#LyX 2.3 created this file. For more info see http://www.lyx.org/ \lyxformat 544 \begin_document \begin_header \save_transient_properties true \origin /systemlyxdir/doc/nl/ \textclass book \begin_preamble % DO NOT ALTER THIS PREAMBLE!!! % %This preamble is designed to ensure that the document prints % out as advertised. If you mess with this preamble, % parts of the document may not print out as expected. If you % have problems LaTeXing this file, please contact % the documentation team % email: lyx-docs@lists.lyx.org % the pages of the TOC is numbered roman % and a pdf-bookmark for the TOC is added \let\myTOC\tableofcontents \renewcommand\tableofcontents{% \frontmatter \pdfbookmark[1]{\contentsname}{} \myTOC \mainmatter } \end_preamble \use_default_options false \maintain_unincluded_children false \language dutch \language_package default \inputencoding auto \fontencoding global \font_roman "palatino" "default" \font_sans "helvet" "default" \font_typewriter "courier" "default" \font_math "auto" "auto" \font_default_family default \use_non_tex_fonts false \font_sc true \font_osf false \font_sf_scale 100 100 \font_tt_scale 100 100 \use_microtype false \use_dash_ligatures false \graphics none \default_output_format pdf2 \output_sync 0 \bibtex_command default \index_command default \paperfontsize 12 \spacing single \use_hyperref true \pdf_title "The LyX Tutorial" \pdf_author "LyX Team" \pdf_subject "LyX-documentation Tutorial" \pdf_keywords "LyX, documentation" \pdf_bookmarks true \pdf_bookmarksnumbered true \pdf_bookmarksopen true \pdf_bookmarksopenlevel 1 \pdf_breaklinks true \pdf_pdfborder false \pdf_colorlinks true \pdf_backref false \pdf_pdfusetitle false \pdf_quoted_options "linkcolor=black, citecolor=black, urlcolor=blue, filecolor=blue,pdfpagelayout=OneColumn, pdfnewwindow=true, pdfstartview=XYZ, plainpages=false" \papersize a4paper \use_geometry false \use_package amsmath 1 \use_package amssymb 1 \use_package cancel 1 \use_package esint 1 \use_package mathdots 1 \use_package mathtools 1 \use_package mhchem 1 \use_package stackrel 1 \use_package stmaryrd 1 \use_package undertilde 1 \cite_engine basic \cite_engine_type default \biblio_style plain \use_bibtopic false \use_indices false \paperorientation portrait \suppress_date false \justification true \use_refstyle 0 \use_minted 0 \index Trefwoord \shortcut idx \color #008000 \end_index \secnumdepth 3 \tocdepth 2 \paragraph_separation indent \paragraph_indentation default \is_math_indent 0 \math_numbering_side default \quotes_style english \dynamic_quotes 0 \papercolumns 1 \papersides 2 \paperpagestyle headings \tracking_changes false \output_changes false \html_math_output 0 \html_css_as_file 0 \html_be_strict false \end_header \begin_body \begin_layout Title De \SpecialChar LyX Tutorial \end_layout \begin_layout Author door Amir Karger en het \SpecialChar LyX Team \end_layout \begin_layout Standard \begin_inset CommandInset toc LatexCommand tableofcontents \end_inset \end_layout \begin_layout Chapter Inleiding \end_layout \begin_layout Section Welkom bij \SpecialChar LyX ! \end_layout \begin_layout Standard Dit document is bedoeld voor een ieder die nog nooit van \SpecialChar LaTeX heeft gehoord of er weinig van weet. Wees niet bezorgd! Je hoeft geen \SpecialChar LaTeX te kennen om \SpecialChar LyX te kunnen gebruiken. Dat is per slot van rekening precies de bedoeling van \SpecialChar LyX : het leveren van een bijna-WYSIWYG omgeving voor \SpecialChar LaTeX . Er zijn echter bepaalde dingen die je zult moeten leren om effectief van \SpecialChar LyX gebruik te kunnen maken. \end_layout \begin_layout Standard Waarschijnlijk heb je deze tutorial opgezocht omdat je probeerde twee spaties achter een \begin_inset Quotes eld \end_inset . \begin_inset Quotes erd \end_inset te zetten, of omdat je 3 lege regels tussen twee paragrafen wilde hebben. Pas na veel gevloek ontdekte je dat dat niet lukt. Je zult ondervinden dat veel handigheden, die je normaliter in andere tekstverwerkers gebruikt, gewoonweg niet werken in \SpecialChar LyX . Dat komt omdat de meeste tekstverwerkers die je tot nu toe gebruikte van je verlangen dat alle spaties, font veranderingen enz. door jou zelf worden ingevoerd. Uiteindelijk ben je dus niet alleen een tekst aan het schrijven, maar moet je het nog opmaken ook. \SpecialChar LyX neemt het opmaak werk van je over, op een consistente manier, zodat je je aandacht bij de belangrijke dingen kunt houden, zoals de inhoud van je tekst. \end_layout \begin_layout Standard Wees dus geduldig en lees verder. Het lezen van deze tutorial is echt de moeite waard. \end_layout \begin_layout Section Wat deze Tutorial \emph on wel \emph default is en wat het \emph on niet \emph default is \end_layout \begin_layout Standard Voordat we met dit onderdeel beginnen hebben we nog een kleine aanwijzing. De \emph on Tutorial \emph default gebruikt de notatie die in de \emph on Introductie \emph default wordt uitgelegd. Als dit de eerste handleiding is die je bekijkt, lees dan nu de \emph on Introductie \emph default . Ja, we bedoelen nu meteen. \end_layout \begin_layout Standard En nu je weet wat de verschillende fonts betekenen, kunnen we iets uitleggen over wat de bedoeling is bij deze \emph on Tutorial \emph default . \end_layout \begin_layout Subsection Hoe je het maximale uit deze Tutorial kunt halen. \end_layout \begin_layout Standard Deze tutorial bestaat uit voorbeelden en oefeningen. Om het maximale uit dit document te halen zul je, al lezend, alle stomme kleine dingen moeten typen die we je opdragen, en alle oefeningen moeten doen om te kijken of je ze goed doet. Gemakshalve zou je de PostScript versie van dit document kunnen uitprinten. \end_layout \begin_layout Standard Als je al vertrouwd bent met \SpecialChar LaTeX , zul je deze \emph on Tutorial \emph default waarschijnlijk iets sneller kunnen doorlezen. De meeste \SpecialChar LyX concepten zijn namelijk gewoon \SpecialChar LaTeX concepten in vermomming. \SpecialChar LyX heeft echter een aantal eigenaardigheden \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout anders gezegd, \begin_inset Quotes eld \end_inset kenmerken \begin_inset Quotes erd \end_inset \end_layout \end_inset die je zult willen leren. Zelfs als je geen zin hebt de rest van de \emph on Tutorial \emph default door te lezen, zou je zeker Sectie \begin_inset CommandInset ref LatexCommand ref reference "sec:latexgebruikers" \end_inset door moeten nemen die speciaal voor ervaren \SpecialChar LaTeX gebruikers is geschreven. \end_layout \begin_layout Standard Sectie \begin_inset CommandInset ref LatexCommand ref reference "sec:wat-is-lyx" \end_inset is een overblijfsel van een oudere versie van de \emph on Tutorial \emph default en is een beetje pittige kost. Het is evenwel een aardig overzicht van \SpecialChar LyX dus misschien wil je het doorlezen om een gevoel te krijgen waar het bij \SpecialChar LyX nu eigenlijk over gaat. \end_layout \begin_layout Subsection Wat je \emph on niet \emph default zult vinden: \end_layout \begin_layout Itemize Oplepelen van informatie of denken dat de lezers achterlijk zijn. \end_layout \begin_deeper \begin_layout Standard De trend in doe-het-zelf literatuur voor computers vandaag de dag \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Notitie van \noun on John \noun default Weiss: \SpecialChar ldots wel, in ieder geval in Amerika, waar we alles simplificeren tot het niveau van de grootste gemene deler\SpecialChar ldots \end_layout \end_inset lijkt te zijn: \begin_inset Quotes eld \end_inset Neem aan dat de gebruiker het IQ van een garnaal heeft. \begin_inset Quotes erd \end_inset Dit zullen wij niet doen. \end_layout \begin_layout Standard Aan de andere kant begrijpen we dat de meeste gebruikers een handleiding opzoeken, en speciaal een tutorial, als ze de weg kwijt zijn. Hoewel we dus zullen aannemen dat u, de gebruiker, niet stom bent, begrijpen we dat u een beetje verward bent. \end_layout \end_deeper \begin_layout Itemize Instructies hoe je je muis of je toetsenbord moet gebruiken. \end_layout \begin_deeper \begin_layout Standard Als je er nu nog niet achter bent hoe je je computer moet gebruiken, kunnen wij je niet helpen. Zulke dingen vallen buiten het bereik van de \SpecialChar LyX handleidingen \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Afgezien daarvan, als je \SpecialChar LyX al gebruikt zal je waarschijnlijk wel slimmer zijn de gemiddelde mens. \end_layout \end_inset . \end_layout \end_deeper \begin_layout Itemize Gedetailleerde beschrijvingen van alle eigenschappen van \SpecialChar LyX . \end_layout \begin_deeper \begin_layout Standard Wat! je wilt twee versies van de gebruikshandleiding? \end_layout \begin_layout Standard Zonder gekheid, de bedoeling is om je een goede start te geven zodat je alleen nog maar de gebruikshandleiding nodig hebt. Als we zouden proberen alle informatie over alle eigenschappen van \SpecialChar LyX te hier te dupliceren, zou de Tutorial overtollig, te lang en voor altijd verouderd zijn. Het enige wat we hier doen is dingen introduceren; Denk maar dat er op het einde van elke sectie een \begin_inset Quotes eld \end_inset zie de gebruikshandleiding \begin_inset Quotes erd \end_inset staat. \end_layout \end_deeper \begin_layout Itemize Gedetailleerde beschrijvingen van \SpecialChar LaTeX . \end_layout \begin_deeper \begin_layout Standard Onnodig. Als je echt nieuwsgierig bent naar gave trucjes die je met \SpecialChar LaTeX kunt uithalen, kan je altijd een \SpecialChar LaTeX boek halen. Er zijn verscheidene goede boeken over verschenen. Geen noodzaak om het wiel opnieuw uit te vinden\SpecialChar ldots \end_layout \end_deeper \begin_layout Standard Zo, dappere lezer, het is tijd om verder te gaan. Je kunt een korte excursie door de volgende sectie nemen, of je kunt doorgaan naar sectie \begin_inset CommandInset ref LatexCommand ref reference "sec:eerste-doc" \end_inset . \end_layout \begin_layout Section Wat is \SpecialChar LyX ? \begin_inset CommandInset label LatexCommand label name "sec:wat-is-lyx" \end_inset \end_layout \begin_layout Subsection Overzicht \end_layout \begin_layout Standard De aanvankelijke uitdaging van het gebruik van \SpecialChar LyX ligt deels in het omschakelen in denken dat jij, de gebruiker, moet maken. Vroeger waren typemachines het enige hulpmiddel om documenten te maken en leerden we allemaal bepaalde trucjes om hun beperkingen te omzeilen. Onderstrepen, wat niet meer is dan de regel overtypen met het \begin_inset Quotes eld \end_inset _ \begin_inset Quotes erd \end_inset teken, was een manier om tekst nadruk te geven. Om een tabel te maken, zocht je van te voren uit hoe groot elke kolom moest zijn en vervolgens zette je de desbetreffende tabs. Hetzelfde gold voor brieven en andere rechts uitgelijnde tekst. Woordafbreking aan het einde van een regel vereiste een kundig oog en ver vooruit kunnen zien. \end_layout \begin_layout Standard Met andere woorden, we waren allemaal getraind om na te denken over kleine details als: welk teken moet waar staan. \end_layout \begin_layout Standard Als gevolg van hiervan hebben bijna alle tekstverwerkers deze gedachtegang. Ze gebruiken nog steeds tabs om witruimte toe te voegen. Je moet nog steeds nadenken over waar precies iets op het papier moet komen. Tekst nadruk geven betekent het lettertype veranderen, alsof je er een ander typemachinewiel op zet. Je snapt wat we bedoelen. \end_layout \begin_layout Standard Hier verschilt \SpecialChar LyX van een gewone tekstverwerker. Je houdt je niet bezig met welk teken waar moet komen. Je vertelt \SpecialChar LyX wat je aan het doen bent en \SpecialChar LyX doet de rest, volgens een stel regels dat een stijl wordt genoemd. Laten we naar een klein voorbeeld kijken: \end_layout \begin_layout Standard Stel, je schrijft een rapport. Aan het begin van je rapport wil je een sectie genaamd \begin_inset Quotes eld \end_inset Introductie. \begin_inset Quotes erd \end_inset Dus je gaat naar het menu-onderdeel van je tekstverwerker dat de fontgrootte verandert en je kiest een groter of kleiner lettertype. Vervolgens zet je \begin_inset Quotes eld \end_inset Vet \begin_inset Quotes erd \end_inset aan en typ je: \begin_inset Quotes eld \end_inset 1. \begin_inset space ~ \end_inset \begin_inset space ~ \end_inset Introductie \begin_inset Quotes erd \end_inset . Als je later besluit dat dit gedeelte ergens anders in het document hoort, of als je er een nieuwe sectie voor zet, moet je de nummering voor deze en alle volgende secties aanpassen, evenals elke referentie in de inhoudsopgave. \end_layout \begin_layout Standard In \SpecialChar LyX ga je naar het menu helemaal links op de knoppenbalk, je selecteert Sectie en typt \begin_inset Quotes eld \end_inset Introductie \begin_inset Quotes erd \end_inset . \end_layout \begin_layout Standard Dat is alles. Als je de sectie verplaatst zal het automatisch hernummerd worden— overal. Er is zelfs een manier om automatisch elke referentie in het document naar de betreffende sectie, door \SpecialChar LyX te laten bijwerken. \end_layout \begin_layout Standard Laten we vervolgens eens naar het probleem van consistentie kijken. Vijf dagen later heropen je je rapport en je begint te typen bij sectie 4. Je was echter vergeten dat je een fontgrootte van 18pt vet gebruikte in plaats van 16pt, dus typ je de kop van sectie 4 in een andere fontgrootte dan die je gebruikte voor sectie 1. Dat probleem bestaat niet eens in \SpecialChar LyX . De computer regelt al het vervelende boekhoudwerk en onthoudt welk onderdeel welke fontgrootte had, niet jij. Per slot van rekening is dat waar computers goed in zijn. \end_layout \begin_layout Standard Nog een voorbeeld. Stel, je bent een lijst aan het maken. In andere tekstverwerkers is een lijst niet anders dan een stel tabs en nieuwe regels. Je moet voor elk item zelf uitzoeken waar het label komt, welk label het moet zijn, hoe veel lege regels er tussen elk item moeten komen, enzovoort. Bij \SpecialChar LyX hoef je je maar met twee dingen te bemoeien: wat voor soort lijst is het en wat wil ik er in zetten. Dat is alles. \end_layout \begin_layout Standard Het basisidee achter \SpecialChar LyX is dus: zeg \emph on wat \emph default je aan het doen bent, niet \emph on hoe \emph default je het moet doen. In plaats van \begin_inset Quotes eld \end_inset wat je ziet is wat je krijgt \begin_inset Quotes erd \end_inset , is het \SpecialChar LyX model: \begin_inset Quotes eld \end_inset wat je ziet is wat je bedoelt \begin_inset Quotes erd \end_inset (In het Engels: \begin_inset Quotes eld \end_inset \lang english what you see is what you mean \lang dutch \begin_inset Quotes erd \end_inset , afgekort : \begin_inset Quotes eld \end_inset WYSIWYM \begin_inset Quotes erd \end_inset ) \end_layout \begin_layout Subsection Verschillen tussen \SpecialChar LyX en Tekstverwerkers \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Nee, we proberen hier niet een heilige oorlog over tekstverwerkers te starten (of te winnen). Maar we zijn wel van mening dat het belangrijk is om de eigenschappen van \SpecialChar LyX te beschrijven. En een van de belangrijkste eigenschappen, WYSIWYM, is een fundamenteel ander idee dat 99% van de mensheid heeft over tekstverwerken. \end_layout \end_inset \begin_inset Argument 1 status collapsed \begin_layout Plain Layout Verschillen tussen en Tekstverwerkers \end_layout \end_inset \end_layout \begin_layout Standard Hier is een lijst van zaken die je niet in \SpecialChar LyX zult vinden: \end_layout \begin_layout Itemize De liniaal \end_layout \begin_layout Itemize Tabs \end_layout \begin_layout Itemize Extra witruimte (d.w.z. twee of meer keren achter elkaar op \family sans Enter \family default of \family sans Spatie \family default drukken) \end_layout \begin_layout Standard Tabs, en een liniaal die de positie van objecten op een pagina aangeeft, zijn zinloos in \SpecialChar LyX . Het programma zoekt uit waar dingen op het papier komen, niet jij. Hetzelfde geldt voor extra witruimte; \SpecialChar LyX voegt dit toe daar waar dit nodig is, afgaand op de context. In het begin zal het irritant zijn om niet twee lege regels achter elkaar te kunnen invoegen, maar het wordt logisch als je in WYSIWYM termen gaat denken. \end_layout \begin_layout Standard Hier zijn aan aantal dingen die wel in \SpecialChar LyX bestaan, maar die op een andere manier worden gebruikt als je zou denken: \end_layout \begin_layout Itemize Regels voor het inspringen \end_layout \begin_layout Itemize Het afbreken van paginas \end_layout \begin_layout Itemize Ruimte tussen regels (d.w.z. enkele regelafstand, dubbele regelafstand, enz.) \end_layout \begin_layout Itemize Witruimte, zowel horizontaal als verticaal \end_layout \begin_layout Itemize Lettertypen en groottes \end_layout \begin_layout Itemize Typefaces (vet, cursief, onderstreept, etc.) \end_layout \begin_layout Standard Hoewel ze in \SpecialChar LyX bestaan, heb je ze in het algemeen niet nodig. \SpecialChar LyX zal deze dingen voor je verzorgen, afhankelijk van wat je aan het doen bent. Verschillende onderdelen van het document worden automatisch in een verschillen de typeface en lettergrootte gezet. Het inspringen van paragrafen is afhankelijk van de context; verschillende paragraaftypen worden verschillend ingesprongen. Pagina-afbreking wordt ook automatisch verzorgd. In het algemeen is de regelafstand, woordafstand en de afstand tussen paragrafe n variabel, en worden deze gezet door \SpecialChar LyX . \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Er zijn manieren of al deze dingen zelf aan te passen [slechts enkele behoeven kennis van \SpecialChar LaTeX ], ofwel voor een heel document, ofwel voor een specifieke plaats in een document. Zie de \emph on Gebruikshandleiding \emph default voor details. \end_layout \end_inset \end_layout \begin_layout Standard Tenslotte zijn er een aantal dingen waar \SpecialChar LyX (en \SpecialChar LaTeX ) veel tekstverwerkers voorbijstre eft: \end_layout \begin_layout Itemize Woordafbreking \end_layout \begin_layout Itemize Lijsten in elk type \end_layout \begin_layout Itemize Wiskunde \end_layout \begin_layout Itemize Tabellen \end_layout \begin_layout Itemize Verwijzingen \end_layout \begin_layout Standard Toegegeven, veel moderne tekstverwerkers kunnen overweg met wiskundige symbolen, tabellen, en woordafbreking en sommigen hebben zelfs stijldefinities en gaan meer richting het WYSIWYM concept. Dit is echter iets wat ze pas recentelijk hebben kunnen doen terwijl \SpecialChar LyX voortbouw t op het het \SpecialChar LaTeX document opmaak systeem. \SpecialChar LaTeX bestaat al meer dan 15 jaar, en het \emph on werkt \emph default . Alle fouten en oneffenheden zijn reeds lang geleden gladgestreken. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout OK, niets is perfect, maar \SpecialChar LaTeX is zo foutvrij als een computerprogramma maar kan zijn. \end_layout \end_inset \end_layout \begin_layout Standard Een laatste, en meest belangrijk, verschil tussen \SpecialChar LyX en andere tekstverwerkers is stabiliteit. Anders dan bepaalde commerciële tekstverwerkers claimt \SpecialChar LyX niet stabiel te zijn om vervolgens elke 30 minuten te crashen als zij een groot document te verwerken krijgt. Het \SpecialChar LyX Team weet dat we niet elke fout zullen vinden, noch zullen we proberen de fouten af te doen als programma-eigenschappen. ( \lang english It's not a bug, it's a feature! \lang dutch ). Wanneer die fouten (oh, sorry\SpecialChar ldots \begin_inset Quotes erd \end_inset programma-eigenschappen \begin_inset Quotes erd \end_inset \SpecialChar ldots ) de kop opsteken en \SpecialChar LyX doen crashen, zou je denken dat \SpecialChar LyX de laatste 3 pagina's van je creatieve onderneming mee de verdoemenis in neemt. \end_layout \begin_layout Standard Neeheej. \end_layout \begin_layout Standard Mocht \SpecialChar LyX crashen, dan bewaart het, voordat het afgesloten wordt, eerst elk document dat in het geheugen zit in een noodbestand. Bij een herstart, zal \SpecialChar LyX deze noodbestanden opmerken, in het bijzonder als je de betreffende bestanden wilt openen. \SpecialChar LyX zal je dan attenderen en vragen of je het noodbestand wilt laden, of het origineel, afhankelijk welke nieuwer is. Vele gebruikers hebben hun doctorale dissertaties met \SpecialChar LyX geschreven. Zelden of nooit zijn ze een pagina kwijtgeraakt, ondanks een crash zo nu en dan. \end_layout \begin_layout Subsection Wat \emph on is \emph default dat \SpecialChar LaTeX eigenlijk? \end_layout \begin_layout Standard \SpecialChar LaTeX is een document-opmaak-systeem ontworpen door Leslie Lamport in 1985. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout De bron voor de info in deze paragraaf is \begin_inset Quotes eld \end_inset \emph on A Guide to \SpecialChar LaTeX2e \emph default , \begin_inset Quotes erd \end_inset door Helmut Kopka en Patrick Daly. Een verwijzing naar dit boek is te vinden in de bibliografie bij de \emph on Gebruikshandleiding \emph default \SpecialChar endofsentence \end_layout \end_inset Dit was weer gebaseerd op een opmaaktaal genaamd \SpecialChar TeX , door Donald Knuth geschreven in 1984. \begin_inset Quotes eld \end_inset \SpecialChar TeX \begin_inset Quotes erd \end_inset wordt uitgesproken als \begin_inset Quotes eld \end_inset Teg \begin_inset Quotes erd \end_inset . Vele mensen vinden het te technisch. De meesten, echter, begrijpen niet wat \SpecialChar TeX eigenlijk is. \SpecialChar TeX leest een serie opmaakcodes, geschreven in een script in een ASCII bestand, en voert deze vervolgens uit. Het is een beetje ingewikkelder dan een typemachine, maar lang niet zo ingewikkeld als een drukkerijmachine. Wat in ieder geval uit \SpecialChar TeX komt, is een bestand in het zogenaamde \begin_inset Quotes eld \end_inset apparaat onafhankelijke \begin_inset Quotes erd \end_inset ( \begin_inset Quotes eld \end_inset \lang english device independent \lang dutch \begin_inset Quotes erd \end_inset ) formaat, \family typewriter dvi \family default in het kort. Je kunt dit \family typewriter dvi \family default -bestand hierna invoeren in elk programma dat dit formaat begrijpt, of dit kan omzetten naar andere formaten zoals het PostScript formaat. \end_layout \begin_layout Standard Zou het niet voor één andere programma-eigenschap zijn, dan was \SpecialChar TeX niets anders geweest dan een opmaakmotor. \SpecialChar TeX laat je echter ook macros definieren. En dán begint het leuk te worden. \end_layout \begin_layout Standard De meeste mensen die \SpecialChar TeX gebruiken, gebruiken in feite een door Knuth gemaakt macropakket om een hoop van het opmaakwerk te verbergen. Het is dit waar mensen aan denken bij \SpecialChar TeX . Gewone gebruikers werken niet met rauwe \SpecialChar TeX ; de kale opmaakcodes dus. Dat doen de mensen die nieuwe macropakketten maken. En hier komt Leslie Lamport ons verhaal binnen. Hij wilde een macropakket dat meer op de gebruiker was georiënteerd en minder op de zetter; een set commando's dat dingen als paragrafen, tabellen of wiskundige vergelijkingen, consistent en uniform opmaakte, met zo min mogelijk poeha. En zo ontstond \SpecialChar LaTeX . \end_layout \begin_layout Standard Tegelijkertijd met de ontwikkeling en groei van \SpecialChar LaTeX waren anderen bezig hun eigen macropaketten voor \SpecialChar TeX te maken; voor transparanten of artikelen voor wiskunde tijdschriften enzovoort. Sommigen gebruikten hiervoor rauwe \SpecialChar TeX , anderen begonnen \SpecialChar LaTeX aan te passen. Om chaos te vermijden begon eind jaren 80, een groep \SpecialChar LaTeX neuten, (waaronder Leslie Lamport natuurlijk) aan de ontwikkeling van \SpecialChar LaTeX2e , de huidige versie van \SpecialChar LaTeX . Deze nieuwe versie van \SpecialChar LaTeX heeft commando's die het gebruik van de macromakende codes van \SpecialChar TeX (ken je \SpecialChar TeX nog?) vergemakkelijkt, behulpzaam is in het gebruik van nieuwe fonts enzovoort. In feite is \SpecialChar LaTeX zelf een uitgebreide taal op zich. Overal in de wereld hebben gebruikers, naast de standaard uitbreidingen, hun eigen toevoegingen voor \SpecialChar LaTeX gemaakt. \end_layout \begin_layout Standard Er zijn twee manieren om \SpecialChar LaTeX uit te breiden: middels klassen en stijlen. Een \emph on klasse \emph default is een set \SpecialChar LaTeX (en \SpecialChar TeX ) macro's die een nieuw type document beschrijven zoals een boek of een artikel. Er zijn klassen voor transparanten, voor natuurkunde-, en wiskunde- vakbladen\SpecialChar ldots sommige universiteiten hebben zelfs een klasse voor het formaat van hun eigen proefschriften! Een stijl verschilt van een klasse hierin, dat het niet een nieuw type document definieert, maar een ander gedrag van een document kan gebruiken. Bijvoorbeeld, \SpecialChar LyX bepaalt de kantlijnen en de afstand tussen de regels door gebruik te maken van twee verschillende \SpecialChar LaTeX stijl-bestanden die hier speciaal voor zijn gemaakt. Er zijn stijl-bestanden voor een hele hoop dingen: het printen van labels of enveloppen, het veranderen van het inspring-gedrag, het toevoegen van nieuwe lettertypen, het manipuleren van plaatjes, het ontwerpen van mooie pagina-koppen, het aanpassen van bibliografieën, het veranderen van de plaats en vorm van voetnoten, tabellen en figuren, het aanpassen van lijsten, enzovoort, enzovoort, enzovoort. \end_layout \begin_layout Standard Hier is een overzicht: \end_layout \begin_layout Labeling \labelwidthstring 00.00.0000 \SpecialChar TeX : Opmaaktaal met gebruik van macro's. \end_layout \begin_layout Labeling \labelwidthstring 00.00.0000 \SpecialChar LaTeX : Macropakket gebaseerd op \SpecialChar TeX \SpecialChar endofsentence \end_layout \begin_layout Labeling \labelwidthstring 00.00.0000 klassen: Beschrijving van een type document, gebruik makend van \SpecialChar LaTeX \SpecialChar endofsentence \end_layout \begin_layout Labeling \labelwidthstring 00.00.0000 stijlen: Verandert op een bepaalde manier het standaard gedrag van \SpecialChar LaTeX . \end_layout \begin_layout Labeling \labelwidthstring 00.00.0000 \SpecialChar LyX : Visuele, WYSIWYM tekstverwerker dat \SpecialChar LaTeX in al zijn glorie gebruikt om het printwerk te doen. \end_layout \begin_layout Standard Het idee van deze sectie was proberen te verklaren \emph on waarom \emph default \SpecialChar LyX ietwat anders werkt dan andere tekstverwerkers. Het antwoord is eenvoudig: \SpecialChar LyX gebruikt \SpecialChar LaTeX als basis om te printen. Evenals \SpecialChar LaTeX , concentreert \SpecialChar LyX zich op de inhoud van je teksten— \emph on wat \emph default je aan het typen bent. De computer regelt dan hoe het er uit hoort te zien. \end_layout \begin_layout Standard Oja — nog een laatste opmerking. \SpecialChar LaTeX wordt net zo uitgesproken als \SpecialChar TeX . Het rijmt op \begin_inset Quotes eld \end_inset hee zeg! \begin_inset Quotes erd \end_inset Gewoonlijk, echter, zegt Lamport in zijn boek, dat \begin_inset Quotes eld \end_inset leeteks \begin_inset Quotes erd \end_inset ook tot de mogelijkheden behoort. \begin_inset Quotes eld \end_inset \SpecialChar LyX wordt echter uitgesproken als \begin_inset Quotes eld \end_inset liks. \begin_inset Quotes erd \end_inset Of \begin_inset Quotes eld \end_inset luuks \begin_inset Quotes erd \end_inset , of \begin_inset Quotes eld \end_inset loeks \begin_inset Quotes erd \end_inset , afhankelijk van het land waar je vandaan komt\SpecialChar ldots \end_layout \begin_layout Chapter Beginnen met \SpecialChar LyX \end_layout \begin_layout Section Je Eerste \SpecialChar LyX Document. \end_layout \begin_layout Standard \begin_inset CommandInset label LatexCommand label name "sec:eerste-doc" \end_inset OK\SpecialChar endofsentence Je bent klaar om te beginnen met schrijven. Voordat je echter begint zijn er een aantal dingen die we willen zeggen die de Tutorial hopelijk instructiever, nuttiger en leuker maken. \end_layout \begin_layout Standard Omdat er veel informatie is die we je niet hier zullen geven, is het van belang dat je weet hoe je de andere hulpbestanden moet vinden. Dit is gelukkig erg eenvoudig. Start \SpecialChar LyX op. Kies de \emph on Gebruikshandleiding \emph default van het \family sans Help \family default menu. Je zou de \emph on Tutorial \emph default ook nog kunnen laden (als je deze al niet op het scherm aan het lezen bent). Op deze manier kun je ze lezen terwijl je je eigen tekst aan het schrijven bent. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Ze dienen tevens als goede voorbeelden van de vele mogelijkheden van \SpecialChar LyX . \end_layout \end_inset Merk op dat als je twee of meer documenten open hebt, je het menu \family sans Documents \family default kunt gebruiken om te wisselen. De \emph on Tutorial \emph default zal niet in detail onderwerpen bespreken die in andere \SpecialChar LyX handleidingen worden behandeld. Dit zal het in het begin moeilijker voor je maken, maar zo blijft de \emph on Tutorial \emph default kort. Het zal je er tevens aan wennen de andere handleidingen te gebruiken, wat je op den duur veel tijd zal schelen. \end_layout \begin_layout Standard In de \emph on Tutorial \emph default zullen we aannemen dat je een volledig werkende versie van \SpecialChar LyX hebt, evenals \SpecialChar LaTeX , \family typewriter xdvi \family default (of een soortgelijk programma om \family typewriter dvi \family default -bestanden te bekijken), \family typewriter dvips \family default (of een andere manier om \family typewriter dvi \family default -bestanden om te zetten naar Postscript-bestanden), en een werkende printer. Dit zijn nogal wat aannames. Als een hiervan onjuist is, zul je zelf (of een bevriende systeem beheerder) een werkend systeem moeten opzetten. Informatie hierover kun je in andere handleidingen vinden. \end_layout \begin_layout Standard Tenslotte hebben we een bestand gemaakt waarmee je je \SpecialChar LyX -\SpecialChar softhyphen vaardigheden kunt oefenen. Het heet \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \family default . Doe alsof het is geschreven door iemand die niets van de fantastische mogelijkh eden van \SpecialChar LyX af weet. Telkens als je een nieuwe functie van \SpecialChar LyX hebt geleerd, stellen we voor dat je de corresponderende delen van dit bestand corrigeert. Het bevat tevens subtiele aanwijzingen en tips hoe je te werk kunt gaan. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout De aanwijzingen bevinden zich in gele \begin_inset Quotes eld \end_inset Notities \begin_inset Quotes erd \end_inset . Door er op te klikken kun je de inhoud lezen. \end_layout \end_inset Als je wilt spieken (of controleren of je het goed gedaan hebt), bestaat er ook een bestand \family typewriter voorbeeld_verlyxt.lyx \family default dat dezelfde tekst bevat, maar dan bewerkt door een \SpecialChar LyX -goeroe. \end_layout \begin_layout Standard De voorbeeldbestanden kunnen worden gevonden in de map \family typewriter examples/ \family default . Je kunt hier komen door eerst \family sans File\SpecialChar menuseparator Open \family default te kiezen en dan op de knop \family sans Examples \family default te drukken. Open het ruwe document, en gebruik \family sans File\SpecialChar menuseparator Save \family default \family sans As \family default om een werkkopie in je eigen map te bewaren. Bekijk, terwijl je de onderdelen van het document repareert, via de dvi output wat de uiteindelijke effecten zijn. \end_layout \begin_layout Standard Tussen twee haakjes, de map \family typewriter examples/ \family default bevat nog veel meer voorbeeld bestanden. Deze laten je zien hoe je een aantal bijzondere dingen kunt doen in \SpecialChar LyX . Ze zijn met name handig om dingen te laten zien die (vanwege de lengte of andere redenen) niet in de documentatie thuis horen. Nadat je de \emph on Tutorial \emph default hebt gelezen, of wanneer je niet precies weet hoe je iets bijzonders moet doen in \SpecialChar LyX , moet je eens naar deze voorbeelden kijken. \end_layout \begin_layout Subsection Schrijven, Bekijken, en Printen \end_layout \begin_layout Itemize Open een nieuw bestand met \family sans File\SpecialChar menuseparator New \end_layout \begin_layout Itemize Typ een zin als: \family typewriter Dit is mijn eerste \SpecialChar LyX document! \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Toegegeven. Je zou in feite alles kunnen typen wat je wilt. Het maakt in weze niet uit. We verontschuldigen ons hier voor de zinloosheid van deze zin, en tevens voor alles wat we je in het vervolg vragen te typen. \end_layout \end_inset \end_layout \begin_layout Itemize Bewaar je document met \family sans File\SpecialChar menuseparator Save \begin_inset space ~ \end_inset As\SpecialChar endofsentence \end_layout \begin_layout Itemize Met \family sans View\SpecialChar menuseparator DVI \family default start je \SpecialChar LaTeX op om een \family typewriter dvi \family default -bestand aan te maken\SpecialChar endofsentence Mogelijk zie je enkele meldingen in het terminalscherm van waaruit je \SpecialChar LyX hebt opgestart. Deze meldingen zijn afkomstig van \SpecialChar LaTeX die je voorlopig kunt negeren. \SpecialChar LyX zal \family typewriter xdvi \family default (of een ander programma om \family typewriter dvi \family default bestanden te bekijken) opstarten. Hierdoor verschijnt er een nieuw scherm met daarin je document, zoals het er uit ziet als het zou worden geprint. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Je kunt tijd besparen door \family typewriter xdvi \family default in de achtergrond te laten lopen. Op die manier kun je \family sans View\SpecialChar menuseparator Update\SpecialChar menuseparator DVI \family default gebruiken, en hoef je alleen maar op het \family typewriter xdvi \family default -scherm te klikken nadat \SpecialChar LaTeX klaar is. \end_layout \end_inset \end_layout \begin_layout Itemize Print met \family sans File\SpecialChar menuseparator Print, \family default en druk op \family sans OK \family default \SpecialChar endofsentence \end_layout \begin_layout Standard Gefeliciteerd! Je hebt je eerste \SpecialChar LyX document geschreven en geprint. De rest is slechts detail, welke in het vervolg van de \emph on Tutorial \emph default , de \emph on Gebruikshandleiding \emph default en de \emph on Referentiehandleiding \emph default zal worden behandeld. \end_layout \begin_layout Subsection Eenvoudige Bewerkingen \end_layout \begin_layout Standard De meeste dingen die je met een tekstverwerker gewend bent te doen, kun je natuurlijk ook met \SpecialChar LyX doen. Het uitlijnen van woorden en het inspringen van paragrafen, gebeurt automatisch. Bekijk enkele menus \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Als je bent zoals je meeste \noun on unix \noun default gebruikers, zal je dit reeds hebben gedaan lang voordat je de \emph on Tutorial \emph default begon te lezen. \end_layout \end_inset en je zult zien dat de meeste eenvoudige opdrachten (b.v. \family sans File\SpecialChar menuseparator Exit, \family default \family sans Edit\SpecialChar menuseparator Paste, \family default \family sans File\SpecialChar menuseparator Print \family default ) de naam hebben die je zou verwachten, in het menu staan waarin je ze zou verwachten, en functioneren op een manier zoals je dat zou verwachten. Hier volgt een korte beschrijving hoe je enkele andere eenvoudige opdrachten kunt uitvoeren. \end_layout \begin_layout Description Herstel \SpecialChar LyX heeft de \emph on mogelijkheid \emph default voor \begin_inset Quotes eld \end_inset oneindig herstel \begin_inset Quotes erd \end_inset , wat zoveel betekent dat je alles wat je hebt gedaan sinds het begin van je bewerkingen, kunt herstellen door herhaaldelijk op \family sans Edit\SpecialChar menuseparator Undo \family default te drukken. Als je te ver bent gegaan, kies je gewoon \family sans Edit\SpecialChar menuseparator Redo \family default om de bewerking terug te krijgen. \end_layout \begin_deeper \begin_layout Standard (Momenteel is herstel beperkt tot 100 stappen. Ook werkt herstellen niet voor \emph on alles \emph default , bijvoorbeeld niet voor veranderingen in de opmaak van het document.) \end_layout \end_deeper \begin_layout Description Knippen/Plakken/Kopiëren Met \family sans Edit\SpecialChar menuseparator Cut \family default , \family sans Edit\SpecialChar menuseparator Paste \family default , en \family sans Edit\SpecialChar menuseparator Copy \family default kun je knippen, plakken en kopiëren. Je kunt ook automatisch geselecteerde tekst plakken met de \emph on middelste muisknop \emph default . \end_layout \begin_layout Description Zoeken/Vervangen Gebruik \family sans Edit\SpecialChar menuseparator Find \begin_inset space ~ \end_inset & \begin_inset space ~ \end_inset Replace \family default voor een hoofdletter-gevoelige zoekopdracht. In het popup-zoekscherm, kun je voorwaarts en achterwaarts zoeken met de pijlknoppen. Gebruik de \family sans Replace \family default knop om een gevonden woord te vervangen. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Sluit het zoekscherm als je klaar bent. Of laat het staan als je dat makkelijker vindt. De meeste popup-schermen in \SpecialChar LyX — inclusief de \family sans Find \begin_inset space ~ \end_inset & \begin_inset space ~ \end_inset Replace \family default , \family sans Table \begin_inset space ~ \end_inset of \begin_inset space ~ \end_inset Contents \family default , en \family sans Layout \family default popups, als ook de verschillende wiskunde popups — kunnen evengoed worden geminimaliseerd als afgesloten. Daarentegen blokkeren andere popup-schermen zoals \family sans File\SpecialChar menuseparator Open, \family default de tekstinvoer in het hoofdscherm van \SpecialChar LyX totdat je het popup-scherm hebt afgesloten. \end_layout \end_inset \end_layout \begin_layout Description Tekenopmaak Je kunt tekst \emph on nadruk \emph default geven (wat in het algemeen de letters cursief maakt), \series bold vet \series default maken, in \noun on hoofdletter stijl \noun default zetten (gewoonlijk kleine hoofdletters, voor het gebruik van eigennamen), via de aan/uit (Engels: toggle) knoppen in het \family sans Layout \family default menu. \end_layout \begin_layout Description Knoppenbalk Er staan op de knoppenbalk (vlak onder de menus) enkele knoppen die veelgebruikte functies zoals \family sans Plakken \family default en \family sans Printen \family default mogelijk maken. Als je de muis boven een van de knoppen van de knoppenbalk stil houdt, verschijnt er een kleine gele notitie waarin de functie van de knop wordt beschreven. \end_layout \begin_layout Description Minibuffer De grijze regel, helemaal onderaan het \SpecialChar LyX scherm word de minibuffer genoemd. Deze laat allerlei handige informatie zien. Bijvoorbeeld: als je een document bewaart zal het de naam van het bestand waaronder het document bewaard wordt weergeven. Mogelijk zullen sommige foutmeldingen daar ook verschijnen. Merk op dat je ook in de minibuffer kunt \emph on typen \emph default . Dit geeft je toegang tot allerlei interessante functies, inclusief sommige waarmee je je document kunt verwoesten. Met andere woorden: type niet in de minibuffer tenzij je weet wat je doet. \end_layout \begin_layout Standard Uiteraard heb je nu nog niet genoeg in \SpecialChar LyX geschreven om het merendeel van deze functies nuttig te kunnen gebruiken. Probeer echter terwijl je schrijft, te knippen en plakken, herstellen, enzovoort. \end_layout \begin_layout Subsection WYSIWYM: Witruimte in \SpecialChar LyX \end_layout \begin_layout Standard Een van de moeilijkste dingen waar nieuwe gebruikers aan moeten wennen is de manier waarop \SpecialChar LyX met witruimte omgaat. Hoe vaak je ook op de \family sans Return \family default -knop drukt, je krijgt maar één nieuwe regel. Hoe vaak je ook op de spatiebalk drukt, je krijgt maar één spatie. Op een nieuwe regel laat \SpecialChar LyX je niet eens een enkele spatie typen. De \family sans Tab \family default laat je niet een tab-stop voorwaarts gaan; in feite \emph on zijn \emph default er zelfs geen tab-stops! Er is ook geen liniaal bovenaan de pagina om tabs te zetten, of om de marge aan te passen. \end_layout \begin_layout Standard Veel commerciële tekstverwerkers zijn gebaseerd op het WYSIWYG principe: \begin_inset Quotes eld \end_inset \lang english What You See Is What You Get \lang dutch \begin_inset Quotes erd \end_inset (Wat je ziet is wat je krijgt). \SpecialChar LyX , daarentegen, is gebaseerd op het principe: \begin_inset Quotes eld \end_inset \lang english What You See Is What You \emph on Mean \emph default \lang dutch \begin_inset Quotes erd \end_inset (Wat je ziet is wat je \emph on bedoelt \emph default ). Je typt in wat je bedoelt en \SpecialChar LyX regelt de opmaak zodat het resultaat er netjes uitziet. Een \family sans Return \family default scheidt paragrafen grammaticaal en een \family sans Spatie \family default scheidt woorden grammaticaal. Er is dus geen reden om er meerdere achter elkaar te hebben. Een \family sans Tab \family default heeft grammaticaal gezien helemaal geen functie dus deze worden dan ook niet door \SpecialChar LyX ondersteund. Als je \SpecialChar LyX gebruikt, zul je meer tijd gebruiken om na te denken over de \emph on inhoud \emph default van je document, en minder over de vorm. Zie paragraaf \begin_inset CommandInset ref LatexCommand ref reference "sec:wat-is-lyx" \end_inset voor meer informatie over het WYSIWYM principe. \end_layout \begin_layout Standard \SpecialChar LyX heeft wel degelijk (vele) manieren om de opmaak van je document te aan te passen. Per slot van rekening zou \SpecialChar LyX de opmaak anders kunnen doen dan je voor ogen had. De \emph on Gebruikersgids \emph default bevat hierover informatie. Onder andere vind je hier informatie over HFills en verticale witruimte — dat krachtiger is, en veelzijdiger dan meerdere spaties of nieuwe regels achter elkaar — en manieren om lettertypen, fontstijlen, en paragraaf uitlijnin g handmatig te veranderen. De idee is dat je je hele document kunt schrijven, gefocusseerd op de inhoud, en pas hoeft na te denken over het fijnstellen van de vorm als je klaar bent. Met standaard tekstverwerkers zul je gedurende het schrijven voortdurend worden afgeleid door de opmaak. \end_layout \begin_layout Section Omgevingen \end_layout \begin_layout Standard Verschillende onderdelen van een document hebben verschillende bedoelingen; we zullen deze onderdelen \emph on omgevingen \emph default noemen. Het grootste gedeelte van een document bestaat uit gewone tekst. Titels (van een hoofdstuk of paragraaf enz) laten de lezer weten dat een nieuw onderwerp of onderdeel wordt aangesneden. Bepaalde typen documenten hebben speciale omgevingen. Een tijdschriftartikel zal een titel en een samenvatting hebben. Een brief zal geen van beide hebben, maar zal waarschijnlijk een omgeving hebben die het adres van de schrijver bevat. \end_layout \begin_layout Standard Omgevingen zijn een belangrijk bestanddeel van de \begin_inset Quotes eld \end_inset Wat Je Ziet Is Wat Je Bedoelt \begin_inset Quotes erd \end_inset filosofie van \SpecialChar LyX . Een bepaalde omgeving vereist een bepaald lettertype, lettergrootte, inspringaf stand, regelafstand en meer. Dit probleem wordt nog verergerd doordat de precieze vormgeving van een bepaalde omgeving nog kan verschillen: het ene tijdschrift gebruikt voor titels misschien een vet, 18 punts gecentreerd lettertype, terwijl een ander tijdschrift hiervoor een cursief, 15 punts links uitgelijnd lettertype gebruikt. Verschillende talen kennen verschillende standaarden voor het inspringen van tekst, en de opmaak van een bibliografie kan enorm variëren. \SpecialChar LyX behoedt je ervoor alle verschillende opmaakstijlen te moeten leren. \end_layout \begin_layout Standard De \family sans Omgeving \family default statusregel vind je links op de knoppenbalk (net onder het menu-onderdeel \family sans File \family default ). Het laat zien in welke omgeving je momenteel schrijft. Toen je je eerste document aan het schrijven was stond er \begin_inset Quotes eld \end_inset Standard \begin_inset Quotes erd \end_inset , wat de standaard omgeving is voor tekst. Je zult nu een aantal omgevingen in je nieuwe document gebruiken zodat je kunt zien hoe ze werken. Dit doe je met het \family sans Omgeving \family default menu, welke je kunt openen door op het icoontje met de neerwaartse pijl te drukken, net rechts van de \family sans Omgeving \family default statusregel. \end_layout \begin_layout Subsection Secties en Subsecties \end_layout \begin_layout Standard Typ het woord \family typewriter Inleiding \family default op de eerste regel van je \SpecialChar LyX bestand, en selecteer \family sans Section \family default in het \family sans Omgeving \family default menu. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Je hoeft de regel niet vooraf te selecteren. Als er niets geselecteerd is zal \SpecialChar LyX de paragraaf waarin je op dat moment aan het werken bent veranderen in de geselecteerde omgeving. Anderzijds kan je verscheidene paragrafen veranderen naar een andere omgeving door ze te selecteren voordat je een omgeving kiest. \end_layout \end_inset \SpecialChar LyX nummert de sectie met een \begin_inset Quotes eld \end_inset 1 \begin_inset Quotes erd \end_inset en zet de kop (titel) in een groter font. Druk nu op \family sans Return. \family default Merk op dat de tekst in de \family sans Omgeving \family default -statusregel terug verandert van \begin_inset Quotes eld \end_inset Section \begin_inset Quotes erd \end_inset naar \begin_inset Quotes eld \end_inset Standard \begin_inset Quotes erd \end_inset . Net als alle andere omgevingen, worden sectiekoppen verondersteld te eindigen wanneer je een \family sans Return \family default typt. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Zie de \emph on Gebruikshandleiding \emph default om titels te schrijven met twee of meer regels. De \family sans Standaard \family default omgeving kan natuurlijk meerdere paragrafen omspannen. De omgevingen voor lijsten (zie hieronder) eindigen ook niet als je een \family sans Return \family default geeft. Je kunt altijd zien in welke omgeving je zit door naar de \family sans Omgeving \family default statusregel te kijken. \end_layout \end_inset Typ nu de inleiding van het document: \end_layout \begin_layout LyX-Code Dit is een inleiding voor mijn eerste \SpecialChar LyX document. \end_layout \begin_layout Standard Geef opnieuw een \family sans Return \family default , en selecteer opnieuw \family sans Sectie \family default van het menu \family sans Environment \family default . \SpecialChar LyX zet een \begin_inset Quotes eld \end_inset 2 \begin_inset Quotes erd \end_inset en verwacht dat je de tekst van een titel intypt. Typ: \family typewriter En Dan Nog Iets \family default en je zult zien dat \SpecialChar LyX het weer opmaakt als een sectiekop. \end_layout \begin_layout Standard Het wordt al leuker. Ga naar het einde van sectie 1 (na \begin_inset Quotes eld \end_inset Mijn eerste \SpecialChar LyX document \begin_inset Quotes erd \end_inset ) en geef weer een \family sans Return \family default , en selecteer opnieuw \family sans Sectie \family default van het menu \family sans Environment \family default . Wederom zal \SpecialChar LyX een \begin_inset Quotes eld \end_inset 2 \begin_inset Quotes erd \end_inset neerzetten en wachten op de tekst van de sectiekop. Typ: \family typewriter Over Dit Document \family default . De sectie \begin_inset Quotes eld \end_inset En Dan Nog Iets \begin_inset Quotes erd \end_inset , wat eerst sectie 2 was, is automatisch hernummerd naar 3! In de ware geest van WYSIWYM hoef je slechts aan te duiden welke teksten sectiekoppen zijn, en \SpecialChar LyX zorgt voor het nummeren en het opmaken ervan. \end_layout \begin_layout Standard Geef een \family sans Return \family default om terug te komen naar de \family sans Standard \family default omgeving, en typ de volgende vijf regels: \end_layout \begin_layout LyX-Code Secties en subsecties worden hieronder beschreven. \end_layout \begin_layout LyX-Code Beschrijving van Sectie \end_layout \begin_layout LyX-Code Secties zijn groter dan subsecties. \end_layout \begin_layout LyX-Code Beschrijving van Subsectie \end_layout \begin_layout LyX-Code Subsecties zijn kleiner dan secties. \end_layout \begin_layout Standard Klik op de tweede regel en selecteer \family sans Subsection \family default van het \family sans Environment \family default menu. \SpecialChar LyX nummert deze subsectie \begin_inset Quotes eld \end_inset 2.1 \begin_inset Quotes erd \end_inset en zet het in een lettertype dat groter is dan normale tekst, maar kleiner dan de sectietitel. Selecteer tevens de vierde regel als subsectie-omgeving. Zoals je waarschijnlijk verwachtte heeft \SpecialChar LyX de sectie automatisch \begin_inset Quotes eld \end_inset 2.2 \begin_inset Quotes erd \end_inset genummerd. Als je nog een andere sectie voor sectie 2 zet, zal deze hernummerd worden als sectie 3, en de subsecties zullen automatisch hernummerd worden naar \begin_inset Quotes eld \end_inset 3.1 \begin_inset Quotes erd \end_inset en \begin_inset Quotes eld \end_inset 3.2 \begin_inset Quotes erd \end_inset . \end_layout \begin_layout Standard Andere sectieniveaus zijn \family sans Subsubsection \family default , \family sans Paragraph \family default , en \family sans Subparagraph \family default . Speel ermee en probeer het uit. Het zal je misschien opvallen dat de omgevingstypen \family sans Paragraph \family default , en \family sans Subparagraph \family default standaard niet genummerd worden, en dat sub-paragrafen worden ingesprongen; zie de \emph on Gebruikshandleiding \emph default om dit te veranderen. Tenslotte is er nog de omgevingstype \family sans Chapter \family default die nog voor \family sans Section \family default komt. Deze kun je echter alleen in bepaalde typen Tekstklassen gebruiken. Zie hiervoor sectie \begin_inset CommandInset ref LatexCommand ref reference "sec:tekstklassen" \end_inset . \end_layout \begin_layout Standard Maar misschien wil je helemaal niet dat de paragrafen en secties genummerd worden! Gelukkig zijn ook hiervoor enige omgevingstypen beschikbaar. Verander bijvoorbeeld eens een van de sectiekoppen in \family sans Section*. \family default \SpecialChar LyX zal de titel in het zelfde lettertype weergeven als voorheen, maar de sectie zal niet meer genummerd zijn. Er zijn ook corresponderende \begin_inset Quotes eld \end_inset be-sterde \begin_inset Quotes erd \end_inset omgevingen voor \family sans Subsection \family default en \family sans Subsubsection \family default . Probeer eens enkele van de secties of subsecties te veranderen in de besterde omgevingen en kijk dan hoe de nummering van de opvolgende secties verandert. \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening \series default : Corrigeer de sectie en subsectie-koppen in \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \family default . \end_layout \begin_layout Subsection Lijsten en Deel-lijsten \end_layout \begin_layout Standard \SpecialChar LyX heeft verschillende omgevingen om lijsten op te maken. Deze omgevingen bevrijden je van het duizendmaal op de tab-toets drukken om een overzicht uit te lijnen, of het hernummeren van een lijst wanneer je in het midden iets wilt toevoegen. Hierdoor kun je je volledig op de inhoud van de lijst concentreren. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Ja, we leggen te veel nadruk op dit punt in de \emph on Tutorial \emph default . Maar het \emph on is \emph default het centrale punt van \SpecialChar LyX , dus vergeef het ons alsjeblieft. \end_layout \end_inset Naar gelang de strekking van de tekst, zul je verschillende lijstomgevingen willen gebruiken: \end_layout \begin_layout Itemize Een presentatie met overheadsheets zou een lijst kunnen bevatten met opsommingst ekens om verschillende punten te beschrijven. Gebruik hiervoor de \family sans Itemize \family default omgeving. \end_layout \begin_layout Itemize Een overzicht zal eerder de \family sans Enumerate \family default -omgeving gebruiken om een genummerde of geletterde lijst te maken \end_layout \begin_layout Itemize Een document dat bijvoorbeeld verschillende softwarepakketten beschrijft zou de \family sans Description \family default -omgeving kunnen gebruiken, waarin ieder item begint met een vetgedrukt woord. \end_layout \begin_layout Itemize Het omgevingstype \family sans List \family default — welke in \SpecialChar LaTeX niet voorkomt — is een iets andere vorm van het omgevingstype \family sans Description \family default . \end_layout \begin_layout Standard Laten we eens een lijst opstellen met de redenen waarom \SpecialChar LyX beter is dan andere tekstverwerkers. Typ de volgende regel ergens in je document: \end_layout \begin_layout Standard \family typewriter \SpecialChar LyX is beter dan andere tekstverwerkers omdat: \end_layout \begin_layout Standard en geef een \family sans Return \family default . Selecteer nu \family sans Itemize \family default van het menu \family sans Environment. \family default \SpecialChar LyX plaatst een opsommingsteken op de regel (in dit geval een asterisk (sterretje) welke in de output er uit zal zien als een ronde cirkel). Typ nu je argumenten: \end_layout \begin_layout LyX-Code Het zetwerk wordt voor je gedaan. \end_layout \begin_layout LyX-Code Wiskunde is WYSIWYG \end_layout \begin_layout LyX-Code Lijsten zijn heel makkelijk te maken! \end_layout \begin_layout Standard Lijstomgevingen, anders dan koppen, eindigen niet als je een \family sans Return \family default hebt gegeven. \SpecialChar LyX neemt namelijk aan dat je het volgende item van de lijst wilt maken. Het bovenstaande zal dus in een lijst met 3 items resulteren. Als je binnen een \emph on item \emph default meerdere paragrafen wilt hebben, kun je in plaats van een normale \family sans Return, \family default een \family sans Protected \begin_inset space ~ \end_inset Return \family default geven door \family sans C-Return \family default te typen. Om de lijst te verlaten, moet je weer de \family sans Standard \family default omgeving selecteren (of de toetscombinatie \family sans M-p \begin_inset space ~ \end_inset s \family default gebruiken). \end_layout \begin_layout Standard Je hebt nu een prachtige lijst met items. Je zou het resultaat op papier kunnen bekijken door \SpecialChar LaTeX te runnen. Maar wat nu als je de items wilt nummeren? Heel makkelijk: selecteer de gehele lijst \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout \SpecialChar LyX staat het niet toe het eerste opsommingsteken te selecteren tenzij je ook de paragraaf \emph on voor \emph default de lijst selecteert, wat je waarschijnlijk niet wilt doen. Je kunt evenmin de nummers van een sectietitel selecteren. Maak je daar echter geen zorgen over. \end_layout \end_inset en kies nu \family sans Enumerate \family default van het \family sans Environment \family default menu. Poef! Zoals we al eerder hebben gezegd: als je items toevoegt of verwijdert zal \SpecialChar LyX de nummering bijwerken. \end_layout \begin_layout Standard Je kunt de lijst, zolang deze nog geselecteerd is, veranderen in nog twee andere lijsttypen: \family sans Description \family default en \family sans List \family default . In deze twee omgevingen bestaat elk item uit een term (bestaande uit het eerste woord van het item), gevolgd door een definitie (de rest van de paragraaf totdat je een \family sans Return \family default geeft). De term is ofwel gezet in een vet lettertype ( \family sans Description \family default ), ofwel gescheiden door een \begin_inset Quotes eld \end_inset Tab \begin_inset Quotes erd \end_inset \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Een tab van een zetter wel te verstaan, welke zich aanpast aan de lengte van de grootste term, niet een zielige, stijve, onveranderlijke \family sans Tab \family default van een typemachine. \end_layout \end_inset ( \family sans List \family default ) van de rest van de paragraaf. Als je meer dan één woord in de definitie wilt hebben, scheidt dan de woorden met \family sans Protected \begin_inset space ~ \end_inset Space \family default s die je krijgt met de toetscombinatie \family sans C-Space. \family default Deze verschijnen in de tekst als kleine blauwe \begin_inset Quotes eld \end_inset u \begin_inset Quotes erd \end_inset s. \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening \series default : Maak de lijst op in \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \end_layout \begin_layout Standard Je kunt op allerlei interessante manieren lijsten binnen elkaar inbedden. Een voor de hand liggend voorbeeld is bij het schrijven van schetsen. Genummerde lijsten, en lijsten met opsommingstekens hebben verschillende wijzen waarop items in de sublijsten worden aangegeven. Zie de \emph on Gebruikshandleiding \emph default voor details over de verschillende soorten lijsten, alsook voorbeelden met \emph on veel \emph default inbeddingen. \end_layout \begin_layout Subsection Andere Omgevingen: Poëzie, Citaten en Meer \end_layout \begin_layout Standard Er zijn twee omgevingen om citaten van omringende tekst te scheiden: \family sans Quote \family default voor korte aanhalingen en \family sans Quotation \family default voor langere citaten. Computercode (de \family sans \SpecialChar LyX -Code \family default omgeving, die in de \emph on Tutorial \emph default gebruikt wordt voor de lange typvoorbeelden) wordt geschreven in een \family typewriter typemachine \family default lettertype. Dit is de enige plek in \SpecialChar LyX waar je meerdere spaties achter elkaar mag typen om de code uit te lijnen. Je kunt zelf poëzie schrijven \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout \SpecialChar ldots aangenomen dat je überhaupt creatief genoeg bent om poëzie te schrijven. \end_layout \end_inset met behulp van de \family sans Verse \family default stijl. Gebruik \family sans Return \family default om coupletten te scheiden, en \family sans C-Return \family default om lijnen binnen een couplet te scheiden. Zie de \emph on Gebruikshandleiding \emph default voor meer complete beschrijvingen van alle verschillende \SpecialChar LyX omgevingen. \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening \series default : Maak in het document \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \family default , de \family sans Quote, \SpecialChar LyX -Code, \family default en \family sans Verse \family default netjes op. \end_layout \begin_layout Chapter Documenten Schrijven \end_layout \begin_layout Standard Het vorige hoofdstuk heeft je hopelijk doen wennen aan het schrijven in \SpecialChar LyX . Het heeft je de basis opmaak-handelingen van \SpecialChar LyX laten zien alsmede de krachtige manier om met omgevingen te werken. De meeste mensen die \SpecialChar LyX gebruiken echter, zullen documenten willen schrijven zoals voordrachten, artikelen, boeken, handleidingen of brieven. Dit hoofdstuk neemt je een stap voorbij het simpelweg kunnen schrijven in \SpecialChar LyX , naar het kunnen schrijven van een compleet document. Het zal je introduceren tot tekstklassen die het mogelijk maken verschillende soorten documenten te schrijven. Vervolgens zal het veel extras beschrijven zoals titels, voetnoten, kruisverwij zingen, bibliografieën en inhoudsopgaven; de dingen die een stukje tekst omtoveren in Een Document. \end_layout \begin_layout Section Tekstklassen en Sjablonen: Brieven Schrijven \end_layout \begin_layout Standard \begin_inset CommandInset label LatexCommand label name "sec:tekstklassen" \end_inset Verschillende soorten documenten moeten ook op een verschillende wijze worden opgemaakt. Bijvoorbeeld: boeken worden gewoonlijk tweezijdig afgedrukt, terwijl artikelen meestal enkelzijdig zijn. Daarnaast bevatten veel documenten speciale omgevingen: brieven bevatten omgevingen — zoals het adres van de afzender en de handtekening— welke in een boek of artikel zinloos zijn. De \emph on tekstklasse \emph default van \SpecialChar LyX \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout \SpecialChar LaTeX gebruikers: dit is hetzelfde als de documentklasse in \SpecialChar LaTeX \end_layout \end_inset regelt deze grote-lijn verschillen tussen de verschillende soorten documenten. Deze \emph on Tutorial \emph default bijvoorbeeld, is geschreven in de tekstklasse \family sans Book \family default . Tekstklassen zijn een ander belangrijk punt van de WYSIWYM filosofie; zij vertellen \SpecialChar LyX hoe het document moet worden opgemaakt zodat jij dit niet hoeft te doen. \end_layout \begin_layout Standard Jouw document wordt waarschijnlijk in de tekstklasse \family sans Article \family default geschreven. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Dat is gewoonlijk de tekstklasse die standaard aan een nieuw document wordt toegewezen. Je kunt dit veranderen in je \family typewriter lyxrc \family default bestand. \end_layout \end_inset Probeer het eens te veranderen naar andere tekstklassen om te kijken hoe het dan anders wordt opgemaakt. Dit doe je via het menu \family sans Class \family default dat je vindt in het popupvenster via \family sans Layout\SpecialChar menuseparator Document. \family default Als je je document verandert in de tekstklasse \family sans Book \family default en vervolgens kijkt naar het \family sans Environment \family default menu, zul je zien dat de meeste omgevingen gewoon toegestaan zijn. Je zult echter nu ook de omgeving \family sans Chapter \family default kunnen gebruiken. Als je niet zeker weet welke omgevingen toegestaan zijn in een bepaalde tekstklasse, raadpleeg dan het \family sans Environment \family default menu. \end_layout \begin_layout Standard De grootte van het lettertype, paginakoppen en het afdrukken in een of twee kolommen, zijn slechts een paar dingen waarmee tijdschriften in hun opmaak van elkaar kunnen verschillen. Het computertijdperk vordert en tijdschriften accepteren tegenwoordig artikelen in elektronische vorm. Hierbij hanteren zij \SpecialChar LaTeX \begin_inset Quotes eld \end_inset stijl-bestanden \begin_inset Quotes erd \end_inset zodat auteurs hun artikelen meteen met de juiste opmaak kunnen inleveren. \SpecialChar LyX ondersteunt deze opzet ook. Bijvoorbeeld: \SpecialChar LyX ondersteunt de opmaak (en de extra omgevingen) voor de tijdschri ften van de American Mathematics Society, door gebruik te maken van de tekstklas se \family sans Article \begin_inset space ~ \end_inset (AMS) \family default . \end_layout \begin_layout Standard Hier is een zeer kort overzicht van sommige tekstklassen. Zoals gewoonlijk: zie de \emph on Gebruikshandleiding \emph default voor details. \end_layout \begin_layout Standard \align center \begin_inset Tabular \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none Naam \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout Opmerkingen \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none article \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none enkelzijdig, geen hoofdstukken \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none article (AMS) \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none opmaak & \family default \series default \shape default \size default \emph default \bar default \noun default \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off omgevingen voor American Mathematics Society \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none report \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none langer dan article, dubbelzijdig \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none book \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none report + voor en achterzijde \family default \series default \shape default \emph default \bar default \size default \noun default \color inherit gedoe \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none slides \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none transparanten (inclusief Foil\SpecialChar TeX ) \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none letter \end_layout \end_inset \begin_inset Text \begin_layout Plain Layout \family roman \series medium \shape up \size normal \emph off \bar no \noun off \color none veel extra omgevingen voor adressen, handtekeningen\SpecialChar ldots \end_layout \end_inset \end_inset \end_layout \begin_layout Section Sjablonen: Een Brief Schrijven \end_layout \begin_layout Standard Een van de meest populaire tekstklassen is \family sans Letter \family default . Een manier om een brief op te stellen zou zijn om een nieuw bestand te openen, en te kiezen voor \family sans Letter \family default van het \family sans Class \family default menu, dat je vindt via het popupvenster \family sans Layout\SpecialChar menuseparator Document. \family default Alhoewel dit de meest voor de hand liggende manier is om een brief te schrijven , lijkt het op extra werk. Elke keer als je een een zakenbrief schrijft, wil je je eigen adres hebben, het adres waarnaar je schrijft, een inhoud, een handtekening, enz. \SpecialChar LyX heeft daarom een \emph on sjabloon \emph default voor brieven wat eigenlijk een voorbeeldbrief is; als je eenmaal een sjabloon hebt, kun je iedere keer als je een brief schrijft gewoonweg onderdelen van de brief vervangen door je eigen tekst. \end_layout \begin_layout Standard Open een nieuw bestand met \family sans File\SpecialChar menuseparator New \begin_inset space ~ \end_inset from \begin_inset space ~ \end_inset template \family default . Kies een bestandsnaam en selecteer \family typewriter letter.lyx \family default van popupvenster met de titel \family sans Choose \begin_inset space ~ \end_inset Template \family default . Bewaar en print het bestand om te zien hoe de verschillende omgevingen worden opgemaakt. \end_layout \begin_layout Standard Als je naar het \family sans Environment \family default menu kijkt, zul je verschillende omgevingen zien zoals de \family sans My \begin_inset space ~ \end_inset Address \family default omgeving, die in de meeste tekstklassen niet eens bestaan. Andere, zoals \family sans Description \family default , zijn bekend. Je kunt zelf op onderzoek uitgaan om te kijken hoe de verschillende omgevingen werken. Je zult bijvoorbeeld ontdekken dat de \family sans Signature \family default omgeving het woord \begin_inset Quotes eld \end_inset Signature: \begin_inset Quotes eld \end_inset in rood voor de feitelijke tekst van de handtekening zet. Dit woord zal uiteindelijk niet in de brief verschijnen, zoals je zult zien als je de brief uitprint. Het staat daar om je te laten zien waar de handtekening komt. Merk ook op dat het niet uitmaakt waar in het bestand de \family sans Signature \family default regel staat. Onthoudt dat \SpecialChar LyX WYSIWYM is; je kunt de \family sans Signature \family default omgeving overal neerzetten, \SpecialChar LyX weet dat in de uitgeprinte versie, de handtekening aan het einde moet staan. \end_layout \begin_layout Standard Een sjabloon is gewoon een normaal \SpecialChar LyX bestand. Dit betekent dat je je adres kunt invullen en je handtekening, en het bestand vervolgens kunt bewaren als een nieuw sjabloon. Vanaf nu kun je iedere keer als je een brief wilt schrijven het nieuwe sjabloon gebruiken om tijd te sparen. We hoeven hier waarschijnlijk geen \begin_inset Quotes eld \end_inset oefening \begin_inset Quotes erd \end_inset voor te stellen; schrijf gewoon een brief aan iemand! \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Een waarschuwing als je een vanaf een sjabloon schrijft: als je alle tekst in een omgeving verwijdert— bijvoorbeeld als je het gehele \family sans My \begin_inset space ~ \end_inset Address \family default veld verwijdert zodat je het met je eigen tekst kunt vervangen— en dan de cursor beweegt zonder ook maar iets te schrijven, zou de omgeving kunnen verdwijnen. Dit gebeurt omdat de meeste omgevingen niet kunnen bestaan zonder een tekst te bevatten. Selecteer de omgeving gewoon opnieuw van het \family sans Environment \family default menu om het terug te krijgen. \end_layout \end_inset \end_layout \begin_layout Standard Sjablonen kunnen enorm veel tijd besparen en we moedigen je dan ook aan om ze zo vaak mogelijk te gebruiken. Daarnaast kunnen ze iemand helpen gebruik te leren maken van enkele van de de meer bijzondere tekstklassen. Tenslotte kunnen ze handig zijn voor iemand die \SpecialChar LyX configureert voor mensen die wat minder van computers afweten. Als zij \SpecialChar LyX leren gebruiken zal het een stuk minder intimiderend zijn als er bijvoorbeeld een briefsjabloon voor hun bedrijf is dat al voor hen is opgemaakt. \end_layout \begin_layout Section Document titels \end_layout \begin_layout Standard \SpecialChar LyX (net als \SpecialChar LaTeX ) beschouwt de titel — die de feitelijke titel, de auteur, de datum, en zelfs een samenvatting van een artikel kan bevatten— als een apart gedeelte van het document. \end_layout \begin_layout Standard Ga terug naar je \family typewriter newfile.lyx \family default document en overtuig jezelf ervan dat het de tekstklasse \family sans Article \family default gebruikt. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Je moet de brief niet langer gebruiken, omdat de tekstklasse \family sans Letter \family default geen titels toelaat. \end_layout \end_inset Typ een titel op de eerste regel, en verander de regel in de \family sans Title \family default omgeving. Op de volgende regel typ je je eigen naam en verander je dit in de \family sans Author \family default omgeving. Op de volgende regel typ je de datum in de \family sans Date \family default omgeving. Typ nu een paragraaf of twee waarin je een samenvatting schrijft, gebruik makend van de \family sans Abstract \family default omgeving. Bekijk nu hoe het resultaat er op papier uit ziet. \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening \series default : Repareer de titel, datum en auteur in \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \end_layout \begin_layout Section Labels en Kruisverwijzingen \end_layout \begin_layout Standard Je kunt een label toewijzen aan een sectie (of een subsubsectie of wat minder vaak voorkomt, een willekeurig stuk tekst) van je document. Als je dit eenmaal hebt gedaan kun je naar dit gedeelte verwijzen in andere delen van het document, door gebruik te maken van kruisverwijzingen. Je kunt ofwel naar het sectienummer verwijzen, of naar de pagina waar de sectie zich bevind. Net als bij secties en voetnoten, regelt \SpecialChar LyX de kruisverwijzingen zelf. Automatische labels en kruisverwijzingen zijn de grootste voordelen van \SpecialChar LyX (en \SpecialChar LaTeX ) boven conventionele tekstverwerkers. \end_layout \begin_layout Subsection* Je eerste label \end_layout \begin_layout Standard Laten we onze tweede sectie, met de titel \begin_inset Quotes eld \end_inset Over dit document \begin_inset Quotes erd \end_inset , markeren. Klik op het einde van de regel van de sectietitel, en selecteer \family sans Insert\SpecialChar menuseparator Label \family default . Een popupscherm vraagt je naar een sectienaam. Typ: \family typewriter sec:overdocument \family default , wat een goede beschrijvende labelnaam lijkt waarmee we niet in war zullen raken als we later andere labels willen toevoegen. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout We schrijven \begin_inset Quotes eld \end_inset sec: \begin_inset Quotes eld \end_inset omdat je ook aan vergelijkingen, tabellen en figuren een label kunt toewijzen. \end_layout \end_inset Als je op \family sans OK \family default drukt, zal de naam van de label in een rechthoek naast de sectietitel worden geplaatst. \end_layout \begin_layout Standard Tussen twee haakjes, je zou de label ook ergens anders in de sectie kunnen plaatsen; referenties naar secties zullen altijd refereren naar de sectie waar de label zich in bevind. Als je het echter op dezelfde regel zet als de sectietitel (of misschien op de eerste regel van de tekst van de sectie) weet je zeker dat referenties met \emph on paginanummers, \emph default wijzen naar de pagina waar de sectie begint. \end_layout \begin_layout Standard Tot nu toe heb je nog niets gedaan; het \family typewriter dvi \family default -bestand zal er nog hetzelfde uitzien omdat labels niet in de uitgeprinte versie komen. Nu je echter een label hebt toegevoegd kun je hier naar verwijzen met een kruisreferentie. Dit zullen we nu gaan doen. \end_layout \begin_layout Subsection* Je eerste kruisverwijzingen \end_layout \begin_layout Standard Zet de cursor ergens in sectie 2 van je document en typ: \end_layout \begin_layout LyX-Code als je meer over dit document wilt weten, \begin_inset Newline newline \end_inset zie dan sectie dat je vindt op pagina. \end_layout \begin_layout Standard Zet nu de cursor na het woord \begin_inset Quotes eld \end_inset sectie \begin_inset Quotes erd \end_inset en kies \family sans Insert\SpecialChar menuseparator Cross-Reference \family default . Het \family sans Insert \begin_inset space ~ \end_inset Reference \family default popupvenster verschijnt. Het toont een lijst van mogelijke labels waarnaar je kunt refereren. Op dit moment behoort er slechts een te zijn, \begin_inset Quotes eld \end_inset sec:overdocument \begin_inset Quotes erd \end_inset . Selecteer dit (mogelijkerwijs is het reeds bij verstek geselecteerd) en klik op \family sans Insert \begin_inset space ~ \end_inset Reference \family default . Zet de cursor nu na het woord \begin_inset Quotes eld \end_inset pagina \begin_inset Quotes erd \end_inset en klik op \family sans Insert \begin_inset space ~ \end_inset Page \begin_inset space ~ \end_inset Number \family default van het \family sans Insert \begin_inset space ~ \end_inset Reference \family default popupvenster. \end_layout \begin_layout Standard \SpecialChar LyX zet de referenties in een rechthoek daar waar de cursor zich bevond. In de uitgeprinte versie zal de referentiemarkering vervangen worden door ofwel een paginanummer of een sectienummer (dit hangt af wat je in het \family sans Insert \begin_inset space ~ \end_inset Reference \family default popupvenster geselecteerd hebt). Een kruisverwijzing kan handig als een hyperlink worden gebruikt als je een document in \SpecialChar LyX aan het bewerken bent; als je er op klikt zal er een popup venster verschijnen met een lijst van alle kruisverwijzingen. Door op de knop \begin_inset Quotes eld \end_inset Go to reference \begin_inset Quotes erd \end_inset te drukken ga je naar de plek waar de kruisverwijzing naar wijst. Door op de knop \begin_inset Quotes eld \end_inset Go Back \begin_inset Quotes erd \end_inset te drukken ga je terug naar de plek waar je vandaan kwam. Je kunt hiervoor trouwens ook de toetscombinaties C-< en C-> gebruiken. Gebruik \family sans View\SpecialChar menuseparator Update\SpecialChar menuseparator DVI \family default , en je zult zien dat we op de laatste pagina naar \begin_inset Quotes eld \end_inset sectie 2 \begin_inset Quotes erd \end_inset en \begin_inset Quotes eld \end_inset pagina 1 \begin_inset Quotes erd \end_inset verwijzen (of in ieder geval de pagina waar de titel van sectie 2 op staat). \end_layout \begin_layout Subsection* Leuke dingen met labels \end_layout \begin_layout Standard We vertelden je dat \SpecialChar LyX het nummeren van kruisverwijzingen regelt; je kunt dit nu uitproberen. Voeg een nieuwe sectie toe voor Sectie \begin_inset space ~ \end_inset 2. Doe nu een nieuwe \SpecialChar LaTeX run, en — voilà! — de kruisverwijzing naar Sectie \begin_inset space ~ \end_inset 2 is veranderd naar 3! Verander \begin_inset Quotes eld \end_inset Over dit document \begin_inset Quotes erd \end_inset in een subsectie, en de kruisverwijzing zal naar Subsectie \begin_inset space ~ \end_inset 2.1 refereren in plaats van Sectie \begin_inset space ~ \end_inset 3. De paginaverwijzing zal niet veranderen tenzij je natuurlijk voor het label een hele pagina tekst toevoegt. \end_layout \begin_layout Standard Als je nog wat meer wilt oefenen met labels, probeer dan eens een label \begin_inset Quotes eld \end_inset sec:myfirstlabel \begin_inset Quotes erd \end_inset te zetten bij je eerste kruisverwijzing. En verwijs hiernaar vanaf een andere plek in je document. Als je veel kruisverwijzingen toevoegt (bijvoorbeeld als je vakliteratuur schrijft), is het misschien makkelijk om het \family sans Insert \begin_inset space ~ \end_inset Reference \family default venster open te laten. \end_layout \begin_layout Standard Als je zeker wilt weten dat de paginaverwijzingen ook voor grote documenten goed werken, kopieer dan een aantal pagina's tekst van de \emph on Gebruikshandleiding \emph default in je document. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Tussen twee haakjes, het kopiëren van een hoofdstuk-titel kan resulteren in een foutmelding van \SpecialChar LyX omdat hoofdstukken niet toegestaan zijn in de klasse article. Als dit gebeurt, verwijder dan gewoon de titel van het hoofdstuk. Als je wilt weten waarom dit gebeurt bekijk dan Sectie \begin_inset space ~ \end_inset \begin_inset CommandInset ref LatexCommand ref reference "sec:tekstklassen" \end_inset . \end_layout \end_inset \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening \series default : Herstel de verwijzingen in \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \end_layout \begin_layout Section Voetnoten en Margenoten \end_layout \begin_layout Standard Voetnoten kunnen worden toegevoegd met de \family sans Insert \begin_inset space ~ \end_inset Footnote \family default -knop in de knoppenbalk \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout De knop laat een pijl naar rode tekst zien welke net onder wat zwarte tekst staat. \end_layout \end_inset of via \family sans Insert\SpecialChar menuseparator Footnote \family default \SpecialChar endofsentence Klik aan het einde van het woordje \begin_inset Quotes eld \end_inset \SpecialChar LyX \begin_inset Quotes erd \end_inset ergens in je document en klik op de \family sans Insert \begin_inset space ~ \end_inset Footnote \family default -knop. Een voetnoot regel opent onder de regel waar je op dat ogenblik aan het typen bent. Helemaal links zul je het woord \begin_inset Quotes eld \end_inset foot \begin_inset Quotes erd \end_inset zien in rode letters op een grijze achtergrond. De rest van de regel heeft een rode rand; dit is waar de tekst van de voetnoot komt. \SpecialChar LyX zet de cursor aan het begin van de regel. Typ: \end_layout \begin_layout LyX-Code \SpecialChar LyX is tekstverwerker die tekst opmaakt. \end_layout \begin_layout Standard Klik nu op het woord \begin_inset Quotes eld \end_inset foot. \begin_inset Quotes erd \end_inset De voetnootregel verdwijnt, het woord \begin_inset Quotes eld \end_inset foot \begin_inset Quotes erd \end_inset als index achterlatend in rode letters, op deze wijze zichtbaar makend waar de voetnoot markering in de geprinte tekst komt. Dit wordt het \begin_inset Quotes eld \end_inset opvouwen \begin_inset Quotes erd \end_inset van de voetnoot genoemd. Je kunt de voetnoot altijd uitvouwen — en als je wilt, de inhoud bewerken — door op de rode \begin_inset Quotes eld \end_inset foot \begin_inset Quotes erd \end_inset markering te klikken. \end_layout \begin_layout Standard Je zult je misschien afvragen waarom de voetnootmarkering een woord is in plaats van een nummer. Het antwoord is dat \SpecialChar LyX de nummering van voetnoten voor zijn rekening neemt. Je kunt dit zien door naar het \family typewriter dvi \family default -bestand te kijken (of de uitgeprinte versie). Als je andere voetnoten toevoegt zal \SpecialChar LyX de voetnoten hernummeren. Omdat \SpecialChar LyX (eigenlijk \SpecialChar LaTeX ) het nummeren van de voetnoten voor zijn rekening neemt is er in feite geen noodzaak om de nummers in het \SpecialChar LyX bestand te zetten. \end_layout \begin_layout Standard Een voetnoot kan net als gewone tekst worden geknipt en geplakt. Probeer het maar! Het enige wat je hoeft te doen is het selecteren van de voetnootmarkering en deze te knippen en te plakken met \family sans Cut \family default en \family sans Paste \family default . Daarnaast kun je gewone tekst veranderen in een voetnoot door het te selecteren en op de \family sans Insert \begin_inset space ~ \end_inset Footnote \family default -knop te drukken. Andersom kun je ook een voetnoot in gewone tekst veranderen door op de \family sans Insert \begin_inset space ~ \end_inset Footnote \family default -knop te drukken als de cursor binnen een voetnoot staat. \end_layout \begin_layout Standard Margenoten (aantekeningen in de kantlijn) kunnen worden toegevoegd met behulp van de \family sans Insert \begin_inset space ~ \end_inset Margin \begin_inset space ~ \end_inset Note \family default -knop, \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout De knop laat een pijl zien die naar rode tekst wijst welke naast (d.w.z. in de kantlijn staat van) zwarte tekst. De knop zou naast de \family sans Insert \begin_inset space ~ \end_inset Footnote \family default -knop op de knoppenbalk moeten zitten \end_layout \end_inset of via \family sans Insert\SpecialChar menuseparator Margin \begin_inset space ~ \end_inset Note \family default . Margenoten zijn net als voetnoten behalve dat: \end_layout \begin_layout Itemize Je op het scherm \begin_inset Quotes eld \end_inset margin \begin_inset Quotes erd \end_inset ziet in plaats van \begin_inset Quotes eld \end_inset foot \begin_inset Quotes erd \end_inset . \end_layout \begin_layout Itemize De aantekeningen in de kantlijn worden geplaatst in plaats van onderaan de pagina. \end_layout \begin_layout Itemize Margenoten niet genummerd worden. \end_layout \begin_layout Itemize Als een aantekening wordt opgevouwen wordt een uitroepteken in de kantlijn geplaatst. Dit uitroepteken zal niet in de uitgeprinte versie te zien zijn. \end_layout \begin_layout Standard Verander jouw \SpecialChar LyX voetnoot in gewone tekst, en verander het dan vervolgens in een kantlijnaantekening. Bekijk het resultaat. \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening \series default : Herstel de voetnoot in \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \end_layout \begin_layout Section Bibliografieën \end_layout \begin_layout Standard \begin_inset CommandInset label LatexCommand label name "sec:bibliografieën" \end_inset Bibliografieën lijken op kruisverwijzingen. De bibliografie bevat een lijst verwijzingen aan het einde van een document. Hiernaar kan binnen het document weer worden verwezen. Net als bij sectietitels maken \SpecialChar LyX en \SpecialChar LaTeX je taak makkelijker door automatisch de items in de bibliografie te nummeren en de citaten te veranderen als de nummers van de items veranderen. \end_layout \begin_layout Standard Ga naar het einde van het document en ga in de \family sans Bibliography \family default omgeving. Elke paragraaf die je nu typt zal een referentie worden. Typ: \family typewriter De Lyx Tutorial, door het \SpecialChar LyX DocTeam \family default als je eerste referentie. Merk op dat \SpecialChar LyX automatisch voor elke referentie een nummer in een rechthoek zet. Klik op het nummer van de referentie en een \family sans Bibliography \begin_inset space ~ \end_inset item \family default popup verschijnt. Je gebruikt het eerste veld, de sleutel: \family sans Key \family default , om binnen het \SpecialChar LyX document naar deze referentie te verwijzen. Standaard is het een nummer. Verander de sleutel in \begin_inset Quotes eld \end_inset lyxtutorial \begin_inset Quotes erd \end_inset om het gemakkelijker te kunnen onthouden. \end_layout \begin_layout Standard Kies nu een plek in je document waar je een referentie wilt invoegen. Doe dit met \family sans Insert\SpecialChar menuseparator Citation \begin_inset space ~ \end_inset Reference \family default . \SpecialChar LyX tekent een grijze rechthoek met drie vraagtekens omgeven door haakjes, en een \family sans Citation \family default popup verschijnt. Het eerste veld in deze popup heet ook wel \family sans Key \family default , en dit veld laat je kiezen welk item in de bibliografie je wilt citeren. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Dit is waarom het een goed idee is om de sleutels unieke en logische namen te geven, in plaats van de standaard nummers te gebruiken in het \family sans Key \family default -veld. \end_layout \end_inset Gebruik makend van het menu met de pijl, rechts van het \family sans Key \family default -veld, selecteer je \begin_inset Quotes eld \end_inset lyxtutorial \begin_inset Quotes erd \end_inset (op het ogenblik is dit het enige item in de bibliografie). Doe nu een \SpecialChar LaTeX run om het resultaat te bekijken en je zult zien dat het citaat tussen haken in de tekst verschijnt, verwijzend naar de bibliografie aan het einde van het document. \end_layout \begin_layout Standard Hoe worden de andere velden gebruikt? Het \family sans Remark \family default -veld in \family sans Citation \family default popupvenster zal een opmerking (zoals een referentie naar een pagina of hoofdstuk binnen het boek of artikel waarnaar verwezen wordt) tussen haken achter de referentie zetten. Als je wilt dat de referenties in de uitgeprinte versie labels hebben in plaats van nummers (Sommige tijdschriften zouden bijvoorbeeld \begin_inset Quotes eld \end_inset [Smi95] \begin_inset Quotes erd \end_inset gebruiken om een artikel te refereren geschreven door Smith in 1995), gebruik dan het \family sans Label \family default -veld in het \family sans Bibliography \begin_inset space ~ \end_inset item \family default . Zie zoals gewoonlijk de \emph on Gebruikshandleiding \emph default voor details. \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening: \series default Herstel de bibliografie en het citaat in \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \end_layout \begin_layout Section Inhoudsopgave \end_layout \begin_layout Standard Misschien wil je een inhoudsopgave aan het begin van je document. Met \SpecialChar LyX is dit heel eenvoudig te realiseren. Geef een \family sans Return \family default na de document-titel en voor je eerste sectietitel \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Raak niet gefrustreerd door te trachten met de backspace toets, of met muisklikk en voor het sectienummer te komen. Dit zal nooit lukken. Je mag het sectienummer toch niet bewerken omdat \SpecialChar LyX de nummering voor zijn rekening neemt. \end_layout \end_inset en kies \family sans Insert\SpecialChar menuseparator Lists \begin_inset space ~ \end_inset & \begin_inset space ~ \end_inset TOC\SpecialChar menuseparator Table \begin_inset space ~ \end_inset of \begin_inset space ~ \end_inset Contents \family default . De woorden \begin_inset Quotes eld \end_inset Table of Contents \begin_inset Quotes erd \end_inset zullen in een rechthoek verschijnen (ook wel bekend als een inzet) op de eerste regel van het document. \end_layout \begin_layout Standard Dit lijkt niet erg nuttig te zijn. Als je echter naar je \family typewriter dvi \family default -bestand kijkt zul je zien dat er een inhoudsopgave is gegenereerd met daarin de verschillende secties en subsecties. Zoals gewoonlijk zullen veranderingen in de volgorde van de secties weerspiegel d worden in het \family typewriter dvi \family default -bestand, nadat je deze vernieuwd hebt. \end_layout \begin_layout Standard De inhoudsopgave wordt in \SpecialChar LyX niet afgebeeld op het scherm omdat je het toch niet kunt bewerken. Je kunt echter wel de inhoudsopgave in een apart venster afbeelden door op de \begin_inset Quotes eld \end_inset table of contents \begin_inset Quotes erd \end_inset inzet te klikken, of via \family sans Edit\SpecialChar menuseparator Table \begin_inset space ~ \end_inset of \begin_inset space ~ \end_inset Contents. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Het menucommando werkt zelfs als je geen \begin_inset Quotes eld \end_inset table of contents \begin_inset Quotes erd \end_inset inzet in je document hebt. \end_layout \end_inset Dit is een erg nuttig hulpmiddel. Je kunt het Table \begin_inset space ~ \end_inset of \begin_inset space ~ \end_inset Contents \family default -venster gebruiken om door je document te manoeuvreren. Als je op een (sub)sectie-titel in het \family sans Table \begin_inset space ~ \end_inset of \begin_inset space ~ \end_inset Contents \family default -venster klikt zal deze doen oplichten en de cursor in het \SpecialChar LyX scherm naar die plek in het document verplaatsen. Je kunt ook de pijltjestoetsen gebruiken om naar boven of beneden te bewegen in de inhoudsopgave. Je zult het daarom misschien handig vinden om dit venster open te houden gedurende een \SpecialChar LyX sessie. \end_layout \begin_layout Standard Om de inhoudsopgave te verwijderen kun je de \begin_inset Quotes eld \end_inset table of contents \begin_inset Quotes erd \end_inset markering met de delete toets verwijderen net zoals je dat bij een gewone letter zou doen. \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening \series default : Herstel de inhoudsopgave in \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \end_layout \begin_layout Chapter Wiskundige Uitdrukkingen Gebruiken \end_layout \begin_layout Standard \SpecialChar LaTeX wordt door menig wetenschapper gebruikt omdat de vergelijkingen er in de uitvoer fantastisch uitzien en omdat je ze kunt maken zonder gebruik te hoeven maken van de toetscombinaties die je bij veel tekstverwerkers en hun vergelijkingseditors nodig hebt. Vele van deze wetenschappers zijn echter gefrustreerd omdat het schrijven van een vergelijking in \SpecialChar LaTeX meer weg heeft van programmeren dan van schrijven. \SpecialChar LyX lost dit probleem op een elegante manier op. Als je met \SpecialChar LaTeX bekend bent zul je zien dat alle wiskunde codes van \SpecialChar LaTeX gewoon gebruikt kunnen worden, maar dat ze verschijnen op een WYSIWYG manier. Indien je echter nog nooit eerder met \SpecialChar LaTeX hebt gewerkt, stelt het \begin_inset Quotes eld \end_inset Math Panel \begin_inset Quotes erd \end_inset je in staat snel en gemakkelijk professioneel-uitziende vergelijkingen te produceren. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Lyx kan niet controleren of de vergelijking die je invoert \emph on correct \emph default is. Sorry. \end_layout \end_inset \end_layout \begin_layout Section Math Modus \end_layout \begin_layout Standard Typ ergens in je \SpecialChar LyX document: \end_layout \begin_layout LyX-Code Ik hou van wat Einstein zei, E=mc^2, \begin_inset Newline newline \end_inset omdat het zo eenvoudig is. \end_layout \begin_layout Standard Zelfs in het \family typewriter dvi \family default -bestand ziet die vergelijking er niet echt goed uit; er is geen spatiëring tussen de letters en het gelijkheidsteken, en je zou graag een superscript gebruiken voor de \begin_inset Quotes eld \end_inset 2 \begin_inset Quotes erd \end_inset . Die slechte opmaak kwam omdat we \SpecialChar LyX niet verteld hadden dat we een wiskundige uitdrukking schreven, waardoor het de vergelijking als gewone tekst weergaf. \end_layout \begin_layout Standard Wiskundige uitdrukkingen worden geschreven in Mathed, ook gekend als Math modus. Om de math modus te starten, klik je simpelweg op de knop in de werkbalk waarop in het blauw \begin_inset Formula $\frac{a+b}{c}$ \end_inset staat. \SpecialChar LyX zal dan een klein blauw vierkant openen met een paarse rechthoek er omheen. Het blauwe vierkant is het \emph on invoegpunt \emph default , wat aangeeft dat je je in Mathed bevindt. \SpecialChar LyX heeft de cursor in het blauwe vierkant geplaatst, dus je kunt \family typewriter E=mc^2 \family default gewoon nogmaals intypen. De uitdrukking wordt blauw weergegeven en het blauwe vierkant verdwijnt zodra het invoegpunt niet leeg is. Typ nu \family sans Esc \family default om Mathed te verlaten (Noot: door nogmaals klikken op de math knop verlaat je Mathed \emph on niet \emph default ). De paarse rechthoek verdwijnt en de cursor bevindt zich rechts van de uitdrukki ng. Als je nu iets invoert, verschijnt het weer als gewone tekst. \end_layout \begin_layout Standard Bekijk nu het \family typewriter dvi \family default -bestand. (In de statusbalk zie je dat \SpecialChar LyX het programma \SpecialChar LaTeX opstart om het \family typewriter dvi \family default -bestand te maken). Merk op dat de vergelijking nu netjes is opgemaakt, met spatiëring tussen de letters en het gelijkheidsteken, en de \begin_inset Quotes eld \end_inset 2 \begin_inset Quotes erd \end_inset in superscript. In de Math modus worden letters als variabelen geïnterpreteerd en cursief weergegeven. Cijfers blijven gewoon cijfers. \end_layout \begin_layout Standard Mathed is nogmaals een voorbeeld van de WYSIWYM filosofie. In \SpecialChar LaTeX schrijf je een wiskundige uitdrukking door gebruik te maken van tekst en codes zoals \backslash sqrt. Dit kan frustrerend zijn omdat je niet kunt zien hoe de uitdrukking eruit ziet tot je het bestand door \SpecialChar LaTeX laat interpreteren. Je verspilt dan tijd met het zoeken naar ontbrekende haakjes of andere \begin_inset Quotes eld \end_inset bugs \begin_inset Quotes erd \end_inset . Anderzijds probeert \SpecialChar LyX niet de uitdrukking perfect weer te geven (WYSISWYG) maar geeft het je een goed idee hoe de uitdrukking eruit zal zien. \SpecialChar LaTeX zorgt verder voor de professionele opmaak. In 99% van de gevallen hoef je verder niets meer te veranderen aan de fontgroot te of spatiëring. Hierdoor (we vallen in herhaling – sorry) kun je je concentreren op de inhoud van je wiskundige uitdrukkingen in de plaats van de opmaak ervan. \end_layout \begin_layout Section Navigeren in een Vergelijking \end_layout \begin_layout Standard Laten we nu een keer \begin_inset Formula $E=mc^{2}$ \end_inset veranderen in \begin_inset Formula $E=1+mc^{2}$ \end_inset . Gebruik de pijltjestoetsen om de cursor in de vergelijking te zetten. Merk op dat de paarse rechthoek weer verschijnt als je in de vergelijking zit, om aan te geven dat je je wederom in Mathed bevindt. Gebruik nu \family sans Links \family default of \family sans Rechts \family default om de cursor voorbij het gelijkheidsteken te plaatsen, en typ dan \begin_inset Quotes eld \end_inset 1+ \begin_inset Quotes erd \end_inset . Gebruik nu opnieuw de pijltjestoetsen om de uitdrukking te verlaten of druk op \family sans Esc \family default , waarna de paarse rechthoek zal verdwijnen. Veel mensen vinden de pijltjestoetsen handig om mee te werken, maar je kunt ook gewoon ergens in de uitdrukking klikken en Mathed starten. \end_layout \begin_layout Standard Buiten de hieronder beschreven speciale toetsen, is het typen in de math modus hetzelfde als het bewerken van gewone tekst. Gebruik \family sans Delete \family default (of \family sans Backspace \family default ) om iets te verwijderen. Selecteer tekst via de pijltjestoetsen (samen met de \family sans Shift \family default -toets) of met behulp van de muis. Zowel \family sans Edit\SpecialChar menuseparator Undo \family default als knippen en plakken werkt in de math modus. Voor één ding moet je opletten: als je je net buiten een Mathed uitdrukking bevindt en je drukt op \family sans Delete \family default (of \family sans Backspace \family default ), dan verwijder je de gehele uitdrukking. Gelukkig kun je dit met \family sans Undo \family default ongedaan maken. \end_layout \begin_layout Standard Wat gedaan als je \begin_inset Formula $E=mc^{2}$ \end_inset wil veranderen naar \begin_inset Formula $E=mc^{2.5}+1$ \end_inset ? Je kunt opnieuw gebruik maken van de muis om de cursor op de juiste plaats te zetten. Je kunt echter ook gebruik maken van de pijltjestoetsen. Als de cursor zich juist achter de \begin_inset Quotes eld \end_inset c \begin_inset Quotes erd \end_inset bevindt maar voor de \begin_inset Quotes eld \end_inset 2 \begin_inset Quotes erd \end_inset , dan brengt een druk op \family sans Omhoog \family default je op dezelfde hoogte als de exponent, juist voor de \begin_inset Quotes eld \end_inset 2 \begin_inset Quotes erd \end_inset . Voeg nu \begin_inset Quotes eld \end_inset .5 \begin_inset Quotes erd \end_inset toe. Als je nu op \family sans Omlaag \family default drukt, kom je terug op het normale niveau. Zelfs als je op een willekeurige plaats in de exponent op \family sans Omlaag \family default drukt, zal de cursor zich juist na de exponent bevinden (waar je dan \begin_inset Quotes eld \end_inset +1 \begin_inset Quotes erd \end_inset kunt intypen). \end_layout \begin_layout Standard Je kunt ook \family sans Spatie \family default gebruiken om te navigeren in de uitdrukking. Als je je momenteel in een Mathed structuur (subscript, superscript, breuk, vierkantswortel, afbakeningen of matrix, die allemaal behandeld worden in de volgende secties) bevindt, dan zal het indrukken van de \family sans Spatie \family default de cursor verplaatsen tot voorbij die structuur, maar nog wel binnen Mathed. Dus als de cursor zich ergens in het superscript bevindt zal het indrukken van de \family sans Spatie \family default tot gevolg hebben dat de cursor terug op het normale niveau terechtkomt, juist achter het superscript. Dit betekent dat je \begin_inset Formula $E=mc^{1+x}-2$ \end_inset kunt intypen zonder de muis of de pijltjestoetsen te gebruiken, een werkwijze die je hoogstwaarschijnlijk zal prefereren wanneer je meer ervaring hebt. Zorg er wel voor dat je geen \family sans Spatie \family default typt tussen de \begin_inset Quotes eld \end_inset 1 \begin_inset Quotes erd \end_inset en het plusteken, anders verlaat je het superscript. Op een plaats waar het indrukken van \family sans Spatie \family default geen zin heeft (bijvoorbeeld tussen de \begin_inset Quotes eld \end_inset m \begin_inset Quotes erd \end_inset en de \begin_inset Quotes eld \end_inset c \begin_inset Quotes erd \end_inset ), zal dit geen gevolg hebben. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout \family sans Spatie \family default en \family sans Tab \family default worden niet gebruikt voor extra witruimte tussen delen van een vergelijking. Witruimte is een onderdeel van letterzetting, wat betekent dat je dit aan \SpecialChar LyX (\SpecialChar LaTeX ) moet overlaten (Zie sec. 2.1.3). Als je hier geen vrede mee kan nemen, dan bestaan er manieren om de witruimte te manipuleren. Meer hierover vindt je in de \emph on Gebruikshandleiding \emph default — maar wacht met het aanpassen van de witruimte tot de inhoud van je document afgewerkt is. \end_layout \end_inset \end_layout \begin_layout Standard Merk op dat wanneer je een uitdrukking invoert en die daarna weer verlaat met \family sans Esc \family default , er geen \family sans Spatie \family default achter de uitdrukking zal staan. Dit is gewenst wanneer je daarna een punt of een komma typt, maar wanneer je een woord na de formule wilt plaatsen, moet je expliciet \family sans Spatie \family default indrukken na het verlaten van Mathed. Een eenvoudiger manier is het indrukken van \family sans Spatie \family default wanneer de cursor zich aan het einde van een Mathed uitdrukking bevindt. Hierdoor verlaat je Mathed en wordt er een \family sans Spatie \family default geplaatst na de uitdrukking. Op deze manier kun je dan schrijven: \begin_inset Quotes eld \end_inset \begin_inset Formula $f=ma$ \end_inset is mijn favoriete uitdrukking \begin_inset Quotes erd \end_inset in plaats van \begin_inset Quotes eld \end_inset \begin_inset Formula $f=ma$ \end_inset is mijn favoriete uitdrukking \begin_inset Quotes erd \end_inset . \end_layout \begin_layout Section Exponenten en Indices \end_layout \begin_layout Standard Een exponent kan worden ingevoegd vanuit het \family sans Math \family default menu, maar het is echter eenvoudiger om een karet \begin_inset Quotes eld \end_inset ^ \begin_inset Quotes erd \end_inset te typen. \SpecialChar LyX plaatst dan een invoegpunt (herinner je je het blauwe vierkant?) in het superscript waardoor alles wat daaropvolgend ingetypt wordt, in het superscript en in een kleiner lettertype gezet wordt. Totdat een \family sans Spatie \family default wordt ingedrukt (of \family sans een Esc \family default om Mathed helemaal te verlaten), zal alles wat je intypt in het superscript komen. \end_layout \begin_layout Standard Een subscript (index) is net zo eenvoudig; begin met het typen van een underscor e, \begin_inset Quotes eld \end_inset _ \begin_inset Quotes erd \end_inset . Subscript of superscript kan bestaan in zowel sub- als superscript. Bijvoorbeeld: \begin_inset Formula $A_{a_{0}+b^{2}}+C^{a_{0}+b^{2}}$ \end_inset . \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening: \series default Plaats vergelijking 1 van \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \family default in math modus. \end_layout \begin_layout Section Het \family sans Math Panel \end_layout \begin_layout Standard Het \family sans Math Panel \family default is handig om symbolen in te voeren of vele ingewikkelde Mathed functies te gebruiken. Veel van deze functies kunnen worden verkregen door middel van het toetsenbord of het \family sans Math \family default menu. We gaan ons echter concentreren op het \family sans Math Panel \family default , gewoon om je te laten weten hoe het in mekaar zit. De toetscombinaties kun je later uit andere handleidingen leren (hint, hint). Open dus het \family sans Math Panel \family default en laat het open terwijl je dit onderdeel leest. \end_layout \begin_layout Subsection Griekse Symbolen \end_layout \begin_layout Standard Als je klikt op de knop met het opschrift \begin_inset Quotes eld \end_inset \begin_inset Formula $\Gamma\rho\varepsilon\varepsilon\kappa$ \end_inset \begin_inset Quotes erd \end_inset , krijg je een menu waar je een Griekse letter uit kunt kiezen die dan ter hoogte van de cursor geplaatst zal worden. Merk op dat er een aantal varianten zijn van epsilon, pi, phi, theta en sigma. Handig: wanneer je tekst aan het intypen bent, en je kiest iets van het \family sans Math Panel \family default , wordt Mathed automatisch geopend. \end_layout \begin_layout Standard Vier andere knoppen aan de onderkant van het Math Panel geven je toegang tot een ruim assortiment aan symbolen die in de wiskunde gebruikt worden: verschillende pijlen, relaties, operatoren, en sommen en integralen. Merk op dat je via subscript en superscript de boven- en onder-limieten van sommen en integralen kunt definieren. De laatste knop is de beruchte \begin_inset Quotes eld \end_inset overige \begin_inset Quotes erd \end_inset (Miscellaneous). \begin_inset Quotes eld \end_inset \lang english Nothing you can do that can't be done\SpecialChar ldots All you need is \begin_inset Formula $\heartsuit$ \end_inset \lang dutch . \begin_inset Quotes erd \end_inset \end_layout \begin_layout Subsection Vierkantswortels, accenten en afbakeningen \end_layout \begin_layout Standard Om een vierkantswortel in te voeren, klik je simpelweg op de knop met een vierkantswortel erop afgebeeld. De vierkantswortel verschijnt, en de cursor bevindt zich in een nieuw invoegpun t onder de vierkantswortel. Je kunt nu invoeren wat je maar wilt: variabelen, getallen, andere vierkantswor tels, breuken enz. \SpecialChar LyX zal automatisch de grootte van de vierkantswortel aanpassen, zodat alles wat eronder zit erin past. \end_layout \begin_layout Standard Een accent plaatsen boven een enkel karakter ( \begin_inset Formula $\overrightarrow{v}$ \end_inset ) of een groep van karakters \begin_inset space ~ \end_inset ( \begin_inset Formula $\overrightarrow{a+b}$ \end_inset ) gebeurt op dezelfde manier. Klik op de \family sans Decoratie \family default knop: een blauwe rechthoek met een zwarte tilde \begin_inset space ~ \end_inset (~) erboven. Het \family sans Decoratie \family default venster zal nu verschijnen. Klik nu op een decoratie, waardoor \SpecialChar LyX deze zal afbeelden met een invoegpunt eronder (of erboven). Typ nu wat je op die plek wilt hebben gevolgd door een \family sans Spatie \family default om de decoratie te \begin_inset Quotes eld \end_inset verlaten \begin_inset Quotes erd \end_inset . \end_layout \begin_layout Standard Afbakeningen zoals ronde haakjes, vierkante haakjes en accolades werken op een gelijkaardige manier maar zijn iets ingewikkelder. Druk op de \family sans Afbakenings \family default knop: een blauw vierkant omringt door zwarte vierkante haakjes. Hierdoor verschijnt het \family sans Afbakenings \family default (Engels: Delimiter) venster. Klik op een linkse afbakening met de \emph on linker muisknop \emph default en een rechtse afbakening met de \emph on rechter muisknop \emph default (Je kunt ook gebruik maken van de optieknoppen waarnaast \family sans Links \family default en \family sans Rechts \family default staat, waarna je een afbakening kiest met de \emph on linker muisknop \emph default ). Je huidige keuze van afbakening wordt getoond op een knop in de rechter bovenhoek van het venster. De standaardwaarde is een paar ronde haakjes, maar via de selectiemethode kun je een paar vierkante haakjes of een rond haakje en een vierkant haakje kiezen, je kunt zelfs voor het lege vierkant opteren om iets als \begin_inset Quotes eld \end_inset \begin_inset Formula $a$ \end_inset = \begin_inset Formula $\left\langle 7\right.$ \end_inset \begin_inset Quotes erd \end_inset te verkrijgen (de lege afbakening wordt in \SpecialChar LyX getoond als een gebroken zwarte lijn, maar wordt niet getoond in de uitvoer). \end_layout \begin_layout Standard Wanneer je de afbakening gekozen hebt, klik dan op \family sans OK \family default het in te voegen (of druk op \family sans Apply \family default wanneer je het venster wil openlaten voor de volgende keer). Als je lui bent, kun je ook de eigenlijke haakjes intypen in Math mode, in plaats van het \family sans Afbakenings \family default venster te gebruiken. De haakjes zullen echter van dezelfde grootte zijn als normale tekst en zullen er slecht uitzien wanneer er zich een grote breuk of matrix tussen de haakjes bevindt. Het gebruik van het \family sans Afbakenings \family default venster garandeert dat de grootte van de haakjes gebaseerd is op wat er zich tussen hen bevindt. \end_layout \begin_layout Standard Je kunt ook afbakeningen, vierkantswortels of decoraties plaatsen op al bestaande tekst. Selecteer het deel van de formule dat je wilt aanpassen, en klik dan op de knop naar keuze in het \family sans Math Panel \family default . Probeer zo de tweede wet van Newton van scalaire naar vectoriële vorm te veranderen ( \begin_inset Formula $f=ma$ \end_inset naar \begin_inset Formula $\overrightarrow{f}=m\overrightarrow{a}$ \end_inset ). Zodra je over matrices hebt geleerd zal je op deze manier ook de haakjes om een matrix zetten. \end_layout \begin_layout Subsection Breuken \end_layout \begin_layout Standard Breuken zijn heel makkelijk in Mathed. Klik simpelweg op de \family sans breuken \family default knop in het Math Panel: een breukstreep met een blauw vierkant in de teller en de noemer. \SpecialChar LyX plaatst twee invoegpunten in een breuk. Zoals verwacht kun je de pijltjestoetsen of de muis gebruiken om binnen de breuk te manoeuvreren. Klik op het bovenste vierkant en typ dan \begin_inset Quotes eld \end_inset 1 \begin_inset Quotes erd \end_inset . Druk nu op \family sans Omlaag \family default en typ dan \begin_inset Quotes eld \end_inset 2 \begin_inset Quotes erd \end_inset . Je hebt net een breuk gemaakt! Natuurlijk kun je van alles in de twee vakjes invoeren: variabelen met exponenten, vierkantswortels, andere breuken, wat je maar wilt. \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening: \series default Plaats vergelijking 2 van \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \family default in math modus. \end_layout \begin_layout Subsection \SpecialChar TeX modus: Limieten, log, sin, en andere \end_layout \begin_layout Standard Aangezien letters in math modus gezien worden als variabelen, denkt \SpecialChar LyX dat je een product van drie variabelen: \emph on s \emph default , \emph on i \emph default en \emph on n \emph default ingeeft wanneer je \begin_inset Quotes eld \end_inset sin \begin_inset Quotes erd \end_inset typt in math modus. Deze drie letters verschijnen in het cursief, terwijl je het woord \begin_inset Quotes eld \end_inset sin \begin_inset Quotes erd \end_inset in Roman lettertype wou. Ook zal \SpecialChar LyX geen spatie plaatsen tussen \begin_inset Quotes eld \end_inset sin \begin_inset Quotes erd \end_inset en \begin_inset Quotes eld \end_inset x \begin_inset Quotes erd \end_inset (het intypen van Spatie verlaat math modus). Hoe krijg je dan \begin_inset Quotes eld \end_inset \begin_inset Formula $\sin x$ \end_inset \begin_inset Quotes erd \end_inset in plaats van \begin_inset Quotes eld \end_inset \begin_inset Formula $sinx$ \end_inset \begin_inset Quotes erd \end_inset ? \end_layout \begin_layout Standard Klik op \begin_inset Quotes eld \end_inset sin \begin_inset Quotes erd \end_inset in de \family sans Functies \family default ( \begin_inset Quotes eld \end_inset \family sans Functions \family default \begin_inset Quotes erd \end_inset ) lijst van het \family sans Math Panel \family default . Het woord \begin_inset Quotes eld \end_inset sin \begin_inset Quotes erd \end_inset verschijnt dan in het rood, in Roman lettertype, ook wel bekend als \SpecialChar TeX modus. Het hele woord wordt gezien als één symbool. Wanneer je dus \family sans Backspace \family default indrukt, wordt het hele woord verwijderd. Typ nu \begin_inset Quotes eld \end_inset x \begin_inset Quotes erd \end_inset in, hetgeen in blauw cursief verschijnt, zoals verwacht in Mathed. In het \family sans dvi \family default bestand is de letterzetting van de uitdrukking correct. Probeer het maar. \end_layout \begin_layout Standard Andere codes die je in \SpecialChar TeX modus moet invoeren, gebruik makend van de \family sans Functies \family default lijst, omvatten de andere trigonometrische functies en hun inversen, hyperbolis che functies, logaritmen, limieten en een heleboel andere. Deze functies kunnen worden voorzien van sub- en superscripts, belangrijk voor dingen als \begin_inset Quotes eld \end_inset \begin_inset Formula $\cos^{2}\theta$ \end_inset \begin_inset Quotes erd \end_inset of \begin_inset Quotes eld \end_inset \begin_inset Formula $\lim_{n\rightarrow\infty}$ \end_inset \begin_inset Quotes erd \end_inset . \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening: \series default Plaats vergelijking 3 van \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \family default in math modus. \end_layout \begin_layout Subsection Matrices \begin_inset CommandInset label LatexCommand label name "Matrices" \end_inset \end_layout \begin_layout Standard Klik op de \family sans matrix \family default knop in het \family sans Math Panel \family default . Het Matrix venster heeft twee schuifknoppen waarmee je het aantal rijen en kolommen van je matrix kunt kiezen. Kies rijen en kolommen en druk op \family sans Apply \family default of \family sans OK \family default . \SpecialChar LyX toont dan invoegpunten in een \begin_inset Formula $2\times3$ \end_inset matrix. Zoals gewoonlijk kun je een willekeurige Mathed uitdrukking (een vierkantsworte l, een andere matrix, etc.) plaatsen in elk invoegpunt. Indien je dat wilt kun je ook enkele invoegpunten leeg laten. \end_layout \begin_layout Standard \family sans Tab \family default kan gebruikt worden om door de verschillende kolommen te bewegen. Je kunt echter ook de pijltjestoetsen gebruiken: op \family sans Rechts \family default drukken aan het einde van een vakje verplaatst je naar het volgende vakje, \family sans Omlaag \family default verplaatst je naar de volgende rij, etc. \end_layout \begin_layout Standard Raadpleeg de \emph on Gebruikshandleiding \emph default om te weten te komen hoe je de horizontale alignering van elke kolom kunt aanpassen, en hoe je de verticale positionering van de hele matrix kunt veranderen. Merk op dat indien je een tabel wilt maken die tekst bevat, je beter gebruik kunt maken van de fantastische tabelondersteuning van \SpecialChar LyX , in plaats van tekst in een matrix proberen te schrijven. \end_layout \begin_layout Subsection Weergave Modus \end_layout \begin_layout Standard Alle uitdrukkingen die we tot nu toe gemaakt hebben, bevonden zich op dezelfde regel als de tekst die ervoor en erachter stond, ook gekend als inline uitdrukkingen. Dit is uitstekend voor korte, eenvoudige uitdrukkingen, maar wanneer je grotere uitdrukking gaat construeren, kun je ze beter in weergave modus schrijven. Daarenboven, enkel uitdrukkingen in weergave modus kunnen van een label en een nummer voorzien worden (zie de \emph on Gebruikshandleiding \emph default ). Multi-lijn vergelijkingen (zie Sec. \begin_inset CommandInset ref LatexCommand ref reference "multi-lijn verg" \end_inset ) moeten zelfs in de weergave modus geschreven worden. \end_layout \begin_layout Standard Klik op de \family sans weergave \family default knop in het \family sans Math Panel \family default , voorgesteld door een aantal lijnen tekst onder en boven een gecentreerd blauw vierkant. \SpecialChar LyX opent een invoegpunt, maar het invoegpunt bevindt zich op een nieuwe regel, en is gecentreerd op die regel. Typ nu een uitdrukking en start \SpecialChar LaTeX om het resultaat te zien. De weergave knop is eigenlijk een aan/uit schakelaar; gebruik het nu om een aantal van je uitdrukkingen naar weergave modus om te zetten en omgekeerd. \end_layout \begin_layout Standard Weergave modus verschilt hier en daar van de gewone Mathed: \end_layout \begin_layout Itemize Het standaard font is groter voor enkele symbolen zoals \begin_inset Formula $\sum$ \end_inset en \begin_inset Formula $\int$ \end_inset \end_layout \begin_layout Itemize Sub- en superscripts voor limieten en sommen (maar niet voor integralen) worden onder in plaats van naast de symbolen geplaatst \end_layout \begin_layout Itemize Tekst is gecentreerd \end_layout \begin_layout Standard Buiten deze verschillen echter komen uitdrukkingen in weergave modus en inline uitdrukkingen grotendeels overeen. \end_layout \begin_layout Standard Een laatste opmerking over de letterzetting van een vergelijking in weergave modus: let op of je je vergelijking wel in een nieuwe paragraaf wilt plaatsen of niet. Wanneer je vergelijking zich in het midden van een zin of een paragraaf bevindt, druk dan niet op \family sans Return \family default . Als je dat doet wordt de tekst achter de vergelijking als een nieuwe paragraaf beschouwd en zal dan ook worden ingesprongen. Dit is waarschijnlijk niet wat je wilt. \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening: \series default Plaats de verschillende vergelijkingen van \family typewriter voorbeeld_ruw.lyx \family default in weergave modus en bekijk hoe de opmaak verandert. \end_layout \begin_layout Standard \series bold Oefening: \series default Door gebruik te maken van de verschillende hulpmiddelen die je in dit deel hebt leren kennen, zou je nu in staat moeten zijn een uitdrukking zoals de volgende te schrijven: \begin_inset Formula \[ f(x)=\left\{ \begin{array}{cc} \log_{8}x & x>0\\ 0 & x=0\\ \sum_{i=1}^{5}\alpha_{i}+\sqrt{-\frac{1}{x}} & x<0 \end{array}\right. \] \end_inset \end_layout \begin_layout Section Multi-lijn vergelijkingen \begin_inset CommandInset label LatexCommand label name "multi-lijn verg" \end_inset \end_layout \begin_layout Standard Probeer de volgende vergelijking te construeren en kijk dan naar het resultaat in het \family sans dvi \family default bestand. Je zal twee afzonderlijke vergelijkingen in weergave modus moeten invoeren. \begin_inset Formula \[ x=y+y+y+y+y \] \end_inset \end_layout \begin_layout Standard \begin_inset Formula \[ =5y \] \end_inset \end_layout \begin_layout Standard Dit lijkt nergens op! Als je twee of meer opeenvolgende vergelijkingen schrijft, zouden ze er veel beter uitzien als de gelijkheidstekens gealigneerd waren; vooral wanneer de tweede vergelijking geen linker lid heeft. In \SpecialChar LyX kun je multi-lijn vergelijkingen schrijven en controle hebben over de alignering. \end_layout \begin_layout Standard \begin_inset Formula \begin{eqnarray*} x & = & y+y+y+y+y\\ & = & 5y \end{eqnarray*} \end_inset \end_layout \begin_layout Standard Dit zit er \emph on veel \emph default beter uit! De gelijkheidstekens zijn gealigneerd, en er is minder verticale spatiëring tussen de vergelijkingen. \end_layout \begin_layout Standard Om een multi-lijn vergelijking te beginnen open je een Mathed uitdrukking in weergave modus en druk \family sans je C-Return \family default . Lyx drukt dan twee regels af, elk met drie lege invoegpunten. Zoals bij matrices kun je de muis, de pijltjestoetsen of Tab gebruiken om te manoeuvreren tussen de invoegpunten. Probeer de bovenstaande multi-lijn vergelijking te reproduceren. Merk op dat het toegelaten is in een multi-lijn vergelijking één of meer invoegpunten leeg te laten. Dit kan handig zijn voor voorbeelden zoals de bovenstaande, of om zeer lange vergelijkingen over meerdere regels te verdelen zoals: \begin_inset Formula \begin{eqnarray*} x & = & a+b+c+d\\ & & +e+f+g \end{eqnarray*} \end_inset \end_layout \begin_layout Standard \SpecialChar LyX aligneert het tweede (centrale) veld van elke regel, dus meestal plaats je daar gelijkheidstekens of andere relationele operatoren, maar je kunt er in principe van alles neerzetten. Gebruik echter geen multi-lijn vergelijking om een array op te bouwen; gebruik daarvoor een matrix (zie Sec. \begin_inset CommandInset ref LatexCommand ref reference "Matrices" \end_inset ). \end_layout \begin_layout Standard Als je nog een langere set van vergelijkingen wil, gebruik dan \family sans C-Return \family default om een nieuwe regel met drie lege invoegpunten te krijgen. Als je je nog niet aan het einde van de regel bevindt wanneer je dit doet, zal het resterende deel op de volgende regel worden gezet. Als je op \family sans C-Return \family default drukt wanneer je reeds een multi-lijn vergelijking (op één regel) geschreven hebt, zal de hele vergelijking in het eerste veld worden geplaatst. Plaats de cursor voor het gelijkheidsteken en druk op \family sans C-Tab \family default om het naar het tweede veld te verplaatsen. Positioneer de cursor dan achter het gelijkheidsteken en druk nogmaals op \family sans C-Tab \family default ; het rechter lid van de vergelijking wordt nu naar het derde veld verplaatst. Probeer nu \begin_inset Formula $E=mc^{2}$ \end_inset om te vormen tot \begin_inset Formula \begin{eqnarray*} E & = & mc^{2}\\ & = & mc\times c \end{eqnarray*} \end_inset \end_layout \begin_layout Standard Als je teveel regels geschreven hebt, plaats de cursor dan op het einde van een regel en gebruik \family sans M-e \begin_inset space ~ \end_inset k \family default om de volgende regel te verwijderen. Dit verwijdert de linefeed en voegt de volgende regel (alle drie de invoegpunte n) toe aan de huidige. Als de volgende regel leeg is, wordt deze domweg verwijderd. Opgelet: het gebruik van \family sans M-e k \family default wanneer je je niet op het einde van een regel bevindt, kan vreemde gevolgen hebben. \end_layout \begin_layout Section Meer Wiskundige Dingen \end_layout \begin_layout Standard Mathed kan nog veel meer. Ondertussen ben je vertrouwd met de basis dus we verwijzen je naar de \emph on Gebruikshandleiding \emph default voor tips hoe je: \end_layout \begin_layout Itemize Uitdrukkingen kunt voorzien van een label en een nummering \end_layout \begin_layout Itemize Lettertypes kunt veranderen, bv. vette tekst in een uitdrukking plaatsen. Merk op dat het drukken op de \family sans math \family default knop in de werkbalk wanneer je je al in Mathed bevindt, je toelaat tekst in het Roman lettertype te schrijven, tot je op een (niet-beschermde) spatie typt. \end_layout \begin_layout Itemize Fontgroottes en spatiëring naar je hand kunt zetten binnen een uitdrukking. (Doe dit soort dingen echter pas bij de laatste kladversie!) \end_layout \begin_layout Itemize Macros kunt schrijven. Deze zijn zeer krachtig, omdat je ze slechts één keer hoeft te definieren aan het begin van je document, en je ze daarna overal kunt gebruiken in dat document. Als je de definitie van een macro verandert zal die verandering overal in het document worden doorgevoerd. Macros kunnen zelfs voorzien worden van argumenten. \end_layout \begin_layout Itemize Nog veel meer dingen kunt doen waarvoor we de tijd niet hadden om ze te vermelden in deze \emph on Tutorial \emph default . \end_layout \begin_layout Chapter Overige \end_layout \begin_layout Section Andere belangrijke mogelijkheden van \SpecialChar LyX \end_layout \begin_layout Standard We hebben nog niet alle mogelijkheden van \SpecialChar LyX behandeld en we zullen dat hier ook niet doen. Zie zoals gewoonlijk de \emph on Gebruikshandleiding \emph default voor meer informatie. De precieze werking van elk menu-onderdeel wordt beschreven in de \emph on Referentiehandleiding \emph default . We zullen hier alleen nog een aantal dingen noemen die \SpecialChar LyX kan doen\SpecialChar ldots \end_layout \begin_layout Itemize \SpecialChar LyX heeft WYSIWYG ondersteuning voor tabellen. Gebruik \family sans Insert\SpecialChar menuseparator Table \family default om een tabel in te voegen. Klik met de \emph on rechter \emph default muisknop op de tabel om een \family sans Table \begin_inset space ~ \end_inset Layout \family default popup-venster te krijgen waar je de tabel uitgebreid mee kunt bewerken. \end_layout \begin_layout Itemize \SpecialChar LyX ondersteunt het invoegen van figuren in PostScript formaat (of ruwe \SpecialChar LaTeX ) binnen documenten. (Je raadt het al: \family sans Insert\SpecialChar menuseparator Figure \family default . Klik vervolgens op het figuur om het bestand te kiezen, het te roteren, de schaal te veranderen enz.) Tabellen en figuren kunnen onderschriften hebben en \SpecialChar LyX zal automatisch een lijst van tabellen en figuren genereren. \end_layout \begin_layout Itemize Versiecontrole wordt ondersteund via RCS (doe \family typewriter man rcsintro \family default voor meer informatie). \end_layout \begin_layout Itemize \SpecialChar LyX is zwaar configureerbaar. Alles, van hoe het \SpecialChar LyX venster er uit ziet tot hoe de uitvoer er uit ziet, kan op verschillende wijzen worden geconfigureerd. Dit wordt grotendeels gedaan door het bewerken van het \family typewriter lyxrc \family default bestand \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Momenteel moet je het \family typewriter lyxrc \family default -bestand met een tekst editor bewerken. De ontwikkelaars hopen een grafisch configuratie hulpmiddel te ontwikkelen binnen \SpecialChar LyX . Dit is in deze versie al grotendeels gedaan. \end_layout \end_inset . Kijk voor informatie hierover bij \family sans Help\SpecialChar menuseparator Customization \family default . \end_layout \begin_layout Itemize \SpecialChar LyX wordt door een team van programmeurs in vijf continenten ontwikkeld. Daarom heeft \SpecialChar LyX een betere ondersteuning voor niet-Engelse talen (zoals Nederland s, Duits, Grieks, Tsjechisch, Turks\SpecialChar ldots ) dan veel andere tekstverwerkers. Je kunt documenten in andere talen schrijven maar je kunt \SpecialChar LyX ook zo configureren dat het de menu's en foutmeldingen weergeeft in een andere taal. \end_layout \begin_layout Itemize De menus van \SpecialChar LyX ondersteunen toetscombinaties. Dat betekent dat je een bestand kunt openen via \family sans File\SpecialChar menuseparator Open, \family default of door \family sans M-F \family default te typen gevolgd door een \family sans O \family default . Toetscombinaties kunnen ook worden geconfigureerd (er bestaan zelfs toetscombin aties voor enkele van de menus die vanuit het Engels zijn vertaald). Meer informatie vind je via \family sans Help\SpecialChar menuseparator Customization\SpecialChar endofsentence \end_layout \begin_layout Itemize \SpecialChar LyX kan \SpecialChar LaTeX documenten inlezen. Zie sectie \begin_inset CommandInset ref LatexCommand ref reference "subsec:LaTeX-Documenten-Importeren" \end_inset . \end_layout \begin_layout Itemize Controleer de spelling van je document met \family sans Edit\SpecialChar menuseparator Spellchecker \family default . \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Merk op dat de spellingscontrole werkt vanaf het punt waar de cursor zich op dat moment bevindt tot aan het einde van het document. \end_layout \end_inset \end_layout \begin_layout Section \SpecialChar LyX voor \SpecialChar LaTeX Gebruikers \end_layout \begin_layout Standard \begin_inset CommandInset label LatexCommand label name "sec:latexgebruikers" \end_inset Als je niets van \SpecialChar LaTeX afweet, hoef je dit onderdeel niet te lezen. Je zou echter \SpecialChar LaTeX kunnen willen \emph on leren \emph default , en daarom deze sectie wel wensen te lezen. De meeste mensen die met \SpecialChar LyX beginnen zijn echter wel bekend met \SpecialChar LaTeX . Als jij zo iemand bent zul je je misschien afvragen of \SpecialChar LyX werkelijk alles kan doen wat \SpecialChar LaTeX ook kan. Een kort antwoord zou zijn dat \SpecialChar LyX zo goed als alles kan wat \SpecialChar LaTeX ook kan maar dat het het schrijven van een document in \SpecialChar LaTeX enorm vereenvoudigt. Er zullen enkele ergernissen zijn bij het converteren van oude \SpecialChar LaTeX documenten, maar komende versies van \SpecialChar LyX zullen dit soort problemen oplossen. \end_layout \begin_layout Standard Omdat dit slechts een tutorial is zullen we alleen dingen bespreken die nieuwe \SpecialChar LyX gebruikers interessant zullen vinden. Omdat we de \emph on Tutorial \emph default kort willen houden zullen we hier slechts minimaal informatie verstrekken. De \emph on Gebruikshandleiding \emph default heeft veel meer informatie over de verschillen tussen \SpecialChar LyX en \SpecialChar LaTeX en hoe je verschille nde handigheidjes van \SpecialChar LaTeX in \SpecialChar LyX kunt doen. \end_layout \begin_layout Subsection \SpecialChar TeX Modus \end_layout \begin_layout Standard Alles wat je in \SpecialChar TeX -modus kunt invoeren zal rechtstreeks naar \SpecialChar LaTeX worden gevoerd en zal in rood op het scherm verschijnen. Je komt in de \SpecialChar TeX -modus via \family sans Layout\SpecialChar menuseparator TeX \family default \family sans Style \family default of door op de rode \SpecialChar TeX schakelknop op de knoppenbalk te drukken. \end_layout \begin_layout Standard In Mathed, wordt \SpecialChar TeX -modus op een iets andere manier behandeld. Je komt in \SpecialChar TeX -modus door een backslash te typen. Deze wordt dan niet getoond, maar alles wat je hierna typt is rood van kleur. Je verlaat de \SpecialChar TeX -modus door een spatie te typen, of een andere niet-alfabetisch teken zoals een nummer, een underscore, een karet, of haakjes. Zodra je \SpecialChar TeX -modus verlaat zal \SpecialChar LyX het, indien het de \SpecialChar TeX code die je zojuist hebt ingevoerd kent, omzetten in WYSIWYM. Dus als je in Mathed \family typewriter \backslash gamma \family default typt, en vervolgens een spatie, zal \SpecialChar LyX de rode \begin_inset Quotes eld \end_inset gamma \begin_inset Quotes erd \end_inset veranderen in een blauwe \begin_inset Quotes eld \end_inset \begin_inset Formula $\gamma$ \end_inset \begin_inset Quotes erd \end_inset . Dit werkt voor bijna alle eenvoudige math-macros. Merk op dat functies als \family typewriter \backslash sin \family default rood zullen blijven omdat deze al WYSIWYM zijn. Deze manier van invoeren kan sneller zijn dan het gebruik van het \family sans Math \begin_inset space ~ \end_inset Panel \family default , en het zal in het bijzonder gemakkelijk zijn voor ervaren \SpecialChar LaTeX gebruikers. \end_layout \begin_layout Standard Als speciaal geval, indien je een haakje in Mathed's \SpecialChar TeX -modus typt zal Mathed het beginhaakje \emph on en \emph default het eindehaakje in rood zetten, je vervolgens uit de \SpecialChar TeX modus halen en de cursor tussen de haakjes zetten. Dit maakt het eenvoudig codes in te voeren die Mathed niet kent en die een argument nodig hebben. \end_layout \begin_layout Standard \SpecialChar LyX kan (nog?) niet alles doen wat \SpecialChar LaTeX kan. Sommige bijzondere functies worden in het geheel niet ondersteund, terwijl andere wel werken maar niet WYSIWYM zijn. \SpecialChar TeX -modus geeft gebruikers de volledige flexibiliteit van \SpecialChar LaTeX terwijl het alle gemak van \SpecialChar LyX biedt zoals de WYSIWYG math functies, tabellen en bewerken. \SpecialChar LyX zou nooit elk \SpecialChar LaTeX pakket kunnen ondersteunen. Echter, door \family typewriter \backslash usepackage{foo} \family default in de preambule (zie Sectie \begin_inset CommandInset ref LatexCommand ref reference "sec:preambule" \end_inset ) te typen kun je elk pakket gebruiken dat je wilt, alhoewel je geen WYSIWYG ondersteuning voor de mogelijkheden van dat pakket zult hebben. \end_layout \begin_layout Subsection \SpecialChar LaTeX Documenten Importeren— \family typewriter tex2lyx \begin_inset CommandInset label LatexCommand label name "subsec:LaTeX-Documenten-Importeren" \end_inset \end_layout \begin_layout Standard \lang english You can import a \SpecialChar LaTeX file into \SpecialChar LyX by using the \family sans File\SpecialChar menuseparator Import\SpecialChar menuseparator La\SpecialChar TeX \family default command in \SpecialChar LyX . This will call \family typewriter tex2lyx \family default which will create a file \family typewriter foo.lyx \family default from the file \family typewriter foo.tex \family default — and then open that file. If the translation doesn't work, you can try calling \family typewriter tex2lyx \family default from the command line, possibly using fancier options. \end_layout \begin_layout Standard \family typewriter \lang english tex2lyx \family default will translate most legal \SpecialChar LaTeX , but not everything. It will leave things it doesn't understand in \SpecialChar TeX mode, so after translating a file with \family typewriter tex2lyx \family default , you can look for red text and hand-edit it to look right. \end_layout \begin_layout Standard \family typewriter \lang english tex2lyx \family default has its own manpage. Read it to find out about which \SpecialChar LaTeX commands and environments aren't supported, bugs (and how to get around them), and how to use the various options. \end_layout \begin_layout Subsection \SpecialChar LyX Documenten naar \SpecialChar LaTeX Converteren. \end_layout \begin_layout Standard Mogelijk zou je een \SpecialChar LyX document naar een \SpecialChar LaTeX bestand willen omzetten. Bijvoorbeeld: een medewerker, of mede-auteur, die \SpecialChar LyX niet heeft, zou het willen lezen. Dit is gemakkelijk te doen in \SpecialChar LyX . Selecteer \family sans File\SpecialChar menuseparator Export\SpecialChar menuseparator as \begin_inset space ~ \end_inset \SpecialChar LaTeX \family default . Dit zal het bestand \family typewriter watdanook.lyx \family default welke je op dat moment aan het bewerken bent, omzetten naar \family typewriter watdanook.tex \family default . \SpecialChar LyX maakt altijd al tijdelijke \SpecialChar LaTeX bestanden aan als je een bestand print of bekijkt, dus \SpecialChar LyX is heel goed in het genereren van \SpecialChar LaTeX code. \end_layout \begin_layout Subsection \SpecialChar LaTeX Preambule \end_layout \begin_layout Subsubsection Document klasse \end_layout \begin_layout Standard Het \family sans Layout\SpecialChar menuseparator Document \family default popup regelt een groot deel van de vele opties die je in een \family typewriter \backslash documentclass \family default commando zou zetten. Verander de klasse, standaard fontgrootte en papierformaat hier. Zet elke andere optie van het \family typewriter \backslash documentclass \family default commando in de \family sans Extra \begin_inset space ~ \end_inset Options \family default . \end_layout \begin_layout Subsubsection Extra Preambule Codes \end_layout \begin_layout Standard \begin_inset CommandInset label LatexCommand label name "sec:preambule" \end_inset Als je speciale codes in de preambule van een \SpecialChar LaTeX bestand moet zetten, kan je dat ook in \SpecialChar LyX doen. Selecteer \family sans Layout\SpecialChar menuseparator Latex \begin_inset space ~ \end_inset Preamble \family default en typ in het popupvenster. Alles wat je invoert zal (net als in de \SpecialChar TeX modus) rechtstreeks in \SpecialChar LaTeX worden gezet. \end_layout \begin_layout Subsection Bib\SpecialChar TeX \end_layout \begin_layout Standard \SpecialChar LyX ondersteunt Bib\SpecialChar TeX . Bib\SpecialChar TeX staat je toe een database te maken van de bibliografische referenties die je in meerdere bestanden kunt gebruiken. Selecteer \family sans Insert\SpecialChar menuseparator Lists \begin_inset space ~ \end_inset & \begin_inset space ~ \end_inset TOC\SpecialChar menuseparator Bib\SpecialChar TeX \begin_inset space ~ \end_inset Reference \family default om een \family typewriter bib \family default -bestand in te voegen. Klik op de \begin_inset Quotes eld \end_inset Bib\SpecialChar TeX Generated References \begin_inset Quotes erd \end_inset knop en je zult een \family sans Bib\SpecialChar TeX \family default popup krijgen. In het \family sans Database \family default -veld typ je wat je normaal tussen de haakjes van een \family typewriter \backslash bibliography{} \family default commando zou typen. \begin_inset Foot status collapsed \begin_layout Plain Layout Net als in \SpecialChar LaTeX moeten meervoudige bibliografieën door kommas gescheiden zijn, zonder spatiëring. \end_layout \end_inset In het \family sans Style \family default -veld type je wat je normaal tussen de haakjes van een \family typewriter \backslash bibliographystyle{} \family default commando zou typen. \end_layout \begin_layout Standard Nadat je dit gedaan hebt kun je de citaten van elke bibliografie die je via \family sans Insert\SpecialChar menuseparator Citation \begin_inset space ~ \end_inset Reference \family default bijgevoegd hebt, gebruiken (zie Sectie \begin_inset CommandInset ref LatexCommand ref reference "sec:bibliografieën" \end_inset ). \SpecialChar LyX regelt het Bib\SpecialChar TeX gedeelte. Vanaf \SpecialChar LyX versie 1.0.1 laat de combo-box in het \family sans Citation \family default popup venster een lijst van alle referenties in je \family typewriter bib \family default bestand zien. \end_layout \begin_layout Subsection Overige \end_layout \begin_layout Standard Invoegen van een beveiligde spatie gebeurt met \family sans C-space \family default . Dit zal op het scherm verschijnen als een kleine blauwe \begin_inset Quotes eld \end_inset u \begin_inset Quotes erd \end_inset . In deze Tutorial vind je er vele. Zie het \family sans Insert\SpecialChar menuseparator Special \begin_inset space ~ \end_inset Character \family default menu voor meer speciale tekens, waaronder ellipsis, geforceerde regeleinde, en verbindingsstreepje. \end_layout \begin_layout Section Fouten! \end_layout \begin_layout Standard Soms als je een document \SpecialChar LaTeX 't zijn er foutmeldingen: \SpecialChar LyX of \SpecialChar LaTeX begrijpt iets niet. Als dit gebeurt zal \SpecialChar LyX een foutknop maken (een rechthoek met het woord \begin_inset Quotes eld \end_inset error \begin_inset Quotes erd \end_inset ). Als je op deze knop drukt verschijnt er een venster met daarin de reden van de fout. Als het iets was wat je in \SpecialChar LyX hebt fout gedaan, zal het een \SpecialChar LyX fout zijn. Deze zullen echter nauwelijks voorkomen. Als \SpecialChar LaTeX een probleem heeft (dit komt meestal voor bij dingen die je in \SpecialChar TeX -modus hebt ingevoerd) zal \SpecialChar LyX gewoon de foutmelding van \SpecialChar LaTeX tonen. \end_layout \end_body \end_document