 uztea.
 Antzeko gaitasuna Arakatu menutik lor dezakezu, eta gaien aurkibidea automatiko
ki agertuko da.
\end_layout

\begin_layout Standard
Aurkibidea kentzeko dagokion botoia, beste edozein testu bezala, ezabatzearekin
 nahikoa da.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: jarri gaien aurkibidea 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
 fitxategian.
\end_layout

\begin_layout Chapter
Matematika erabiltzea
\end_layout

\begin_layout Standard
Zientzialari askok LaTeX erabiltzen dute zeren eta ekuazioak era dotorre
 batean kaleratzen baititu, testu prozesadoreek eta beraien ekuazio editoreak
 erabiltzen duten kontrol karaktereak sahietsiz.
 Zientzilari askok goibelduak sentitzen dira, LaTeX-ekin ekuazioak idatzi
 baino programaketa lan bat gehiago delako.
 Zorionez, LyX-ek ekuazioentzako WYSIWYM izaera dauka.
 LaTeX erabiltzen baduzu, LaTeX-eko matematika komandoak bide normal batean
 idatz daitekeela ikusiko duzu, eta horiek WYSIWYM eran erakutsiko dira.
 Bestalde, LaTeX inoiz ez baduzu erabili, orduan 
\family sans
Matematikako panela
\family default
rekin bide azkar eta erosoan profesional-itxurako adierazpen matematikoak
 idazteko aukera izango duzu
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
LyX-ek ezin du egiaztatu idazten dituzun ekuazioak zuzenak al diren edo
 ez.
 Sentitzen da.
\end_layout

\end_inset

.
\end_layout

\begin_layout Section
Matematika-era
\end_layout

\begin_layout Standard
Dokumentuko lekuren batean ondorengoa idatzi:
\end_layout

\begin_layout LyX-Code
Gogoko dut Einstein-ek esandakoa, E=mc^2, hain bakuna da.
\end_layout

\begin_layout Standard
Ekuazioak, 
\family typewriter
dvi
\family default
 fitxategian ere, ez dauka itxura onik; hizkien eta berdintasun ikurraren
 artean ez dago zuriunerik, eta "2" benetako goi-indize bezala egotea nahiko
 zenuke.
 Konposatze okerra gertatu da, LyX-i matematikako ekuazio bat idazten ari
 garela ez baitiogu esan, eta ekuazioa testu normala bezala konposatu du.
 
\end_layout

\begin_layout Standard
Horren ordez, egokiro konposatua izan dadin formula bat sortu dugu.
 Ekuazio bat sortzeko, klikatu tresna-barrako kolore urdineko
\begin_inset Formula $\frac{a+b}{c}$
\end_inset

 botoia.
 LyX-ek laukitxo urdin bat txertatuko du; matematika-ekuazio hutsa izango
 da, eta kurtsorea bertan kokatuko duenez, idatzi 
\family typewriter
E=mc^2
\family default
 berriro.
 Adierazpen matematikoa urdinez dago, eta laukitxo urdina ekuazioa hutsa
 izateari uzten dion unean desagertuko da.
 Sakatu 
\family sans
Ihes
\family default
 (
\family sans
Esc
\family default
) ekuaziotik ateratzeko.
 Markatzaile arrosa desagertuko da, kurtsorea adierazpenaren eskuinean kokatuz,
 eta orain zerbait idazten baduzu testu arrunta izango da.
\end_layout

\begin_layout Standard
Exekutatu LaTeX eta begiratu 
\family typewriter
dvi
\family default
 fitxategian.
 Konturatuko zarenez, adierazpen matematikoa era dotorean osatu da; hizki
 eta berdintasun ikurraren artean zuriunea du, eta "2" goi-indize bezala
 dauka.
 Matematika-eran hizkiak aldagai gisa hartzen dira, eta letra etzanez azaltzen
 dira.
 Zenbakiak zenbaki izaten jarraitzen dute.
\end_layout

\begin_layout Standard
Matematika editatzeko era berri hau WYSIWYM filosofiaren beste adibide bat
 da.
 LaTeX-en, matematika espresioak testuaren eta 
\family typewriter

\backslash
sqrt
\family default
 bezalako komandoen bitartez idazten dira; LaTeX exekutatu arte ezin izango
 duzu ikusi nola inprimatuko diren, eta falta den parentesi edo bestelako
 zerbaiten bila denbora asko gal daiteke, edozein pertsona haserraraziz.
 LyX-ek, ordea, adierazpen matematikoa WYSIWYG eran ez azaldu arren, inprimatzea
n edukiko duen ia itxura berdina bistaratzen du.
 Ondoren, LaTeX konposaketa profesionala lantzeaz arduratuko da.
 Denboraren %99-an LaTeX-ek kaleratzen duenaren letra-tipo edo tarterik
 ez duzu aldatzerik nahi izango.
 Honela (barkatu hainbeste errepikatzeagatik) adierazpen matematikoez arduratuko
 zara, eta ez beraien egituraz.
\end_layout

\begin_layout Section
Ekuazioetan murgiltzea
\end_layout

\begin_layout Standard
Orain 
\begin_inset Formula $E=mc^{2}$
\end_inset

aldatu 
\begin_inset Formula $E=1+mc^{2}$
\end_inset

ekuaziora.
 Adierazpen barruan mugitzeko, erabili teklatuko geziak.
 Sartzerakoan matematika-eran zaudela argitzeko markatzaile arrosa azaltzen
 dela ohartu.
 Erabili teklatuko 
\family sans
Ezkerra
\family default
 eta 
\family sans
Eskuina
\family default
 geziak berdintasun ikurraren mailan kurtsorea mugitzeko, idatzi eta "1+".
 Erabili geziak ekuaziotik irteteko edo sakatu 
\family sans
Ihes
\family default
.
 Ezkerra, eskuina, gora eta behera geziak diren arren saguarekin klikatuz
 ekuazioko edozein lekutan kurtsorea koka dezakezu.
\end_layout

\begin_layout Standard
Matematika-eran idaztea testu normal bat editatzea bezala da, aurrerago
 azalduko dizkizugun tekla bereziak kontutan hartzen ez baditugu bederen.
 Ezabatzeko, erabili 
\family sans
Ezabatu
\family default
 (Supr) edo 
\family sans
Atzera-tekla
\family default
 (Backspace).
 Testua hautatzeko bai teklatuko geziak bai sagua erabil ditzakezu.
 
\family sans
\bar under
E
\bar default
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
D
\bar default
esegin
\family default
 menua matematika-eran berdin erabiltzen da, gauza bera ebaki eta itsasteko.
 Kontuz ibili gauza batekin: ekuazioaren eskuinaldean eta kanpoan kurtsorea
 balego eta 
\family sans
Ezabatu
\family default
 edo 
\family sans
Atzera-tekla
\family default
 sakatzerakoan ekuazio osoa ezabatuko litzateke.
 Eskerrak adierazpen matematikoa berreskuratzeko 
\family sans
Desegin
\family default
 daukazun.
\end_layout

\begin_layout Standard
Eta 
\begin_inset Formula $E=mc^{2}$
\end_inset

 ordez 
\begin_inset Formula $E=mc^{2.5}+1$
\end_inset

 ekuaziora aldatu nahi baduzu? Beste behin, klikatu saguarekin kokaleku
 egokian.
 Nahi izanez gero, erabili teklatuko geziak.
 Kurtsorea "c" hizkiaren ondoren baina "2"-ren aurrean kokatuta balego,
 sakatu 
\family sans
Gora
\family default
 gezia goi-indizera igotzeko, "2"-ren aurretik kokatuko da.
 Gehitu ".5" balioa.
 Orain, sakatu 
\family sans
Behera
\family default
 gezia kurtsorea maila arruntera itzultzeko.
 Ekuazioko goi-indizean bazaude eta 
\family sans
Zuriunea
\family default
 sakatzen baduzu, jaitsi maila arruntera eta goi-indize ondoren kurtsorea
 kokatuko du, horrela "+1" idaztea bakarrik faltako zaizu.
\end_layout

\begin_layout Section
Berretzaile eta indizeak
\end_layout

\begin_layout Standard
Berretzaile bat 
\family sans
Matematikako\InsetSpace ~
panela
\family default
 erabiliz sar daitekeen arren (ikus ondogo atala), askoz ere azkarragoa
 da "^" erabiltzea.
 LyX-ek goi-indizean beste laukitxo urdin bat jarriko du, ondoren idazten
 duzuna goi-indizea izango da (letra-tamaina txikiagoa edukiko du).
 
\family sans
Zuriunea
\family default
 edo 
\family sans
Ihes
\family default
 sakatu bitartean idazten duzun guztia goi-indizean agertuko da.
\end_layout

\begin_layout Standard
Azpindizea idazteko bidea ere erraza da: 
\family sans
Azpimarra
\family default
 ("_") zapaldu.
 Dagoeneko ikasi duzu ondoren agertzen den ekuazioko goi-indizeak eta azpindizea
k idazten: 
\begin_inset Formula $A_{a_{0}+b^{2}}+C^{a_{0}+b^{2}}$
\end_inset

.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: ipini 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
 fitxategiko 1.
 ekuazioa matematika-eran.
\end_layout

\begin_layout Section
Matematikako panela
\end_layout

\begin_layout Standard
Matematikako ikur eta funtzio osatuagoak sartzeko Matematikako panela erabiltzea
 komenigarria izaten da.
 Funtzio hauetariko asko tuarekin, 
\family sans
\bar under
E
\bar default
ditatu\SpecialChar \menuseparator
Matematika
\family default
 edo 
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
M
\bar default
atematika
\family default
 menuen bidez sor daiteke.
 Matematikako panela erabiltzen irakatsiko dizugu; beste eskuliburuak irakurriz
 lasterbideak erabiltzen ikasiko duzu.
 Ireki ezazu 
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
M
\bar default
atematika\SpecialChar \menuseparator
Matematikako\InsetSpace ~
panela
\family default
 eta atal hau irakurtzen ari zaren bitartean irekita utzi.
\end_layout

\begin_layout Subsection
Grekera eta ikurrak
\end_layout

\begin_layout Standard
Matematika panela-ak matematikako ikur multzo handia aukeratzen uzten dizu:
 hainbat gezi, erlazio, eragile, batura eta integral.
 Jakin ezazu goi-indizeek eta azpindizeek batura eta integralen limitea
 jartzea eskaintzen dizutela.
\end_layout

\begin_layout Standard
" Ez dago egin ezin dezakezunik...
 behar duzun guztia 
\begin_inset Formula $\heartsuit$
\end_inset

 da."
\end_layout

\begin_layout Subsection
Erroketa, tilet eta mugatzaileak
\end_layout

\begin_layout Standard
Erroketa bat idazteko, klikatu erroketa-ikurra daukan botoia.
 Erro ikurra agertuko da, eta kurtsorea bere barnean kokatuko da.
 Orain idatzi aldagaiak, zenbakiak, beste erroketak, zatiketak edota nahi
 duzun guztia.
 LyX-ek erroketaren tamaina automatikoki egokituko du edukieraren arabera.
\end_layout

\begin_layout Standard
Karaktere (
\begin_inset Formula $\overrightarrow{v}$
\end_inset

) edo karaktere taldean (
\begin_inset Formula $\overrightarrow{a+b}$
\end_inset

) tilet ikurra ezartzeko bide berdina lantzen da.
 Apaingarri-motak panelean eskuragarri daude.
 Klikatu apaingarri batean, eta LyX-ek apaingarri hori txertatuko du txertatze-g
une
\begin_inset Foot
status collapsed

\begin_layout Standard

\emph on
Itzultzailearen oharra
\emph default
: txertatze-gunea matematikako ekuazioa idazten den laukitxo urdinari deitzen
 zaio.
\end_layout

\end_inset

 baten azpian (edo gainean).
 Idatzi gogokoen duzun ekuazioa txertatze-gunean.
 Bi apaingarri multzo daude: idazten duzun testuarekin bat tamainaz aldatzen
 direnak, eta beraien tamaina finkatuta daukatenak, hizki soilentzako egokiagoak
 direnak.
\end_layout

\begin_layout Standard
Parentesiak, giltzak edota kortxeteak bezalako mugatzaileak antzera erabili
 arren pitin bat zailtxoagoak dira erabiltzen.
 Sakatu 
\family sans
Mugatzailea
\family default
 botoia (kortxete artean laukitxo urdina dauka) eta 
\family sans
Mugatzaileak
\family default
 elkarrizketa-koadroa agertuko da.
 Unean hautatutako mugatzailea leiho erdialdean agertuko da.
\end_layout

\begin_layout Standard
Parentesi-bikotea egoten da lehenetsi gisa, hautatu zuk nahi dituzun kortxete-bi
koteak, kortxete eta parentesiak, edo botoi hutsa "
\begin_inset Formula $a=\left\langle 7\right.$
\end_inset

" bezalako zerbait idazteko (huts-mugatzailea tartekako marra bertikala
 bezala bistaratzen da LyX-en; inprimatzerakoan, ordea, ez da azaltzen).
\end_layout

\begin_layout Standard
Alferra bazara, matematika-eran oraingo parentesiak idatz ditzakezu 
\family sans
Mugatzailea
\family default
 leihoaren ordez.
 Hala ere, parentesi horiek testu arruntaren letra-tamaina berdina izango
 dute, parentesi barruan zatiketa edo matrize bat idazten baduzu oso itsusi
 geldituko dira.
 Mugatzailea leihoa erabiltzeak mugatzaileen tamaina edukiaren arabera egokituko
 dela ziurtatzen da.
\end_layout

\begin_layout Standard
Existitzen den testu batean mugatzaileak, erroketak edo apaingarriak txerta
 ditzakezu.
 Hautatu egokitu nahi duzun ekuazioa, ondoren klikatu 
\family sans
Matematikako\InsetSpace ~
panela
\family default
 leihoko nahi duzun botoia.
 Saia zaitez 
\noun on
Newton
\noun default
-en bigarren legea eskalar eratik (
\begin_inset Formula $f=ma$
\end_inset

) bektore erara (
\begin_inset Formula $\overrightarrow{f}=\overrightarrow{ma}$
\end_inset

) bihurtzen.
 Matrizei buruz ikasitakoan parentesi edo kortxeteak modu honetan jar ditzakezu.
\end_layout

\begin_layout Subsection
Zatikiak
\end_layout

\begin_layout Standard
Matematika-eran zatikiak idaztea oso erraza da.
 Klikatu 
\family sans
Matematikako\InsetSpace ~
panela
\family default
 leihoko 
\family sans
Zatikia
\family default
 botoia (zenbatzaile eta zatitzailean lauki urdinak ditu).
 LyX-ek bi txertatze-gune jarriko ditu.
 Uste zenuen bezala, zatiki batean zehar kurtsorea mugitzeko teklatuko geziak
 erabil ditzakezu.
 Klikatu zenbatzaileari dagokion txertatze-gunean eta idatzi "1" zenbakia.
 Orain, sakatu 
\family sans
Behera
\family default
 gezia eta "2" zenbakia idatzi.
 Zatiki bat lortu duzu !
\end_layout

\begin_layout Standard
Jakingo duzunez, bi txertatze-gunetan nahi duzuna idazteko aukera daukazu:
 berretzaileak dituzten aldagaiak, erro karratuak, beste zatiki batzuk,
 integralak edo bururatzen zaizun beste edozer.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: jarri 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
 fitxategiko 2.
 ekuazioa matematika-eran.
\end_layout

\begin_layout Subsection
TeX era: limiteak, log, sinu eta bestelakoak
\end_layout

\begin_layout Standard
Matematika-eran hizkiak aldagaitzat hartzen direnez, matematika-eran "sin"
 idazten baduzu LyX-ek hiru aldagaien arteko biderkaketa (
\begin_inset Formula $s$
\end_inset

, 
\begin_inset Formula $i$
\end_inset

 eta 
\begin_inset Formula $n$
\end_inset

) idazten ari zarela usteko du.
 Hirurak letra etzanarekin bistaratuko dira, baina "sin" hitza letra erromatarra
rekin idatzi nahiko zenuen.
 Gainera, LyX-ek ez du tarterik sartuko "sin" eta "x" hitzen artean (zuriunea
 sakatuz matematika-eratik aterako zaitu).
 Nola lor dezakezu 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset


\begin_inset Formula $\sin x$
\end_inset


\begin_inset Quotes erd
\end_inset

 ekuazioa 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset


\begin_inset Formula $sinx$
\end_inset


\begin_inset Quotes erd
\end_inset

-en ordez?
\end_layout

\begin_layout Standard
Hautatu klik bikoitzarekin "sin" 
\family sans
Matematikako panela
\family default
 leihoko 
\family sans
Funtzioak
\family default
 zerrendan.
 "sin" hitza letra beltz eta erromatarrez idatziko da.
 Hitz osoa sinbolo soil baten gisa kudeatuko denez, 
\family sans
Atzera-tekla
\family default
 sakatuz hitz osoa ezabatuko da.
 Idatzi orain "x", letra etzan urdinez idatziko da, matematika-eran espero
 zenuen bezala.
 dvi fitxategian adierazpen matematikoa egokiro konposatuko da.
 Saia zaitez.
\end_layout

\begin_layout Standard
TeX eran idazteko behar dituzun komando gehiago 
\family sans
Funtzioak
\family default
 zerrendan aurkituko dituzu: trigonometri funtzioak eta beraien alderantzizkoak,
 hiperbole funtzioak, logaritmoak, limiteak eta bestelako gutxi batzuk.
 Funtzio hauek goi-indize eta azpindizeak onartzen dituzte, 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset


\begin_inset Formula $\cos^{2}\theta$
\end_inset


\begin_inset Quotes erd
\end_inset

 edo 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset


\begin_inset Formula $\lim_{n\rightarrow\infty}$
\end_inset


\begin_inset Quotes erd
\end_inset

 bezalakoak idazteko garrantzitsuak izanik.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: jarri 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
 fitxategiko 3.
 ekuazioa matematika-eran.
\end_layout

\begin_layout Subsection
Matrizeak
\end_layout

\begin_layout Standard
\begin_inset LatexCommand \label{atal:matrizeak}

\end_inset

Klikatu 
\family sans
Matematikako panela
\family default
 leihoko 
\family sans
Matrizea
\family default
 botoia.
 Izen bereko elkarrizketa-koadroa agertuko da, bi barra higikorrez osatua
 dago, matrizeko errenkada eta zutabe kopuruak zehazteko aukera eskainiz.
 Aukeratu 2 errenkada eta 3 zutabe, eta klikatu 
\family sans
Aplikatu
\family default
 edo 
\family sans
Ados
\family default
.
 
\end_layout

\begin_layout Standard
LyX-ek 
\begin_inset Formula $2\times3$
\end_inset

-ko matrize batean 6 txertatze-gune jarriko ditu.
 Ohitura denez, txertatze-gune bakoitzean edozein adierazpen matematiko
 sar dezakezu: erroketa bat, beste azpimatrizea, eta abar.
 Beraietariko bakoitzean matematika ekuazio-mota ezberdinak ezarri diezazkiokezu.
 Nahi izanez gero, txertatze-gune bat edo beste hutsik utz dezakezu.
\end_layout

\begin_layout Standard
Matrize bateko zutabeetan zehar mugitzeko 
\family sans
Tabuladorea
\family default
 erabil daiteke.
 Beste aukera bat da teklatuko geziak erabiltzea: gune-amaieran 
\family sans
Eskubira
\family default
 sakatuz kurtsorea hurrengora bidaliko du, 
\family sans
Behera
\family default
 geziarekin azpiko errenkadara, eta abar.
\end_layout

\begin_layout Standard
Bat-batean errenkada edo zutabe gehiago behar badituzu, erabili 
\family sans
\bar under
E
\bar default
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
M
\bar default
atematika
\family default
 menuan
\family sans
 Gehitu\InsetSpace ~
errenkada
\family default
 eta 
\family sans
Gehitu\InsetSpace ~
zutabea
\family default
.
 Uneko kokapenaren ondoren gehituko ditu.
 Gehiegi direla? Erabili menu berdineko 
\family sans
Ezabatu\InsetSpace ~
errenkada
\family default
 eta 
\family sans
Ezabatu\InsetSpace ~
zutabea
\family default
 aukerak.
\end_layout

\begin_layout Standard
Ikus 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
 zutabe bakoitza lerrokatzen edo matrize osoaren kokapen bertikala nola
 aldatzen den ikasteko.
 Jabetu zaitez zeregin bakoitzarentzat tresna bat dagoela; testua daukan
 taula bat idazteko, erabili LyX-en taula-euskarri harrigarria, taulak idazteko
 ez da komeni matrizeak erabiltzea.
\end_layout

\begin_layout Subsection
Adierazpen-era
\end_layout

\begin_layout Standard
Orain arte idatzi ditugun ekuazioak, inguratzen zituzten testuaren lerro
 berdinean zeuden, lerroko edo barneko ekuazioak bezala ere ezagutzen dira.
 Ekuazio labur eta soilentzat ongi doa, baina gauza handiagoentzat, edo
 testutik urruntzea nahi badituzu, adierazpen eran idatzi beharko dira.
 Gainera, adierazpen erako ekuazioak etiketatu eta zenbatuak izan daiteke,
 eta lerro anitzetako ekuazioak adierazpen eran egon behar dute (ikus 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
).
 Gainera hainbat lerrotako ekuazioak adierazpen-eran egon behar dute.
\end_layout

\begin_layout Standard
Klikatu 
\family sans
Matematikako\InsetSpace ~
panela
\family default
 leihoko 
\family sans
Adierazpen\InsetSpace ~
era
\family default
 botoia, laukitxo urdin baten gainean eta azpian testu-marra bikotea marraztuta
 duen irudia dauka.
 LyX-ek lerro berri batean, eta erdialdean zentratuta, txertatze-gune bat
 jartzen du.
 Orain idatzi ekuazio bat eta exekutatu LaTeX bere itxura ikusteko.
 
\family sans
Adierazpen\InsetSpace ~
era
\family default
 botoia era batetik bestera txandakatzeko erabiltzen da: adierazpen eratik
 barneko erara aldatzeko, edo alderantziz.
 Adierazpen erak barneko eratik bereizten dituen zenbait ezaugarri ditu:
\end_layout

\begin_layout Itemize
Letra-tamaina lehenetsia handiagoa da, 
\begin_inset Formula $\sum$
\end_inset

 eta 
\begin_inset Formula $\int$
\end_inset

 bezalako ikur gutxi batzuentzako.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Batura eta limiteetan (integraletan ez) goi-indizeak eta azpindizeak ikurren
 azpira gehiago hurbiltzen dira alboetara baino.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Testua zentratuta dago.
\end_layout

\begin_layout Standard
Ezberdintasun hauek alde batera utziz, barneko eta adierazpen erako ekuazioak
 oso antzekoak dira.
\end_layout

\begin_layout Standard
Azken ohar bat adierazpen era konposatzeari buruz: argi ibili ekuazioa paragrafo
 berri batean edo ez idazten duzunean.
 Ekuazioa sententzi edo paragrafo baten erdian idazten baduzu, ez sakatu
 lerro-itzulera.
 Hori eginez gero, ekuazio osteko testua paragrafo berri batean hasiko baita.
 Ondorioz, testu hau koskatuko da, eta litekeena da hori nahi ez izatea.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: jarri 
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
 fitxategiko ekuazio batzuk adierazpen eran, eta ikusi bestelako konposaketa
 lantzen den.
\end_layout

\begin_layout Description
Ariketa: atal honetan ikasitako zenbait tresnarekin, Hurrengo ekuazioa bezalako
 bat idazteko gai izan beharko zenuke
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
Bide zailenetik aritu ondoren, zergatik ez zara 
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu\SpecialChar \menuseparator
Matematika\SpecialChar \menuseparator

\bar under
K
\bar default
asu\InsetSpace ~
ingurunea
\family default
 menuarekin saiatzen?
\end_layout

\end_inset

:
\end_layout

\begin_layout Standard
\begin_inset Formula \[
f(x)=\left\{ \begin{array}{cc}
\log_{8}x & x>0\\
0 & x=0\\
\sum_{i=1}^{5}\alpha_{i}+\sqrt{-\frac{1}{x}} & x<0\end{array}\right.\]

\end_inset


\end_layout

\begin_layout Section
Matematikari buruzko gauza gehiago
\end_layout

\begin_layout Standard
Matematika-eran gauza gehiago egin daiteke.
 Oraindaino oinarrizkoa bakarrik ezagutu duzu, irakurri 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
 trikimailu hauek nola egiten diren jakiteko:
\end_layout

\begin_layout Itemize
Ekuazioak etiketatu eta zenbatzea.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Lerro anitzeko ekuazioak.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Letra-tipoak aldatzea, adibidez, adierazpen bat letra lodiz idaztea.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Ekuazio bateko letra-tipoa eta barruko tartea zehaztea (ez zaitez kezkatu
 honelakoengatik amaierako ziriborroa arte).
\end_layout

\begin_layout Itemize
Makroak idaztea.
 Oso baliagarriak dira, dokumentu baten hasieran definitu eta dokumentuan
 zehar erabili ahal izango dituzu.
 Makro baten definizioa aldatuz, dokumentuko markoari dagokion erreferentzia
 guztiak eguneratuko dira.
 Makroek argumentuak jaso ditzakete.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Denboraz larri gabiltzanez, tutoretza honetan azaldu ezin dizugun beste
 gauza pila bat.
\end_layout

\begin_layout Chapter
Hainbat
\end_layout

\begin_layout Section
LyX-en beste ezaugarri garrantzitsu batzuk
\end_layout

\begin_layout Standard
Ez ditugu aipatu LyX-ekin erabil daitezken komando guztiak, eta ez daukagu
 asmorik.
 Informazio gehiagorako irakur ezazu 
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
.
 LyX-ek egin ditzakeen zenbait gauza garrantzitsu bakarrik aipatuko ditugu...
\end_layout

\begin_layout Itemize
LyX-ek taulentzako WYSIWYG euskarria dauka.
 Taula bat lortzeko, erabili 
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
T
\bar default
aula
\family default
 menua.
 Klikatu taulan saguaren eskuineko botoiarekin eta 
\family sans
Editatu\InsetSpace ~
taula
\family default
 elkarrizketa-koadroa irekiko da, eta taula editatzeko aukera izango duzula.
 
\end_layout

\begin_layout Itemize
LyX-ek hainbat formatudun irudiak (JPEG eta bestelako bitmap formatuak,
 PostScript<70> eta LaTeX gordina bezalakoak barne) txertatzeko euskarria dauka.
 Asmatu duzu: 
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
I
\bar default
rudia
\family default
.
 Ondoren, aukeratu txertatu, biratu edo eskalatu nahi duzun irudi-fitxategia.
 
\end_layout

\begin_layout Itemize
Bai taulek bai irudiek epigrafeak eduki ditzakete, eta LyX-ek automatikoki
 irudi edota taulen zerrenda sortuko du.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Bertsio-kontrolaren euskarria dauka, RCS erabiliz (exekutatu 
\family typewriter
man rcsintro
\family default
 komandoa xehetasun gehiagorako).
\end_layout

\begin_layout Itemize
LyX oso konfigurakorra da.
 Gauza guztiak, LyX leihoen itxuratik hasita inprimatzeko irteera emaitza
 arte, hainbat eratan konfigura daitezke.
 Konfigurazio gehiena 
\family sans
\bar under
E
\bar default
ditatu
\family default
\SpecialChar \menuseparator

\family sans
\bar under
H
\bar default
obespenak
\family default
 menutik lantzen da.
 Argitasun gehiagorako, kontsultatu 
\family sans
\bar under
L
\bar default
aguntza\SpecialChar \menuseparator

\bar under
P
\bar default
ertsonalizazioa
\family default
.
\end_layout

\begin_layout Itemize
LyX bost kontinenteetako programatzaile-talde baten eskutik garatzen ari
 da.
 Horregatik, hainbat testu- prozesadorerekin konparatuz, ingeles hizkuntzak
 ez direnen euskarri hobeagoa dauka (alemanera, txekiera, grekera, euskara,
 italiera, errusiera...).
 Eskuinetik ezkerrera idazten diren hizkuntza batzuk ere onartzen ditu,
 arabiera edo hebreera adibidez.
 Dokumentuak beste hizkuntza batzuetan idatz ditzakezu; LyX-ek menuak eta
 errore-mezuak beste hizkuntzetan erakuts ditzan ere konfigura dezakezu.
\end_layout

\begin_layout Itemize
LyX-eko menuek laster- k erabiltzen dituzte.
 Hots, 
\family sans
\bar under
F
\bar default
itxategia\SpecialChar \menuseparator

\bar under
I
\bar default
reki
\family default
 menua hautatzeko 
\family sans
M-F
\family default
 idatzi eta ondoren 
\family sans
I
\family default
 sakatu, edo menuaren alboan agertzen den lotura erabili (
\family sans
C-O
\family default
 lehenetsita dago).
 laster-teklak ere konfiguragarriak dira.
 Honi buruzko argitasunak 
\family sans
\bar under
L
\bar default
aguntza\SpecialChar \menuseparator

\bar under
P
\bar default
ertsonalizazioa
\family default
 menuan aurkituko dituzu.
\end_layout

\begin_layout Itemize
LyX-ek LaTeX formatuko dokumentuak irakur ditzake.
 Ikus 
\begin_inset LatexCommand \ref{atal:relyx}

\end_inset

 atala.
\end_layout

\begin_layout Itemize
Zuzentzaile ortografiko eta tesaurus-a erabilgarri daude.
\end_layout

\begin_layout Itemize
LyX leiho nagusiaren behealdean dagoen testu-kutxari bufertxoa deitzen zaio
 (emacs programak ere pareko ezaugarria dauka).
 Erabilgarritasun handiko ezarpen zabala lantzeko aukera eskaintzen dizu,
 zure dokumentua zatitzeko gaitasuna barne dela.
 Beste hitzetan, hobe duzu bufertxoan ezer ez idaztea zertan ari zaren jakin
 gabe.
\end_layout

\begin_layout Section
LyX LaTeX-eko erabiltzaileentzat
\end_layout

\begin_layout Standard
\begin_inset LatexCommand \label{atal:latexerabiltzaileak}

\end_inset

LaTeX-i buruz ezer ez badakizu, atal hau irakurri beharrik ez daukazu.
 Baliteke LaTeX buruzko zerbait ikasi nahi izatea, eta ondorioz atal hau
 irakurtzea.
 
\end_layout

\begin_layout Standard
LyX erabiltzen hasten den askori LaTeX ezaguna egingo zaio.
 Horietariko bat bazara, galde dezakezu ea LyX-ek LaTeX-ekin egin daitekeen
 gauza guztiak egiteko ahalmena al daukan.
 Erantzun labur bat da nola edo hala LyX hurbiltzen dela LaTeX-ekin egin
 daitekeen gauzetara, eta LaTeX formatuko dokumentu baten zati gehiena idaztea
 errazten duela.
 Gaur egun, LaTeX-eko idazki zaharrak bihurtzeko arazoak daude, eta beste
 zenbait gauzetan, baina etorriko diren bertsio garatuagoetan hau konponduko
 dute.
\end_layout

\begin_layout Standard
Hau tutoretza bat bakarrik denez, LyX-eko erabiltzaile berriek interesa
 eduki dezaketen zenbait gauza aipatuko ditugu.
 Tutoretza hori labur gordetzearren, azalpen xumeak izango dira.
 
\emph on
Ezaugarri hedatuak
\emph default
 eskuliburuak, 
\emph on
LaTeX adituen sekretuak
\emph default
 kapitulupean, LyX eta LaTeX arteko ezberdintasunei, eta LyX-en LaTeX-eko
 zenbait trikimailu nola erabili buruzko informazio asko dauka.
\end_layout

\begin_layout Subsection
TeX era
\end_layout

\begin_layout Standard
TeX eran idatzitako guztia pantailan gorriz agertuko da, eta zuzenean LaTeX-i
 bidaliko zaio.
 TeX komandoak LyX-en erabil ditzakezu 
\family sans
Txertatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under
T
\bar default
ex
\family default
 menua aukeratuz.
 Honek testu-kutxa sortzen du eta barrukoa zuzenean LaTeX-i igorriko zaio.
\end_layout

\begin_layout Standard
TeX-ek matematika-era zertxobait ezberdin erabiltzen du.
 Sartu TeX eran alderantzizko barra, ("
\backslash
") bat idatziz.
 Inprimatzerakoan ez da agertuko, ondoren idazten duzun guztia gorriz egongo
 da.
 Sakatu TeX eratik ateratzeko zuriunea edo edozein karaktere ez-alfabetiko
 (zenbaki, azpimarra, berretzaile-ikurra edo parentesi gisakoak).
 TeX eratik ateratzen zarenean LyX-ek badaki zein TeX komando idatzi duzun
 eta WYSIWYM-era bihurtuko du.
 Ekuazio batean 
\family typewriter

\backslash
gamma
\family default
 idatzi eta ondoren zuriunea sakatzen baduzu LyX-ek "gamma" gorria 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset


\begin_inset Formula $\gamma$
\end_inset


\begin_inset Quotes erd
\end_inset

 urdin bihurtuko du.
 Hau oso konplexuak ez diren makro guztientzako balio du (kontutan hartu
 
\backslash
sin bezalako funtzioak gorriz jarraituko dutela, bere WYSIWYM itxura baita).
 
\family sans
Matematikako\InsetSpace ~
panela
\family default
 erabiltzea baino azkarragoa izan daiteke, batipat LaTeX-eko erabiltzaile
 adituentzako.
\end_layout

\begin_layout Standard
Bitxikeri bat, TeX eran kortxete bat idazten baduzu, hasiera eta amaierako
 kortxeteak gorriz txertatuko dira, TeX eratik aterako zaitu eta kurtsorea
 kortxete artean kokatuko du.
 LyX-ek ezagutzen ez dituen eta argumentuak jasotzen dituzten komandoak
 idazteko komenigarria izaten da.
\end_layout

\begin_layout Standard
LyX-ek ezin ditu egin LaTeX-ekin egiten diren gauza guztiak (oraindik ez?).
 Zenbait landutako funtzio ez dira erabat onartzen, beste batzuk erabilgarriak
 dira baina ez dira WYSIWYM.
 TeX erak erabiltzaileari LaTeX-en moldagarritasun osoa eskaintzeaz batera
 LyX-eko ezaugarri erabilgarriekin gozatu (WYSIWYM matematikak, taulak eta
 edizioa bezalakoak) dezake.
 LyX-ek ezin izango ditu LaTeX-eko pakete guztiak onartu.
 
\end_layout

\begin_layout Standard
Hitzaurrean 
\family typewriter

\backslash
usepackage{pakete_izena}
\family default
 idatziz (ikus 
\begin_inset LatexCommand \ref{atal:hitzaurrea}

\end_inset

\InsetSpace ~
atala), nahi dituzun pakete guztiak erabiltzeko gaitasuna izango duzu (kontutan
 izan pakete hauek WYSIWYM euskarria ez dutela izango).
\end_layout

\begin_layout Subsection
LaTeX dokumentuak inportatzea: reLyX
\end_layout

\begin_layout Standard
\begin_inset LatexCommand \label{atal:relyx}

\end_inset

LaTeX fitxategi bat inportatzeko, erabili 
\family sans
\bar under
F
\bar default
itxategia\SpecialChar \menuseparator

\bar under
I
\bar default
nportatu\SpecialChar \menuseparator
LaTeX
\family default
 komandoa.
 Horrek 
\family typewriter
reLyX
\family default
 izeneko Perl programa bati deituko dio: 
\family typewriter
fitx.tex
\family default
 fitxategi batetik 
\family typewriter
fitx.lyx
\family default
 bat sortu eta irekiko du.
 Bihurketak ez badu funtzionatzen, komando lerrotik 
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
LyX instalatzen denean 
\family typewriter
lyx
\family default
 programa exekutagarria dagoen direktoriopean 
\family typewriter
reLyX
\family default
 izeneko programa kopiatzen du (adbz.
 
\family typewriter
/usr/local/bin/relyx
\family default
).
 
\family typewriter
reLyX
\family default
 abiatzeko Perl behar da ( dokumentu hau idaztean 5.002.
 bertsioa)
\end_layout

\end_inset

 
\family typewriter
reLyX
\family default
 exekutatzen saia zaitez, argumentu konplexuagoak erabiliz.
\end_layout

\begin_layout Standard

\family typewriter
reLyX
\family default
 programak LaTeX-eko legalak diren komando gehienak bihurtuko ditu, baina
 ez guztiak.
 Ulergaitz egiten zaizkionak TeX eran utziko ditu, beraz bihurtu ondoren
 gorri koloredun testuak bilatu eta eskuz konpondu beharko dituzu.
 
\end_layout

\begin_layout Standard

\family typewriter
reLyX
\family default
-ek bere eskuliburua dauka.
 Irakurri jakiteko LaTeX-eko zein komando eta ingurune ez dituen onartzen,
 dauden erroreak (nola saihestu), eta aukera ezberdinak nola erabiltzen
 diren.
\end_layout

\begin_layout Subsection
LyX dokumentua LaTeX-era bihurtu
\end_layout

\begin_layout Standard
LyX dokumentu bat LaTeX formatura bihurtzea nahi izango duzu.
 Adibidez, lankide edo eginkide batek LyX programa ez eduki arren dokumentuareki
n lan egin behar du.
 Hori egitea huskeria bat da LyX-entzako.
 Hautatu 
\family sans
\bar under
F
\bar default
itxategia\SpecialChar \menuseparator

\bar under
E
\bar default
sportatu\SpecialChar \menuseparator
LaTeX
\family default
.
 Horrek editatzen ari zaren 
\family typewriter
fitxa_izena.lyx
\family default
 fitxategia beste fitxategi honetan bihurtuko du: 
\family typewriter
fitxa_izena.tex
\family default
.
 Azken finean, LyX-ek dokumentuak bistaratu edo inprimatzerakoan beti LaTeX
 behin-behineko fitxategiak sortzen dituenez, LaTeX sortzen trebea da.
\end_layout

\begin_layout Subsection
LaTeX hitzaurrea
\end_layout

\begin_layout Subsubsection
Dokumentu-klasea
\end_layout

\begin_layout Standard

\family sans
\bar under
D
\bar default
iseinua\SpecialChar \menuseparator

\bar under
D
\bar default
okumentua
\family default
 elkarrizketa-koadroak
\family typewriter
 
\backslash
documentclass
\family default
 komandoan sar ditzakezun hainbat aukeren gaineko ardura hartzen du.
 Hemen aldatu klasea, letra-tipoa eta paper-tamaina.
 Jarri 
\family typewriter

\backslash
documentclass
\family default
 bidaliko zaizkion aukera-osagarriak 
\family sans
LaTeX\InsetSpace ~
hitzaurrea
\family default
 arean.
\end_layout

\begin_layout Subsubsection
Hitzaurreko beste alderdi batzuk
\end_layout

\begin_layout Standard
\begin_inset LatexCommand \label{atal:hitzaurrea}

\end_inset

Hitzaurrean komando bereziak jarri behar badituzu LaTeX fitxategi baterako,
 zuzenean LyX dokumentuan idatz ditzakezu.
 Horretarako, 
\family sans
Diseinua\SpecialChar \menuseparator
Hitzaurrea
\family default

\begin_inset Foot
status collapsed

\begin_layout Standard

\emph on
Itzultzailearen oharra
\emph default
: litekeena da LyX bertsio berrietan bide hau horrela ezin lantzea.
 Horretarako 
\family sans
Diseinua
\family default
\SpecialChar \menuseparator

\family sans
Dokumentua
\family default
 elkarrizketa-koadroa ireki eta bertan Hitzaurrea fitxan idatzi behar da.
\end_layout

\end_inset

 idatzi hautatu eta elkarrizketa-koadroan.
 Hor idazten duzun dena zuzenean LaTeX-i bidaliko zaio.
\end_layout

\begin_layout Subsection
BibTeX
\end_layout

\begin_layout Standard
LyX-ek BibTeX euskarria du, honekin erreferentzia bibliografikoen datu-baseak
 sortu eta hainbat dokumentutan erabiltzeko aukera izango duzu.
 Hautatu 
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu\SpecialChar \menuseparator
Zerrendak\InsetSpace ~
eta\InsetSpace ~
Aurk.\SpecialChar \menuseparator

\bar under
B
\bar default
ibTeX\InsetSpace ~
erreferentzia
\family default
 menua bib motako fitxategi bat gehitzeko.
 Alde batetik, 
\family sans
BibTeX
\family default
 izeneko elkarrizketa-koadro bat agerraraziko du.
 Bestalde, dokumentuan "
\family sans
BibTeX-ek sortutako erreferentzia
\family default
k" izeneko botoia txertatuko du.
 Elkarrizketa-koadroa ixten baduzu, sortu berri den botoian klikatuz berriro
 irekiko zaizu.
 
\family sans
BibTeX
\family default
 leihoan 
\family sans
Datu-baseak
\family default
 izeneko eremuan 
\family typewriter

\backslash
bibliography{}
\family default
 komandoko
\begin_inset Foot
status open

\begin_layout Standard
LaTeX arruntean bezala, bereiztu bi bibliografia edo gehiago komaz, eta
 zuriunerik gabe.
\end_layout

\end_inset

 giltzetan idatziko zenuena idatzi.
 Estiloa eremuan, berriz, idatzi 
\family typewriter

\backslash
bibliographystyle{}
\family default
 komandoko giltzetan idatziko zenuena.
\end_layout

\begin_layout Standard
Hori egindakoan, edozein bibliografia-sarreraren aipamenak egin ditzakezu
 Txertatu\SpecialChar \menuseparator
Zitazio\InsetSpace ~
erreferentzia menua erabiliz (ikus 
\begin_inset LatexCommand \ref{atal:bibliografiak}

\end_inset

\InsetSpace ~
atala).
 LyX arduratuko da 
\family sans
BibTeX
\family default
 exekutatzeaz.
 Zitazioa elkarrizketa-koadroko kutxan zure bib fitxategiko erreferentzia
 guztiak zerrendatuko dira.
\end_layout

\begin_layout Section
Erroreak!
\end_layout

\begin_layout Standard
Batzuetan dokumentu bat LaTeX formatura bihurtzerakoan erroreak gerta daiteke,
 LyX-ek edo LaTeX-ek ulertzen ez dituzten gauzengatik.
 Hori gertatzen bada, LyX-ek errore-kutxak ("errorea" hitzarekin) sortzen
 ditu.
 Kutxa horietan klikatuta, errorearen zergatia bistaratuko du.
 LyX-ek LaTeX-en sortutako erroreak gehituko ditu.
 Ohartu zaitez errore horien kokapenak askotan ez dutela garrantzirik izaten.
\end_layout

\end_body
\end_document