lyx_mirror/lib/doc/eu/Tutorial.lyx
Uwe Stöhr 950d926a9b - Tutorial.lyx: remove the info that a DVi previewer is required since this is already included in every LaTeX distribution nowadays
- Galician Tutorial.lyx: use formatting of the English version
- some other formatting things

git-svn-id: svn://svn.lyx.org/lyx/lyx-devel/trunk@39365 a592a061-630c-0410-9148-cb99ea01b6c8
2011-07-23 04:30:31 +00:00

4212 lines
93 KiB
Plaintext

#LyX 2.0 created this file. For more info see http://www.lyx.org/
\lyxformat 413
\begin_document
\begin_header
\textclass book
\begin_preamble
% DO NOT ALTER THIS PREAMBLE!!!
%
%This preamble is designed to ensure that the document prints
% out as advertised. If you mess with this preamble,
% parts of the document may not print out as expected. If you
% have problems LaTeXing this file, please contact
% the documentation team
% email: lyx-docs@lists.lyx.org
\usepackage{ifpdf} % part of the hyperref bundle
\ifpdf % if pdflatex is used
% set fonts for nicer pdf view
\IfFileExists{lmodern.sty}{\usepackage{lmodern}}{}
\fi % end if pdflatex is used
% the pages of the TOC is numbered roman
% and a pdf-bookmark for the TOC is added
\let\myTOC\tableofcontents
\renewcommand\tableofcontents{%
\frontmatter
\pdfbookmark[1]{\contentsname}{}
\myTOC
\mainmatter }
\end_preamble
\use_default_options false
\maintain_unincluded_children false
\language basque
\language_package default
\inputencoding auto
\fontencoding global
\font_roman default
\font_sans default
\font_typewriter default
\font_default_family default
\use_non_tex_fonts false
\font_sc false
\font_osf false
\font_sf_scale 100
\font_tt_scale 100
\graphics default
\default_output_format default
\output_sync 0
\bibtex_command default
\index_command default
\paperfontsize 12
\spacing single
\use_hyperref true
\pdf_title "The LyX Tutorial"
\pdf_author "LyX Team"
\pdf_subject "LyX-documentation Tutorial"
\pdf_keywords "LyX, documentation"
\pdf_bookmarks true
\pdf_bookmarksnumbered true
\pdf_bookmarksopen true
\pdf_bookmarksopenlevel 1
\pdf_breaklinks false
\pdf_pdfborder false
\pdf_colorlinks true
\pdf_backref false
\pdf_pdfusetitle false
\pdf_quoted_options "linkcolor=black, citecolor=black, urlcolor=blue, filecolor=blue, pdfpagelayout=OneColumn, pdfnewwindow=true, pdfstartview=XYZ, plainpages=false"
\papersize default
\use_geometry false
\use_amsmath 0
\use_esint 0
\use_mhchem 1
\use_mathdots 1
\cite_engine basic
\use_bibtopic false
\use_indices false
\paperorientation portrait
\suppress_date false
\use_refstyle 0
\index Indizea
\shortcut idx
\color #008000
\end_index
\secnumdepth 3
\tocdepth 2
\paragraph_separation indent
\paragraph_indentation default
\quotes_language english
\papercolumns 1
\papersides 2
\paperpagestyle headings
\tracking_changes false
\output_changes false
\html_math_output 0
\html_css_as_file 0
\html_be_strict false
\end_header
\begin_body
\begin_layout Title
\noun on
LyX Tutoretza
\end_layout
\begin_layout Author
egilea: LyX taldea.
\begin_inset Foot
status open
\begin_layout Plain Layout
Fitxategi honen arduradun nagusia
\family typewriter
John Weiss
\family default
da.
Bidali iradokizunak edo erroreei buruzko zuzenketak LyX dokumentazioko
posta-zerrendara: <lyx-docs@lists.lyx.org>.
\begin_inset Newline newline
\end_inset
Itzulpena: Iñaki Larrañaga Murgoitio (dooteo@euskalgnu.org) eta Sara Elorza,
2004, 2010.
\begin_inset Newline newline
\end_inset
Zuzenketak: Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza <hizpol@ej-gv.es>, 2004.
\end_layout
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Standard
\begin_inset CommandInset toc
LatexCommand tableofcontents
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Chapter
Sarrera
\end_layout
\begin_layout Section
Ongi etorri LyX-era!
\end_layout
\begin_layout Standard
Fitxategi hau LaTeX inoiz entzun barik edo ongi ezagutzen ez duten neska-mutilen
tzat egina dago.
Lasai, ordea, LyX erabiltzeko LaTeX-i buruz ezer jakin beharrik ez daukazu.
Azken finean, LyX-en ezaugarrietako bat LaTeX-entzat ia WYSIWYG (
\emph on
What You See Is What You Get
\emph default
) interfazea eskaintzean datza.
Hori bai, LyX bere osotasunean erabiltzeko gauza batzuk ikasi beharko dituzu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Ziurrenik, bi paragrafo artean hiru lerro zuri edo puntu "." baten ondoren
bi hutsune ezartzen saiatzeagatik eskuliburu hau irakurtzen ari zara.
Hainbat buruhauste izan eta gero, ezinezkoa dela ohartuko zinen.
Gertatzen dena hau da: bestelako testu prozesadoreetako zenbait trikimailu
LyX-en ez direla erabilgarriak.
Hau da, erabili izan dituzun testu-prozesadore gehienetan tabulazioak,
zuriuneak, paragrafo-tarteak, letra-tipoak eta bestelako batzuk eskuz idatzi
behar dira.
Honekin jarraituz, dokumentuetako testua idazteaz gain beraren itxura eta
konposaketa-lanak ere erabiltzaile bakoitzak lantzen ditu.
LyX-ek, ordea, itxura eta konposaketa-arloak lantzen ditu, gauza garrantzitsuen
a zuri utziz: dokumentuaren edukia idaztea.
\end_layout
\begin_layout Standard
Beraz, zatoz gurekin eta jarraitu irakurtzen.
Tutoretza hau irakurrita denborari etekina aterako diozu.
\end_layout
\begin_layout Section
Tutoretza hau zer da eta zer ez da.
\end_layout
\begin_layout Standard
Atal honekin serioski hasi baino lehen, gauza bat argitu nahiko genuke.
\emph on
Tutoretza
\emph default
honek
\emph on
Sarrera
\emph default
eskuliburuan agertzen den idazkera erabiltzen du.
Lehenbizi eskuliburu hau irakurtzen ari bazara, hobe lehenago
\emph on
Sarrera
\emph default
irakurtzen baduzu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Orain letra-tipo bakoitzaren esanahia dakizunez, tutoretza honen helburuez
zertxobait azaldu nahi dugu.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Tutoretza erabilgarria izan dadin.
\end_layout
\begin_layout Standard
Tutoretza hau adibide eta ariketekin osatua dago.
Dokumentu honi zuku handiena ateratzeko irakurtzean zenbait ariketa idazteko
esango dizugu, gauza guztiak ongi ulertu dituzula ziurtatzeko.
Zure erosotasunerako, inprimatu dokumentu honen PDF bertsioa.
\end_layout
\begin_layout Standard
LaTeX ezagutzen baduzu,
\emph on
Tutoretza
\emph default
hau azkarrago irakur dezakezu, LyX-eko burutazio ugari LaTeX-ekoak baitira.
Nola nahi ere, Lyx-ek ikasi beharreko halako ezaugarriak ditu.
Baldin eta
\emph on
Tutoretza
\emph default
osoa irakurtzeko asmorik ez baduzu,
\begin_inset CommandInset ref
LatexCommand ref
reference "atal:latexerabiltzaileak"
\end_inset
atala begiratzea aholkatzen dizugu, LaTeX-eko adituei zuzendua baitago.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Aurkituko
\emph on
ez
\emph default
duzuna:
\end_layout
\begin_layout Itemize
LyX-en eginbide guztien azalpen zehatzak.
\end_layout
\begin_deeper
\begin_layout Standard
Begiratu
\emph on
Erabiltzailearen gida
\emph default
behar duzunean.
\end_layout
\end_deeper
\begin_layout Itemize
LaTeX-en azalpen zehatza.
\end_layout
\begin_deeper
\begin_layout Standard
Premiagabekoak.
LaTeX-ekin egin daitezkeen trikimailu batzuk ikasteko gogoa edukiz gero,
eman begiradatxo bat
\emph on
Kapsulatutako objektuak
\emph default
eskuliburuari.
\end_layout
\end_deeper
\begin_layout Standard
Aurrera jarraitzeko ordua iritsi zaigu.
Zure lehenbiziko dokumentua egiteko unea da\SpecialChar \ldots{}
\end_layout
\begin_layout Chapter
LyX-ekin hastea
\end_layout
\begin_layout Section
Lehenbiziko LyX dokumentua
\end_layout
\begin_layout Standard
Oso ondo.
Idazten hasteko prest zaude.
Hasi aurretik, ordea,
\emph on
Tutoretza
\emph default
hau hezigarri, erabilgarri eta atseginagoa gertatuko zaizulakoan, gauza
batzuk esan beharrean gaude.
\end_layout
\begin_layout Standard
Dagoen informazio asko hemen azalduko ez dugunez, laguntzako beste fitxategi
batzuk bilatu beharrean egongo zara.
Zorionez, erraza da: abiarazi LyX, aukeratu
\emph on
Erabiltzailearen gida
\emph default
\family sans
Laguntza
\family default
menuan.
Horrela baderitzozu, kargatu
\emph on
Tutoretza
\emph default
ere (une honetan pantailan irakurtzen ari ez bazara bederen).
Horrela, zure fitxategia LyX-en eginbideen erabilera gisa adibide ona izango
da, idazten ari zaren bitartean irakur baititzakezu
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Adibide gisa ere erabil ditzakezu LyX-en eginbide asko nola erabiltzen diren
jakiteko.
\end_layout
\end_inset
.
Dokumentu bat baino gehiago irekita badituzu,
\family sans
Ikusi
\family default
menua erabili hauen artean mugitzeko.
\end_layout
\begin_layout Standard
\emph on
Tutoretza
\emph default
honetan programa hauek instalatuta dauzkazula onartuko dugu: ongi baino
hobekiago darabilen LyX-eko bertsio bat, baina LaTeX-en paketeak ere, PDF
formatuen ikustaile bat.
GNU/Linux eta BSD banaketetako kasu litzateke hau, baita Windows sistemakoa
ere, LyX-en instalatzaileak ezartzen baititu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Azkenik, zure trebezia lantzeko asmoz LyX-en fitxategi bat prestatu dugu.
Beraren izena
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
da.
Pentsatu LyX-eko eginbide dotoreak ezagutzen ez dituen batek idatzi duela.
Funtzio berriak ikasten ari zaren heinean
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
fitxategiko zati batzuk zuzentzeko eskatuko dizugu.
Gauzak zuzentzeko trikimailu politak dauzka
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Trikimailuak horia koloreko "oharretan" agertzen dira.
Horien gainean saguarekin klikatuz irakur ditzakezu.
\end_layout
\end_inset
.
Tranpa egin nahi baduzu (edo egindakoa aztertzeko asmoz),
\family typewriter
adibide_lyx-atua.lyx
\family default
fitxategia daukazu; berton LyX-en aditua den norbaitek idatzitako testu
berdina dago.
\end_layout
\begin_layout Standard
Adibide-fitxategiak
\family typewriter
examples/
\family default
direktoriopean aurki Daiteke; hautatu
\family sans
Fitxategia\SpecialChar \menuseparator
Ireki
\family default
menua eta
\family sans
Adibideak
\family default
botoian klikatuz lor ditzakezu.
Ireki Landugabeko dokumentua,
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
, eta horren gainean idazteko
\family sans
\bar under
F
\bar default
itxategia\SpecialChar \menuseparator
Gorde
\begin_inset space ~
\end_inset
honela
\family default
\SpecialChar \ldots{}
aukera erabiliz zure "etxeko" direktorioan kopia bat gorde.
Dokumentua zuzentzen duzun heinean, aldaketak DVI irteeran nola eragiten
duten ikus dezakezu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Gainera,
\family typewriter
examples/
\family default
direktorioan dauden beste adibide-fitxategiek LyX-ekin landuago dauden
gauza politak burutzen erakutsiko dizute.
Eskuliburuetan (bere luzera edo beste arrazoiengatik) agertzen ez diren
beste gauza erabilgarri batzuk erakusten dira.
Tutoretza hau irakurri ondoren, edo LyX-ekin gauza dotoreagoak egiteko
orduan zalantzarik edukiz gero, kontsultatu fitxategi hauek.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Idaztea, ikustea eta inprimatzea
\end_layout
\begin_layout Itemize
Ireki fitxategi berria
\family sans
Fitxategia\SpecialChar \menuseparator
Berria
\family default
erabiliz.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Idatzi honelako esaldi bat: Nere LyX lehen dokumentua!.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Gorde dokumentua (
\family sans
Fitxategia\SpecialChar \menuseparator
Gorde
\begin_inset space ~
\end_inset
honela
\family default
)
\end_layout
\begin_layout Itemize
Exekutatu LaTeX
\family typewriter
DVI
\family default
fitxategia sortzeko,
\family sans
Ikusi\SpecialChar \menuseparator
DVI
\family default
menuarekin edo tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/buffer-view_dvi.png
\end_inset
botoiarekin.
LyX-ek DVI ikustaria abiatuko du; horrek beste leiho berri bat sortuko
du, berton zure dokumentua inprimatua nola geldituko den erakutsiko dizun.
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
DVIren ikustailea atzeko planoan exekutatzen utziz denbora aurrez dezakezu.
Ondoren,
\family sans
Ikusi\SpecialChar \menuseparator
Eguneratu\SpecialChar \menuseparator
DVI
\family default
edo tresna-barrako botoia
\begin_inset Graphics
filename ../../images/buffer-update_dvi.png
\end_inset
erabili eta LaTeX-en ekitaldia amaitzean
\family typewriter
xdvi
\family default
-ko leihoan klikatu .
\end_layout
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Itemize
Prest dagoenean, esportatu nahi duzun formatura inprimatzeko dokumentura
\family sans
Fitxategia\SpecialChar \menuseparator
Esportatu
\family default
menua hautatuz.
\end_layout
\begin_layout Standard
Zorionak! Zure lehenbiziko LyX dokumentua idatzi eta inprimatu duzu.
Beste guztia huskeriak bakarrik dira, beste eskuliburuetan zehar azalduko
direnak.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Eragiketa bakunak
\end_layout
\begin_layout Standard
LyX-ek testu-prozesadore batekin egin ditzakezun gauza gehienak egin ditzake.
Automatikoki hitzak banandu eta paragrafoak koska ditzake.
Ondoren, ekintza sinple batzuen azalpen laburrak dauzkazu.
\end_layout
\begin_layout Description
Desegin LyX-ek hainbat desegite-maila ditu, uneko dokumentua editatzen hasi
eta orain arteko guztiak desegin ditzakezu
\family sans
Editatu\SpecialChar \menuseparator
Desegin
\family default
(tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/undo.png
\end_inset
botoia) hautatuz behin eta berriz.
Gehiegi desegiten baduzu, aldaketak berreskuratzeko, hautatu
\family sans
Editatu\SpecialChar \menuseparator
Berregin
\family default
(tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/redo.png
\end_inset
botoia).
\end_layout
\begin_deeper
\begin_layout Standard
Unean, desegin komandoa 100 urratsetara mugatua dago.
\end_layout
\end_deeper
\begin_layout Description
Ebaki/Itsatsi/Kopiatu Erabili
\family sans
Editatu\SpecialChar \menuseparator
Ebaki
\family default
(tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/cut.png
\end_inset
botoia),
\family sans
Editatu\SpecialChar \menuseparator
Itsatsi
\family default
(tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/copy.png
\end_inset
botoia) eta
\family sans
Editatu\SpecialChar \menuseparator
Kopiatu
\family default
(tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/paste.png
\end_inset
botoia) testua ebaki, itsatsi eta kopiatzeko.
Edo itsatsi automatikoki hautatutako testua (beste zenbait programetako
hautapenak ere bai) saguaren erdiko botoiarekin.
\end_layout
\begin_layout Description
Bilatu/Ordeztu Erabili
\family sans
Editatu\SpecialChar \menuseparator
Bilatu
\begin_inset space ~
\end_inset
eta
\begin_inset space ~
\end_inset
ordeztu
\family default
(tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/dialog-show_findreplace.png
\end_inset
botoia) esaldi edo hitzak bilatzeko.
Elkarrizketa-koadroan, bilatu
\family typewriter
Bilatu
\begin_inset space ~
\end_inset
hurrengoa
\family default
botoiarekin, eta erabil ezazu
\family sans
Ordeztu
\family default
aurkitu den hitza ordezteko
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Amaitzean leihotxoa itxi, edo irekita utzi lagungarriagoa dela baderitzozu.
LyX-eko elkarrizketa-koadro gehienak modu honetan erabil ditzakezu.
Ziurtatu leiho nagusian fokua daukazula, edo elkarrizketa-koadro batean
komando bat idazten ari zarela.
\end_layout
\end_inset
.
Bilaketetan maiuskula eta minuskulak bereiz ditzan edo hitz osoak soilik
bilatzeko aukera eskaintzen zaizu.
Dokumentuan gorantz ere bilatu dezakezu.
\end_layout
\begin_layout Description
Karaktereak
\begin_inset space ~
\end_inset
formateatzea Testua
\emph on
enfasiarekin
\emph default
(karaktere etzanak),
\series bold
lodia
\series default
, edo
\noun on
Izen
\noun default
estiloa (normalean maiuskula txikiak izaten dira, pertsonen izenentzako)
eran ezartzeko, erabili
\family sans
Diseinua\SpecialChar \menuseparator
Karakterea
\family default
menua (tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/dialog-show_character.png
\end_inset
botoia).
\end_layout
\begin_layout Description
Tresna-barra Ekintza erabilgarrienak lantzeko botoiak dauzka (menuen azpian
dago), adibidez,
\family sans
Itsatsi
\family default
edo
\family sans
Inprimatu
\family default
botoiak.
\end_layout
\begin_layout Standard
Noski, oraindik ez duzu nahikoa idatzi funtzio hauen erabilgarritasuna aztertzek
o.
Gehiago idaztean desegin, itsatsi, kopiatu e.a.
erabiltzen saia zaitez.
\end_layout
\begin_layout Subsection
WYSIWYM: zuriuneak LyX-en
\end_layout
\begin_layout Standard
Erabiltzaile berrientzako gauza zailenetariko bat LyX-ek zuriuneak erabiltzeko
modura ohitzea izaten da.
Nahiz eta mila bider
\family sans
Sartu
\family default
tekla (
\family sans
Enter
\family default
edo
\family sans
Return
\family default
) sakatu, lerro zuri bakarra lortuko duzu.
Nahiz eta tua sutu arte
\family typewriter
Zuriunea
\family default
(
\family sans
Spacebar
\family default
izeneko 'luuuze' hori) astindu, zuriune bakar bat besterik ez duzu lortuko.
LyX-ek ez dizu lerro huts batean zuriune bat sartzen utziko.
\family sans
Tabuladoreak
\family default
ez du testua koskatuko, gainera tabulaziorik ez dago! Orrialdearen gainean
marjinak edo tabulazioak ezartzeko erregelarik ere ez dago.
\end_layout
\begin_layout Standard
Testu-prozesadore asko WYSIWYG portaeran oinarritzen dira: "ikusten duzuna
lortzen duzu".
LyX-ek, ordea, "Ikusten duzuna
\emph on
esan nahi
\emph default
duzu" izakeran oinarritzen da.
Utzi LyX-en eskuetan idatzi nahi duzuna eta beste dena, konposaketa-lanak.
Lantxo hori txukun-txukun eta polit-polita uzten bera arduratuko baita.
\family sans
Lerro-itzulera
\family default
batek paragrafoak gramatikalki bereizten ditu,
\family sans
Zuriune
\family default
batek bi hitz bereizten dituen bezalaxe, eta gauzak horrela izanda, lerro-itzul
era gehiago sartu beharrik ez dago; bestalde,
\family sans
Tabuladore
\family default
batek ez dauka funtzio gramatikarik; beraz, LyX-ek ez du onartzen.
Azken finean, LyX erabiliz denborarik gehien dokumentuaren edukian buru-belarri
idazten igaroko duzu, eta gutxiengoa itxuran.
WYSIWYMren esanahia hobekiago ulertzeko, ikus
\emph on
Sarrera
\emph default
.
\end_layout
\begin_layout Standard
LyX-ek dokumentuaren egitura fintzeko lantzeko aukera (asko) eskaintzen
dizkizu.
Agian esan nahi zenuena ez du inprimatuko behar bezala.
\emph on
Erabiltzailearen gida
\emph default
-k honi buruzkoak argitzen dizkizu.
Horizontal eta bertikal betegarriei buruzko azalpenak ditu, hainbat zuriune
edo lerro hutsak baino gaitasun handiagoa daukate.
Paragrafo, lerrokatze, letra-tipo, letra-tamaina eta bestelakoak eskuz
alda ditzakezu.
Benetako ideia da zu zeu dokumentuaren edukian murgiltzea, eta amaitzean
soilik arduratzea gauzak fintzeaz.
Egungo testu-prozesadore arruntekin, idazten zabiltzan unean dokumentuaren
itxurak arreta galarazten dizu.
\end_layout
\begin_layout Section
Inguruneak
\end_layout
\begin_layout Standard
Dokumentu bateko zati ezberdinek xede ezberdinak dituzte: zati horiei
\emph on
inguruneak
\emph default
deritzogu.
Dokumentu bateko gehiengoa testu arrunta izan ohi da.
Ataleko (kapituluak, azpiatalak, e.a.) izenburuek azalduko den gai edo azpigai
berriak hastera doazela jakinarazten diote irakurleari.
Dokumentu mota batzuek ingurune bereziak dauzkate.
Egunkari bateko artikulu batek titulu eta laburpen bat edukiko du.
Gutun batek, berriz, horietakorik ez du edukiko, bidaltzailearen helbidea
edukitzeko ingurune aproposa edukiko du ziurrenik.
\end_layout
\begin_layout Standard
Inguruneak LyX-en oinarrizko "Ikusten duzuna esan nahi duzu" filosofiaren
zati nagusiak dira.
Ingurune zehatz batek letra-tipo, letra-tamaina, koskatze, lerro arteko
tarte eta beste berezitasun batzuk eska ditzake.
Arazoa areagotzen da ingurune zehatz bat aldatzean: egunkari batek bere
tituluentzako letra lodia, 18 tamainakoa eta paragrafo zentratuak erabil
ditzaken bitartean beste batzuk 15 tamainako letra etzana eta ezkerrera
lerrokatuta erabil dezakete; hizkuntza ezberdinek koska-estandar ezberdinak
eska ditzakete; eta bibliografietako egiturak asko alda daitezke.
LyX-ek formatu-estilo guztiak ikastea saihestuko dizu.
\end_layout
\begin_layout Standard
\family sans
Ingurunea
\family default
goitibeherako zerrenda tresna-barraren ezkerrean kokatua dago, eta honako
itxura du:
\begin_inset Graphics
filename ../clipart/ToolbarEnvBox.png
scale 75
clip
\end_inset
.
Une bakoitzean zein ingurunetan idazten ari zaren erakusten du.
Zure lehen dokumentua idazten ari zinen bitartean "
\family sans
Arrunta
\family default
" azaltzen zuen, testuen ingurune lehenetsia.
Nola dabiltzan ikusteko, dokumentu berrian gune ezberdinak jar ditzakezu.
Ireki Ingurunea menua saguarekin klik eginez eta hautatu bertako edozein
elementu.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Atalak eta azpiatalak
\end_layout
\begin_layout Standard
Idatzi
\family typewriter
Sarrera
\family default
zure LyX-eko fitxategiko lehen lerroan, eta
\family sans
Ingurunea
\family default
menuan
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Ez daukazu lerro osoa
\emph on
hautatu
\emph default
beharrik.
Ezer ez baduzu hautatzen, LyX-ek unean dagoen paragrafoa hautatutako ingurunera
aldatuko du.
Bestalde, hainbat paragrafo-ingurune batera aldatzeko, hautatu lehenbizi
paragrafoak eta ondoren zehaztu ingurunea.
\end_layout
\end_inset
.
Hautatu
\family sans
Atala
\family default
.
Ziurtatu zaitez
\family sans
Atala
\family default
hautatzen duzula eta ez
\family sans
Atala*
\family default
, beherago azalduko da zergatia.
LyX-ek atala "1" bezala zenbatzen du eta atalaren izenburua letra-tamaina
handiagoz ezartzen du.
Orain lerro-itzulera sakatu.
Ikus dezakezuna
\family sans
Ingurunea
\family default
menuan "
\family sans
Atala
\family default
"tik "
\family sans
Arrunta
\family default
" egoerara igarotzen da.
Ataleko izenburuak, ingurune asko bezala,
\family typewriter
Sartu
\family default
tekla sakatzean amaitzen direla onartzen da.
Idatzi dokumentuaren sarrera:
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
Hau nire LyX-eko lehen dokumentuaren sarrera bat da.
\end_layout
\begin_layout Standard
Sakatu
\family sans
Sartu
\family default
tekla berriro, eta
\family typewriter
Ingurunea
\family default
menuan hautatu
\family sans
Atala
\family default
.
LyX zain dago "2" idatzi eta izenburu bat noiz idatziko.
Idatzi
\family typewriter
\begin_inset Quotes eld
\end_inset
gauza gehiago
\family default
\begin_inset Quotes erd
\end_inset
, eta ikusiko duzu ataleko izenburu bezala ezarriko duela.
\end_layout
\begin_layout Standard
Gauzak hobetuz doaz.
Joan 1.
atalaren amaierara ("nire LyX-eko lehen" paragrafoaren atzera), sakatu
Sartu tekla, eta hautatu
\family sans
Atala
\family default
Ingurunea menuan.
LyX berriro "2" eta ataleko izenburua noiz idatziko zain egongo da.
Idatzi
\family typewriter
Dokumentu honi buruz
\family default
.
"Gauza gehiago" atala, lehenxeago 2.
atala zena, automatikoki 3.
atal bezala berzenbatua izan da! WYSIWYM egiazko eran, dokumentuko testuak
atalen izenburu bezala identifikatu behar dituzu, LyX arduratuko baita
zenbatzeaz eta konposatzeaz.
\end_layout
\begin_layout Standard
Sakatu
\family typewriter
Sartu
\family default
tekla,
\family typewriter
Arrunta
\family default
ingurunera itzultzeko, eta datozen bost lerroak idatzi:
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
Atalak eta azpiatalak beherago azaltzen dira.
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
Atalaren azalpena
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
Atalak azpiatalen baino handiagoak dira.
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
Azpiatalaren azalpena
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
Azpiatalak atalak baino txikiagoak dira.
\end_layout
\begin_layout Standard
Bigarren lerroan kurtsorea kokatu eta
\family typewriter
Ingurunea
\family default
zerrendan
\family sans
Azpiatala
\family default
hautatu.
LyX-ek azpiatala "2.1" zenbatuko du, eta letra-tamaina testu arruntarena
baino handiagoa eta atalen izenburuena baino txikiagoa ezarriko dio.
Laugarren lerroa
\series bold
Azpiatala
\series default
ingurunera aldatu baita ere.
Pentsatzen zenuen bezala, LyX-ek azpiatala "2.2" bezala zenbatzen du.
Beste atal bat sartzen baduzu 2.aren aurretik, 2.
atala 3.
atalera berzenbatua izango da; beraren azpiatalak, berriz, "3.1" eta "3.2"ra.
\end_layout
\begin_layout Standard
Zatitzeko maila sakonagoak
\family sans
Azpiazpiatala
\family default
,
\family sans
Paragrafo
\family default
eta
\family sans
Azpiparagrafoak
\family default
dira.
Hauekin zure kasa jolasten utziko dizugu.
Paragrafo eta azpiparagrafoen izenburuek jatorriz zenbatu gabe eta azpiparagraf
oak koskatuta daudela ohartuko zara; hori aldatzeko, irakurri
\emph on
Erabiltzailearen gida
\emph default
.
Atalen sailkapenean maila-altuena
\family sans
Kapitulua
\family default
izenburuak dira,
\family sans
Atala
\family default
gainetik, baina LyX dokumentuetako testu-klase batzuetan bakarrik erabil
ditzakezu (
\begin_inset CommandInset ref
LatexCommand ref
reference "atal:dokumklaseak"
\end_inset
atala ikusi).
\end_layout
\begin_layout Standard
Azkenik, baliteke zenbatu gabeko atal eta azpiatalak nahi izatea.
Horretarako ere badaude beste gune batzuk.
Atalen izenburuak
\family sans
Atala*
\family default
ingurunera (agian
\family typewriter
Ingurunea
\family default
zerrendan beherantz mugitu beharko duzu) aldatzen badituzu, LyX-ek atal
normaletako letra-tamaina berdina erabiliko du, baina ez ditu zenbatuko.
Badaude "izardun" izenburuak
\family sans
Azpiatala
\family default
eta
\family sans
Azpiazpiatala
\family default
inguruneentzako.
Atal eta azpiatal bat edo beste izardun ingurunetara bihurtzen saiatu,
eta ohartuko zara nola beste zenbakiak eguneratzen diren.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
: konpondu
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
fitxategiko atal eta azpiataleko izenburuak.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Zerrendak eta azpizerrendak
\end_layout
\begin_layout Standard
LyX-ek zerrendak osatzeko zenbait ingurune ditu.
Zerrenden hainbat ingurunek eskema bat idaztean,
\family sans
Tabuladoreari
\family default
hainbat bider sakatzea edo zerrenda baten erdian puntu berri bat idaztean
beste denak berzenbatzea saihestuko da.
Horrela, zerrendaren edukiaz arduratuko zara soilik.
Dokumentu mota desberdinek, noski, zerrenda ingurune ezberdinak behar dituzte:
\end_layout
\begin_layout Itemize
Diapositiben aurkezpeneko puntu ezberdinak deskribatzeko
\family sans
Elementua
\family default
inguruneko buleten zerrenda erabili beharko luke.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Eskema batek
\family sans
Zenbatuta
\family default
inguruneko zenbatutako zerrenda (eta hizkiz osatutako azpizerrendak) erabil
lezake.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Hainbat softwaretako paketeak azaltzen dituen dokumentu batek
\family sans
Azalpena
\family default
ingurunea erabil dezake, eta zerrendako elementu bakoitza letra lodia duen
hitz batekin hasiko da.
\end_layout
\begin_layout Itemize
\family sans
Zerrenda
\family default
ingurunea (LaTeX-en ez dago)
\family sans
Azalpena
\family default
ingurunearekin konparatuz apur bat ezberdina da.
\end_layout
\begin_layout Standard
LyX beste testu-prozesadoreak baino hobeago izatearen arrazoiei buruzko
zerrenda bat idatziko dugu.
Idatzi hau zure dokumentuaren leku batean:
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
LyX beste testu-prozesadoreak baino hobeagoa da zeren eta:
\end_layout
\begin_layout Standard
eta sakatu Sartu tekla.
Orain
\family sans
Inguruneen
\family default
zerrendan hautatu
\family sans
Elementua
\family default
.
LyX-ek lerro-hasieran bulet bat idazten du (berez "izartxo" bat, baina
irteerako emaitzan borobil bihurtzen da).
Idatzi zure zergatiak:
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
Konposaketa-lana zure ordez egiten du.
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
Matematikak WYSIWYG dira.
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
Oso erraza da zerrendak sortzea!
\begin_inset Newline newline
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Standard
Zerrenda-motako inguruneak, izenburuen ez bezala,
\family sans
Sartu
\family default
sakatzean ez dira amaitzen.
Horren ordez, LyX-ek zerrendako hurrengo elementuarekin jarraituko duzulakoan
dago.
Aurreko adibidea hiru elementuz osatutako zerrenda bat da.
Zerrendako elementu batean paragrafo bat baino gehiago edukitzeko jauzi
babestua erabili,
\family sans
Ktrl+Sartu
\family default
sakatuz.
Zerrenda ingurunetik irteteko, hautatu
\family sans
Arrunta
\family default
ingurunea (edo erabili
\family sans
Alt+P
\begin_inset space ~
\end_inset
S
\family default
-elkartea).
\end_layout
\begin_layout Standard
Zerrenda polita lortu duzu.
Inprimatzean zein itxura edukiko duen ikusteko, exekutatu LaTeX.
Baina, zer gertatzen da arrazoiak zenbatuta eduki nahi badituzu? Hautatu
zerrenda osoa
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
LyX-ek ez dizu lehenbiziko buleta aukeratzen utziko, zerrendaren aurreko
paragrafoa ez baduzu aukeratzen, bederen, eta ziurrenik ez duzu hori egitea
nahiko.
Era berean, atalen izenburuen zenbakia ez du hautatzen utziko.
Ez zaitez kezkatu.
\end_layout
\end_inset
eta
\family typewriter
Ingurunea
\family default
zerrendan aukeratu
\family sans
Zenbatuta
\family default
.
Sinestezina, eh?! Esan genizun bezala, zerrendan elementu bat gehitean
edo ezabatzean LyX-ek zenbaketa guztia berregiten du.
\end_layout
\begin_layout Standard
Zerrenda hautatuta dagoen bitartean, beste bi zerrenda-ingurunetara alda
dezakezu,
\family sans
Azalpena
\family default
eta
\family sans
Zerrenda
\family default
, nolako itxura duten ikusteko.
Bi kasuetan, zerrendako elementu bakoitzak "termino" eta definizio bat
dauka, eta definizioa paragrafoan gelditzen den beste guztia da (Sartu
tekla sakatu arte).
Lehen terminoa letra lodiz (
\family sans
Azalpena
\family default
) edo paragrafotik "Tabuladore"
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Konposaketako tabuladorea da, ordea, eta zerrendako "termino" handienaren
neurrira moldatzeko aldatuko da, idazmakina bateko tabuladore lehor, goibel
eta aldagaitz bat ez bezala.
\end_layout
\end_inset
(
\family sans
Zerrenda
\family default
) batekin bereiztua dago.
Zenbait hitzetako terminoa lortzeko hitzak zuriune babestuaz bereizi.
\family sans
Ktrl+Zuriunea
\family default
sakatzean sortzen da.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
: zuzendu
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
fitxategiko zerrenda.
\end_layout
\begin_layout Standard
Itxura erakargarriak osatuz, zerrenda batzuk beste batzuen barnean sar ditzakezu
: kontzeptu honi 'habiaratzea' ere deitzen zaio euskaraz.
Adibide gisa, eskemak.
Zerrenda sinplea eta zenbatuak azpizerrendetan buleta eta zenbatze-mota
ezberdinak eduki ditzakete.
Zerrenda-mota ezberdinen azalpenak eta habiaratze-mailari (adib.
azpizerrenda beste baten barruan, eta azken hau beste batean habiaratuta)
buruko xehetasunak
\emph on
Erabiltzailearen gida
\emph default
-n aurkituko dituzu.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Beste inguruneak: Bertsoa, Zitazioa eta beste batzuk
\end_layout
\begin_layout Standard
Zitak ezartzeko bi ingurune daude:
\family sans
Aipua
\family default
aipamen motzentzat eta
\family sans
Aipamena
\family default
luzeentzat.
\family sans
LyX-kodea
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
tutoretza honetako adibide luzeetan erabilia
\end_layout
\end_inset
\family default
ingurunea
\family typewriter
idazmakinaren
\family default
letra-tipoarekin idazten du; kodea koskatzeko nahi adina zuriune jarraian
idazteko baimena eskaintzen dizun LyX-eko ingurune bakarra da.
Olerkiak idatz ditzakezu
\family sans
Bertsoa
\family default
ingurunea erabiliz, estrofak bereizteko lerro-itzulerak eta estrofa baten
barruan lerroak banatzeko
\family sans
Ktrl+Sartu teklak
\family default
erabiliz.
LyX-ek eskaintzen dizkizun inguruneen xehetasunak ezagutzeko, ikus
\emph on
Erabiltzailearen gida
\emph default
.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
:
\family sans
Aipua
\family default
,
\family sans
LyX-kodea
\family default
eta
\family sans
Bertso
\family default
inguruneak honako fitxategian konpondu:
\begin_inset Newline newline
\end_inset
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\end_layout
\begin_layout Chapter
Dokumentuak idaztea
\end_layout
\begin_layout Standard
Aurreko kapitulua LyX-ekin idazten ohitzeko lagunduko zizulakoan gaude.
Oinarrizko editatze-eragiketaz gain inguruneen ahalmenekin idaztea ere
erakutsi dizugu.
LyX erabiltzen duen gehiengo batek dokumentuak idaztea dauka helburutzat:
egunkariak, artikuluak, liburuak, gutunak edo eskuliburuak.
Kapitulu honek testu bakun batetik dokumentu oso bat LyX-ekin idaztera
eramango zaitu.
Testu-klaseak aurkeztuko dizkizu, hainbat dokumentu mota idazteko.
Testu bat dokumentu batera bihurtzeko behar dituzun eginbide asko azalduko
dizkizu, adibidez, tituluak, oin-oharrak, erreferentzia gurutzatuak, bibliograf
i eta gaien aurkibideak.
\end_layout
\begin_layout Section
Dokumentu klaseak
\begin_inset CommandInset label
LatexCommand label
name "atal:dokumklaseak"
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Standard
Dokumentu mota bakoitza era desberdin batean konposatzen da.
Adibidez, liburuak bi aldetatik inprimatu ohi diren bitartean, artikuluak
orrialde bakarrekoak izaten dira.
Gainera, dokumentu askok ingurune bereziak edukitzen dituzte: gutunak edukitzen
duten zenbait ingurune (bidaltzailearen helbidea eta sinadura bezala) liburu
edo artikulu batean ez daukate zentzurik.
LyX-eko
\emph on
dokumentu klaseak
\emph default
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
LaTeX-eko erabiltzaileentzat: hau LaTeX-eko dokumentu-klasearen (document-class)
antzekoa da
\end_layout
\end_inset
hauen arteko ezberdintasunez arduratzen dira.
Tutoretza hau, adibidez,
\family sans
liburua
\family default
(Book) dokumentu klasearekin idatzi da.
Testu-klaseak WYSIWYM filosofiaren zatirik garrantzitsuenetarikoak dira;
beraiek esaten baitiote LyX-i dokumentu bat nola konposatu, ondorioz hau
egiteko moduari buruz ez daukazu ezer jakin beharrik.
\end_layout
\begin_layout Standard
Litekeena da zure dokumentua
\family sans
Artikulua
\family default
(Article) dokumentu klasearekin idaztea
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Dokumentu klase lehenetsia izan ohi da.
\end_layout
\end_inset
.
Saia zaitez beste dokumentu klase batera aldatzen (erabili
\family sans
Dokumentua\SpecialChar \menuseparator
Ezarpenak
\family default
menua), hauen konposaketa ezberdinak ikusteko.
Aldatu zure dokumentua
\family sans
Book
\family default
dokumentu klasera, eta
\family sans
Ingurunea
\family default
zerrendan begiratzen baduzu dauden ingurune gehienak berdinak izango dira.
Orain, ordea,
\family sans
Kapitulua
\family default
ingurunea erabil dezakezu.
Testu-klase batek zein ingurune eskaintzen dituen jakiteko,
\family sans
Ingurunea
\family default
zerrenda aztertzearekin nahikoa duzu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Egunkariek konposaketa-mota propioa eduki ohi dute: letra-tamainak, zutabe
bateko (edo biko) inprimaketa, edo orriaren izenburuak bezala.
Garai digital honetan, hauek artikulu elektronikoak onartzen hasi dira,
LaTeX estiloko fitxategiak sortu eta idazleak beraien artikuluak ongi konposatu
ta bidal ditzaten.
Horretarako ere prestatuta dago LyX.
Adibidez, LyX-ek
\family sans
Article
\begin_inset space ~
\end_inset
(AMS)
\family default
dokumentu klasearen bidez Amerikar Matematika Elkarteko egunkarientzat
(eta antzeko beste batzuentzat ere) konposaketa-euskarria eskaintzen du.
\end_layout
\begin_layout Standard
Jarraian zenbait testu-motari buruzko erreferentzia laburra azaltzen da.
Xehetasun gehiagorako, ikus
\emph on
Eginbide gehigarriak
\emph default
eskuliburuko
\emph on
Dokumentu klase bereziak
\emph default
atala.
\end_layout
\begin_layout Standard
\begin_inset Tabular
<lyxtabular version="3" rows="7" columns="2">
<features tabularvalignment="middle">
<column alignment="center" valignment="top" width="0pt">
<column alignment="center" valignment="top" width="0pt">
<row>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" bottomline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
Izena
\end_layout
\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" bottomline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
Azalpena
\end_layout
\end_inset
</cell>
</row>
<row>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
article
\end_layout
\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
orrialde bakarrekoa, kapitulurik gabe
\end_layout
\end_inset
</cell>
</row>
<row>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
article (AMS)
\end_layout
\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
Amerikar Matematika Elkarteko diseinu eta inguruneak
\end_layout
\end_inset
</cell>
</row>
<row>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
report
\end_layout
\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
artikulua baino luzeagoa, bi orrialdetatik
\end_layout
\end_inset
</cell>
</row>
<row>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" bottomline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
book
\end_layout
\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" bottomline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
txostena + azala + kontrazala
\end_layout
\end_inset
</cell>
</row>
<row>
<cell alignment="center" valignment="top" bottomline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
slides
\end_layout
\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" bottomline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
gardenkiak (FoilTeX dauka)
\end_layout
\end_inset
</cell>
</row>
<row>
<cell alignment="center" valignment="top" bottomline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
letter
\end_layout
\end_inset
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" bottomline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text
\begin_layout Plain Layout
helbide, sinadura eta bestelako inguruneak dauzka
\end_layout
\end_inset
</cell>
</row>
</lyxtabular>
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Section
Txantiloiak: gutuna idaztea
\end_layout
\begin_layout Standard
Gutun bat idazteko orduan, ireki fitxategi berria eta aukeratu
\family sans
Letter
\family default
klasea
\family sans
Dokumentua\SpecialChar \menuseparator
Ezarpenak
\family default
elkarrizketa-koadroan.
Gutuna idazteko biderik errazena izan arren lan gehiago eskatzen duela
dirudi.
Negozio-gutun bakoitza idaztean jasotzailearen eta zure helbideak, testuaren
gorputza, sinadura e.a.
eduki nahi dituzu.
Beraz, LyX-ek gutunentzat
\emph on
txantiloi
\emph default
bat dauka, gutun-adibidea duena; behin txantiloi bat eskuartean daukazula,
gutun berri bat idazten duzun bakoitzean zatiren bat edo beste aldatzen
duzu soilik.
\end_layout
\begin_layout Standard
Ireki fitxategi berri bat
\family sans
Fitxategia\SpecialChar \menuseparator
Berria
\begin_inset space ~
\end_inset
(txantiloitik)
\family default
menua aukeratuz.
Hautatu
\family typewriter
letter.lyx
\family default
txantiloi gisa.
Gorde eta inprima ezazu zenbait ingurune nola konposatzen diren aztertzeko.
\end_layout
\begin_layout Standard
\family sans
Ingurunea
\family default
menuan begiratzen duzunean beste testu-klase batzuetan ageri ez diren hainbat
ingurune ikusiko dituzu, adibidez,
\family sans
Nire
\begin_inset space ~
\end_inset
Helbidea
\family default
.
\family sans
Azalpena
\family default
bezalako beste batzuk ezagunak egingo zaizkizu.
Ingurune horiek nola erabiltzen diren ikusteko, haiekin jolasten ibil zaitezke.
Ohartuko zara, adibidez,
\family sans
Sinadura
\family default
inguruneak gorri koloredun "
\family typewriter
signature:
\family default
" hitza testuaren aurretik agertzen duela.
Fitxategia inprimatzen baduzu, ohartuko zara hitz hori ez duela erakusten.
Sinaduraren kokapena jakiteko erabiltzen da.
Horrez gain, jakin ezazu berdin dela
\family sans
Signature
\family default
lerroa non kokatzen den.
Gogoratu LyX programa WYSIWYM dela; nahi duzun lekuan
\family sans
Signature
\family default
ingurunea kokatu, LyX-ek badaki inprimatzean sinadurak gutunaren amaieran
egon behar duela.
\end_layout
\begin_layout Standard
Txantiloi bat LyX fitxategi arrunt bat besterik ez da.
Hots, zure helbide eta sinadurekin bete eta txantiloi berri bat bezala
gorde dezakezu.
Hemendik aurrera, gutun bat idatzi nahi duzun bakoitzean sortu berri duzun
txantiloian oinarrituz denbora aurreztuko duzu.
Egiazko "ariketa" bat egitea ongi baino hobekiago etorriko zaizula esan
beharrik ez daukagu, idatz iezaiozu gutun bat lagun bati
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Abisu bat, txantiloitik idazten duzun kasurako.
Ingurune bateko testua ezabatuz (zure helbidea sartzeko
\family sans
Nire
\begin_inset space ~
\end_inset
helbidea
\family default
eremua erabat ezabatzen baduzu) eta ondoren ezer idatzi gabe kurtsorea
beste nonbaitera mugituz gero, gune hori desagertuko da.
Ingurune gehienek testurik gabe ezin dute bizi.
Itzultzeko, hautatu berriro
\family typewriter
Ingurunea
\family default
zerrendako elementua.
\end_layout
\end_inset
!
\end_layout
\begin_layout Standard
Txantiloiek denbora asko aurrera dezaketenez, ahal duzun guztietan erabiltzea
aholkatzen dizugu.
Gainera, testu-klase dotore batzuk nola erabiltzen diren erakusten dute.
Azkenik, LyX ordenagailuekin trebetasun gutxi daukaten erabiltzaileentzat
lagungarri izan daiteke.
Erabiltzaileek gutun-txantiloi bat erabiltzen badute errazagoa izateaz
gain, LyX erabiltzeko beldurra galduko dute.
\end_layout
\begin_layout Section
Dokumentuen tituluak
\end_layout
\begin_layout Standard
LyX-ek (LaTeX-ek bezala) titulua — uneko izenburua, egilea, data eta laburpena
ere barne eduki ditzake — dokumentutik bereizitako zati bezala hartzen
du.
\end_layout
\begin_layout Standard
Itzul zaitez zure LyX dokumentura eta ziurtatu
\family sans
Article
\family default
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Gutun mota ez darabilzula,
\family sans
Letter
\family default
testu-klaseak titulurik ez baitu erabiltzen.
\end_layout
\end_inset
dokumentu klasea erabiltzen ari dela.
Idatzi titulua lehenbiziko lerroan eta lerroa
\family sans
Titulua
\family default
ingurunearekin ezarri.
Idatzi hurrengo lerroan zure izen-abizenak eta aldatu
\family sans
Egilea
\family default
ingurunera.
Idatzi data hirugarren lerroan
\family sans
Data
\family default
ingurunea erabiliz.
Hori egin ondoren, laburtu dokumentuaren edukia bizpahiru paragrafotan
(edo bakar batean) eta ezarri
\family sans
Laburpena
\family default
ingurune bezala.
Ohartu zaitez titulua nola aurkezten den inprimatzean.
Dokumentuaren formatua
\family typewriter
Book
\family default
klasera aldatzen baduzu, tituluaren orrialdea bereiztuta agertuko da, tutoretza
honetako aurreneko orrialdearen antzera.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
: Zuzendu titulua, egilea eta data
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
fitxategian.
\end_layout
\begin_layout Section
Etiketa eta erreferentzia gurutzatuak
\end_layout
\begin_layout Standard
Dokumentuko atalen goiburuak, zerrendako elementuak, formulak, oin-oharrak
eta mugikorrei
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Mugikorrak
\emph on
Erabiltzailearen gida
\emph default
eta
\emph on
Kapsulatutako objektuak
\emph default
eskuliburuetan azaltzen dira.
\end_layout
\end_inset
etiketa jar diezaiekezu.
Etiketa bat jarritakoan, dokumentuko beste edozein lekutan atal honi buruzko
aipamenak sartzeko erreferentzia gurutzatuak erabil ditzakezu.
Atalaren zenbakira edo kokatuta dagoen orrialdeari erreferentzia egin dezakezu.
Atalen zenbaketaz bezala, erreferentzia gurutzatuez LyX arduratuko da.
Etiketa eta erreferentzia gurutzatuak automatikoki kudeatzeko gaitasuna
LyX eta LaTeX programen abantailarik onenetariko bat da, beste testu-prozesador
eekin konparatuz.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Zure aurreneko etiketa
\end_layout
\begin_layout Standard
Joan gure bigarren atalera, "Dokumentu honi buruz" izenburua duena.
Egin klik ataleko izenburuaren lerroaren amaieran eta hautatu
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu
\bar under
\SpecialChar \menuseparator
\bar default
Etiketa
\family default
menua edo tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/label-insert.png
\end_inset
botoia.
Elkarrizketa-koadro batek etiketaren izena eskatuko dizu, eta berak iradokizun
bat egingo dizu.
\family typewriter
Ados
\family default
botoian klik egindakoan, etiketaren izena kutxa batean ataleko izenburuaren
alboan ezarriko du.
\end_layout
\begin_layout Standard
Orain arte ez dugu gauza askorik egin (
\family typewriter
DVI
\family default
fitxategiak itxura bera dauka, inprimatutako dokumentuan etiketarik ez
baita agertzen).
Hala ere, etiketa gehitu duzunez, honi buruzko erreferentzia gurutzatuak
erabil ditzakezu dokumentuan.
Horitxi egingo dugu.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Zure lehen erreferentzia gurutzatua
\end_layout
\begin_layout Standard
Kokatu kurtsorea zure dokumentuko 2.
ataleko lekuren batean.
Idatzi honakoa
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
Dokumentu honi buruz gehiago jakiteko asmoz,
\begin_inset Newline newline
\end_inset
ikus atala , orrialdean aurki dezakezu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Orain, kokatu kurtsorea "atala" hitzaren aurrean eta hautatu
\family sans
Txertatu
\lang english
\SpecialChar \menuseparator
\lang basque
Erreferentzia gurutzatua
\family default
menua edo tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/dialog-show-new-inset_ref.png
\end_inset
botoia.
\family sans
Erreferentzia gurutzatua
\family default
izeneko leihoa bistaratuko da.
Aipatu dezakezun etiketa-zerrenda bat dauka.
Oraingoz dagoena "
\family typewriter
atal:dokumburuz
\family default
" bakarrik da.
Aurrenik, hautatu
\family typewriter
Formatua
\family default
izeneako goitibeherako zerrenda, eta hautatu '<erreferentzia> <orrialdea>
orrialdean' elementua.
Gero, hautatu "
\family typewriter
atal:dokumburuz
\family default
" etiketa (lehenetsi gisa hautatuta egongo da), eta 'Erref+Testua: atal:dokumbur
uz' erreferentziaren markatzailea agertuko da (egokia izateko,
\family typewriter
Zuriune
\begin_inset space ~
\end_inset
babestu
\family default
bat jarri beharko zenuke erreferentzia eta 'atala'-ren artean).
Hau egiteko badago beste bide bat: egin klik saguaren eskuineko botoiarekin
atalaren alboa ezarritako etiketaren gainean eta erabili testuinguruko
\family typewriter
Kopiatu erreferentzia gisa
\family default
menua.
Etiketa honen erreferentzia gurutzatua arbelean dago orain, eta kurtsorearen
uneko posizioan kopia daiteke
\family typewriter
Editatu
\family sans
\lang english
\SpecialChar \menuseparator
\family typewriter
\lang basque
Itsatsi
\family default
menua (edo Ktrl+V lasterbidea) erabiliz.
Inprimatutako dokumentuan, erreferentziaren markatzaile hau atalaren eta
orrialdearen zenbakiekin ordeztuta agertuko da.
Ikusi zure dokumentua DVI gisa, eta ikusiko duzu LaTeX zein argia den.
'2 atala' adierazten du, 2.
atalaren eta bere erreferentzia gurutzatuaren artean idatzi duzun testuaren
luzeraren arabera 'orrialde honetan', 'hurrengo orrialdean' edo 'n orrialdean'
(non
\emph on
n
\emph default
orrialdearen zenbakia den) ikusiko duzu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Erreferentzia gurutzatu batek hiperesteka baten antzera funtzionatzen du
LyX-en dokumentu bat editatzean; haren gainean klik egitean
\family typewriter
Erreferentzia
\begin_inset space ~
\end_inset
gurutzatua
\family default
elkarrizketa-koadroa bistaratuko da, egin klik
\family typewriter
Joan
\begin_inset space ~
\end_inset
etiketara
\family default
botoian kurtsorea erreferentziatutako etiketara mugitzeko.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Etiketekin jolastea
\end_layout
\begin_layout Standard
Esan dizugu erreferentzia gurutzatuak zenbatzeaz LyX arduratzen dela; probatzeko
unea heldu zaizu.
Gehitu atal berri bat 2.
atalaren aurretik, jar iezaiozu izenburu panpox bat ("Neguko lore gardenak"
adibidez).
Eguneratu DVI ikuspegia eta — 'Voilà!'— atalaren erreferentzia gurutzatua
"3" izatera aldatu da! Aldatu "Dokumentu honi buruz" azpiatal ingurunera,
eta erreferentzia gurutzatua 3 atalaren ordez 2.1
\begin_inset space ~
\end_inset
azpiatala bezala agertuko da.
Hori bai, erreferentziaren orrialdea aldatzeko etiketaren aurretik testu
asko daukan orrialde berri bat idatzi beharko duzu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Etiketekin aritzeko, sartu etiketa berri bat lehenbiziko erreferentzia gurutzatu
a zegoen lekuan, eta aipatu dokumentuko edozein lekutik.
Erreferentzia gurutzatu ugari txertatzen ibiltzen bazara
\family sans
Erreferentzia gurutzatua
\family default
elkarrizketa-koadroa irekita edukitzea komeniko zaizu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Erreferentzia gurutzatuak dokumentu handietan ere ongi dabiltzala ziurtatu
nahi baduzu, kopiatu
\emph on
Erabiltzailearen gida
\emph default
eskuliburuko orrialde batzuk eta
\family typewriter
Itsatsi
\family default
zure dokumentuan
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Gauza bat, kapitulu baten izenburua kopiatzeak errore bat sor dezake, zeren
eta artikulua klaseak kapitulurik ez baitu onartzen.
Hori gertatzen bada, ezabatu kapituluaren izenburua.
Xehetasun gehiago
\begin_inset CommandInset ref
LatexCommand ref
reference "atal:dokumklaseak"
\end_inset
\begin_inset space ~
\end_inset
atalean.
\end_layout
\end_inset
.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
: konpondu erreferentziak
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
fitxategian.
\end_layout
\begin_layout Section
Oin-oharrak eta albokoak
\end_layout
\begin_layout Standard
Oin-oharrak gehitzeko, tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/footnote-insert.png
\end_inset
botoia
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Botoiak beltz koloreko testuaren azpian dagoen testu gorri batera zuzendutako
gezia irudikatzen du.
\end_layout
\end_inset
, edo
\family sans
Txertatu
\family default
\SpecialChar \menuseparator
\family sans
Oin-oharra
\family default
menua erabil dezakezu.
Jarri kurtsorea dokumentuko "LyX" hitzaren atzean eta klik egin
\begin_inset Graphics
filename ../../images/footnote-insert.png
\end_inset
botoian.
Oin-oharrari dagokion kutxa bat agertuko zaizu; idatzi bertan oineko oharrari
dagokion testua.
LyX-ek kurtsorea oin-ohar kutxaren hasieran kokatuko du.
Idatzi
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
LyX konposaketarako testu-prozesadorea da.
\end_layout
\begin_layout Standard
Orain egin klik "oina" etiketa duen botoian.
Oin-oharraren kutxa itxi egingo da, oin-oharraren markatzailea inprimatuko
den testuaren kokalekua erakusteko botoia utziko du.
Ekintza horri oin-oharra "tolestea" deitzen zaio.
Oin-oharra zabaltzea nahi duzunean, egin klik "oina" botoian; horrela hango
testua editatzeko aukera daukazu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Oin-oharrak testu arrunt bezala ebaki eta itsats daitezke.
Saia zaitez beldurrik gabe! Hautatu oin-oharraren
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Teklatuaren bitartez errazago hautatuko duzu.
Saguarekin saiatzean oin-oharraren kutxa irekitzeko arriskua baitaukazu.
\end_layout
\end_inset
botoia,
\family sans
Ebaki
\family default
eta
\family sans
Itsatsi
\family default
.
Horretaz gain, testu arrunta oin-ohar batera alda dezakezu: hautatu testua
eta egin klik
\begin_inset Graphics
filename ../../images/footnote-insert.png
\end_inset
botoian.
Oin-oharra testu arruntera bihurtzeko, ireki oin-oharra eta kokatu kurtsorea
hango testuaren hasieran, gero sakatu
\family typewriter
Atzera
\family default
tekla, edo bestela kurtsorea esaldiaren amaieran kokatuta dagoela sakatu
\family typewriter
Ezabatu
\family default
tekla.
\end_layout
\begin_layout Standard
Albo-oharrak gehitzeko, erabili tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/marginalnote-insert.png
\end_inset
botoia edo
\family sans
Txertatu\SpecialChar \menuseparator
Albo-oharra
\family default
menua.
Oin-oharrak bezala dihardute, honako hauek izan ezik:
\end_layout
\begin_layout Itemize
Pantailan kutxek "albo" daukate "oina" eduki ordez.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Oharrak alboetan kokatzen dira, testuaren behealdean ordez.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Ez dira zenbatzen.
\end_layout
\begin_layout Standard
Aldatu LyX-eko oin-ohar bat testu arrunt egoerara, ondoren hautatu testu
hori eta bihurtu ezazu albo-oharrera.
Albo-oharra nola inprimatzen diren ikusteko, eguneratu DVI ikuspegia.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
: konpondu oin-oharrak
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
fitxategian.
\end_layout
\begin_layout Section
Bibliografiak
\begin_inset CommandInset label
LatexCommand label
name "atal:bibliografiak"
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Standard
Bibliografiak erreferentzia gurutzatuak bezalakoak dira.
Bibliografiak erreferentzien zerrenda bat edukitzen du dokumentu amaieran,
eta dokumentuaren zehar elementu hauek aipa daiteke.
Ataletako izenburuekin gertatzen den bezala, LyX eta LaTeX-ek zure lana
errazten dute bibliografiako elementuak automatikoki zenbatuz eta aipamenak
aldatuz elementuen zenbakia aldatzen diren bakoitzean.
\end_layout
\begin_layout Standard
Joan dokumentuaren amaierara eta aldatu
\family sans
Bibliografia
\family default
ingurunera.
Orain, idazten duzun paragrafo bakoitza erreferentzi bat izango da.
Idatzi
\begin_inset Quotes eld
\end_inset
\family typewriter
LyX Tutoretza, LyX-eko dokumentazio taldea
\family default
\begin_inset Quotes erd
\end_inset
zure aurreneko erreferentzia gisa.
Ohartu zaitez erreferentzia bakoitzaren aurretik LyX-ek automatikoki zenbaki
bat daukan kutxa jartzen duela.
Egin klik erreferentziaren zenbakiaren kutxaren gainean, eta
\family typewriter
Bibliografia
\begin_inset space ~
\end_inset
sarrera
\family default
elkarrizketa-koadroa agertuko da.
Lyx dokumentuan honi erreferentzia egiteko
\family typewriter
Gakoa
\family default
erabiltzen da,
\family typewriter
Etiketa
\family default
berriz irteeran agertzen da.
Etiketa ez denean ezartzen (lehenetsia), bibliografiaren zenbakia agertuko
da irteeran.
Errazago oroitzeko,
\family sans
Gakoa
\family default
eremuka alda ezazu
\begin_inset Quotes eld
\end_inset
\family typewriter
lyxtutoretza
\family default
"ra.
\end_layout
\begin_layout Standard
Orain, kokatu kurtsorea dokumentuko leku batean, erreferentzia txertatu
nahi duzun kokalekuan hain zuzen.
Hautatu
\family sans
Txertatu\SpecialChar \menuseparator
Aipamena
\family default
edo tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/dialog-show-new-inset_citation.png
\end_inset
botoia.
\family sans
Aipamena
\family default
elkarrizketa-koadroa agertuko da.
Elkarrizketa-koadro honen eskuineko panelean bibliografiako sarrera guztiak
zerrendatzen dira, eta eremu honek aipatzea nahi duzun bibliografiako elementua
aukeratzea eskaintzen dizu.
Hautatu
\begin_inset Quotes eld
\end_inset
\family typewriter
lyxtutoretza
\family default
" (oraintxe bertan, dagoen bibliografiako elementu bakarra baita), ondoren
erabili erdian dagoen
\family typewriter
Gehitu
\family default
botoia txertatzeko.
Kokapen berean nahi haina zitazio eduki ditzakezu honen bidez hainbat gako
transferituta.
Orain, begiratu DVI fitxategian, eta ikusiko duzu aipamenak giltzen artean
agertzen direla testuan, dokumentu amaierako bibliografia erreferentziatuz.
\end_layout
\begin_layout Standard
\family typewriter
Aipamena
\family default
elkarrizketa-koadroko
\family sans
Testua
\begin_inset space ~
\end_inset
ondoren
\family default
eremuak ohar bat sartuko du giltzen artean (erreferentziatzen den liburu
edo artikulu bateko orrialde edo kapitulua zehazteko, adibidez).
Inprimatzean erreferentziek zenbakien ordez etiketak edukitzea nahi baduzu
(adib.
egunkari batzuk Sorozabal andreak 1992an idatzitako dokumentu bat aipatzeko
"[Sor92]" idaztiko lukete)
\family sans
Bibliografia-elementua
\family default
elkarrizketa-koadroko
\family sans
Etiketa
\family default
eremua erabili.
Xehetasun gehiagorako, irakurri
\emph on
Erabiltzailearen gida
\emph default
eskuliburua.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
: zuzendu bibliografia eta zitazioak
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
fitxategian.
\end_layout
\begin_layout Section
Gaien aurkibidea
\end_layout
\begin_layout Standard
Dokumentuaren hasieran gaien aurkibidea jartzea nahi izan dezakezu.
LyX-ekin erraz egingo duzu.
Dokumentuko tituluaren ondoren eta testuaren aurretik sakatu
\family typewriter
Sartu
\family default
tekla, aukeratu
\family sans
Txertatu\SpecialChar \menuseparator
Zerrendak
\begin_inset space ~
\end_inset
/
\begin_inset space ~
\end_inset
Aurk.
\family default
menuan
\family sans
Gaien
\begin_inset space ~
\end_inset
aurkibidea
\family default
elementua.
Dokumentuko aurreneko lerroan "
\family sans
Gaien aurkibidea
\family default
" esaldia duen botoi bat agertuko da.
\end_layout
\begin_layout Standard
Ez dirudi oso erabilkorra denik.
Hala ere,
\family typewriter
DVI
\family default
fitxategian begiratzen baduzu, dokumentuko atal eta azpiatalak zerrendatzen
dituen gaien aurkibidea ikusiko duzu.
Ohitura den bezala, atalak berrantolatzean edo berriak sortzean, aldaketa
horiek
\family typewriter
DVI
\family default
fitxategi eguneratuan ikusiko dituzu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Dokumentua pantailan editatzean, ez da gaien aurkibidea testu gisa azaltzen,
ezinezkoa baita editatzea.
Gaien aurkibideari dagokion botoian,
\family sans
Dokumentua\SpecialChar \menuseparator
Eskema
\family default
menuan edo tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/dialog-toggle_toc.png
\end_inset
botoian klik eginez banandutako leiho batean zerrendatzen da.
Nahiz eta dokumentuan "gaien aurkibidea" ez egon txertatuta, menuak funtzionatu
ko du.
Oso erabilgarria da dokumentuan zehar mugitzeko.
Atal (edo azpiatal) baten izenburuan klik eginez bat elementuaren lerroa
nabarmendu eta kurtsorea (LyX editatzen den leihoan) dokumentuko leku horretan
kokatuko du.
Teklatuko geziak ere erabil ditzakezu gaien aurkibidean gora eta behera
mugitzeko.
Agian komenigarria izango duzu editatzen ari zarenean leiho hau irekita
uztea.
Antzeko gaitasuna Arakatu menutik lor dezakezu, eta gaien aurkibidea automatiko
ki agertuko da.
\end_layout
\begin_layout Standard
Aurkibidea kentzeko dagokion botoia, beste edozein testu bezala, ezabatzearekin
nahikoa da.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
: jarri gaien aurkibidea
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
fitxategian.
\end_layout
\begin_layout Chapter
Matematika erabiltzea
\end_layout
\begin_layout Standard
Zientzialari askok LaTeX erabiltzen dute, ekuazioak era dotore batean argitaratz
en baititu, testu-prozesadoreek eta beraien ekuazio editoreak erabiltzen
duten kontrol-karaktereak saihetsiz.
Zientzilari askok goibelduak sentitzen dira, LaTeX-ekin ekuazioak idatzi
baino programaketa lan bat gehiago delako.
Zorionez, LyX-ek ekuazioentzako WYSIWYM euskarria dauka.
LaTeX erabiltzen baduzu, LaTeX-eko matematika komandoak bide normal batean
idatz daitekeela ikusiko duzu, eta horiek WYSIWYM eran erakutsiko dira.
Bestalde, LaTeX inoiz ez baduzu erabili, orduan
\family sans
Matematikako
\begin_inset space ~
\end_inset
panela
\family default
rekin bide azkar eta erosoan profesional-itxurako adierazpen matematikoak
idazteko aukera izango duzu.
\end_layout
\begin_layout Section
Matematika-era
\end_layout
\begin_layout Standard
Dokumentuko lekuren batean ondorengoa idatzi:
\end_layout
\begin_layout LyX-Code
Gogoko dut Einstein-ek esandakoa, E=mc^2, hain bakuna da.
\end_layout
\begin_layout Standard
Orain, ekuazio horiek ez dute itxura oso onik ez LyX-en ez irteeran ere;
hizkien eta berdintasun ikurraren artean ez dago zuriunerik, eta "2" benetako
goi-indize bezala egotea nahiko zenuke.
Konposaketa okerra gertatu da, LyX-i matematikako ekuazio bat idazten ari
garela ez baitiogu esan, eta ekuazioa testu arrunta bezala konposatu du.
\end_layout
\begin_layout Standard
Horren ordez, formula bat sortu dugu egokiro konposatua izan dadin.
Formula bat sortzeko, egin klik tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/math-mode.png
\end_inset
botoian edo erabili
\family typewriter
Txertatu\SpecialChar \menuseparator
Matematika\SpecialChar \menuseparator
Lerroko
\begin_inset space ~
\end_inset
formula
\family default
menua.
LyX-ek laukitxo urdin bat txertatuko du; matematikako ekuazio hutsa izango
da, eta kurtsorea bertan kokatuko duenez, idatzi
\family typewriter
E=mc^2
\family default
berriro.
Adierazpen matematikoa urdinez dago, eta laukitxo urdina ekuazioa hutsa
izateari uzten dion unean desagertuko da.
Sakatu
\family sans
Ihes
\family default
tekla ekuaziotik ateratzeko.
Markatzaile arrosa desagertuko da, kurtsorea adierazpenaren eskuinean kokatuz,
eta orain zerbait idazten baduzu testu arrunta izango da.
\end_layout
\begin_layout Standard
Begiratu
\family typewriter
DVI
\family default
fitxategian.
Konturatuko zarenez, adierazpen matematikoa era dotorean osatu da; hizki
eta berdintasun ikurraren artean zuriunea du, eta "2" goi-indize bezala
dauka.
Matematika-eran hizkiak aldagai gisa hartzen dira, eta letra etzanez azaltzen
dira.
Zenbakiak zenbaki izaten jarraitzen dute.
\end_layout
\begin_layout Standard
Matematika editatzeko era berri hau WYSIWYM filosofiaren beste adibide bat
da.
LaTeX-en, matematikako adierazpenak testuaren eta
\family typewriter
\backslash
sqrt
\family default
bezalako komandoen bitartez idazten dira; LaTeX exekutatu arte ezin izango
duzu ikusi nola inprimatuko diren, eta falta den parentesi edo bestelako
zerbaiten bila denbora asko gal daiteke.
LyX-ek, ordea, adierazpen matematikoa WYSIWYG eran ez azaldu arren, inprimatzea
n edukiko duen ia itxura berdina bistaratzen du.
Ondoren, LaTeX konposaketa profesionala lantzeaz arduratuko da.
\end_layout
\begin_layout Section
Ekuazioetan murgiltzea
\end_layout
\begin_layout Standard
Orain
\begin_inset Formula $E=mc^{2}$
\end_inset
aldatu
\begin_inset Formula $E=1+mc^{2}$
\end_inset
ekuaziora.
Adierazpen barruan mugitzeko, erabili teklatuko geziak.
Adierazpena sartzean matematika-eran zaudela argitzeko markatzaile arrosa
azaltzen dela ohartu.
Erabili teklatuko
\family sans
Ezkerrera
\family default
eta
\family sans
Eskuinera
\family default
geziak berdintasun ikurraren mailan kurtsorea mugitzeko, idatzi eta "1+".
Erabili geziak ekuaziotik irteteko edo sakatu
\family sans
Ihes
\family default
tekla.
\end_layout
\begin_layout Standard
Matematika-eran idaztea testu arrunta editatzea bezala da, aurrerago azalduko
dizkizugun tekla bereziak kontutan hartzen ez baditugu bederen.
Ezabatzeko, erabili
\family sans
Ezabatu
\family default
edo
\family sans
Atzera tekla
\family default
.
Testua hautatzeko bai teklatuko geziak bai sagua erabil ditzakezu.
\family sans
Editatu\SpecialChar \menuseparator
Desegin
\family default
menua matematika-eran berdin erabiltzen da, gauza bera ebaki eta itsasteko.
Kontuz ibili gauza batekin: ekuazioaren ezkerraldean edo eskuinaldean eta
kanpoan kurtsorea balego eta
\family sans
Ezabatu
\family default
edo
\family sans
Atzera
\family default
tekla sakatzean ekuazio osoa ezabatuko litzateke.
Eskerrak adierazpen matematikoa berreskuratzeko
\family sans
Desegin
\family default
daukazun.
\end_layout
\begin_layout Standard
Eta
\begin_inset Formula $E=mc^{2}$
\end_inset
ordez
\begin_inset Formula $E=mc^{2.5}+1$
\end_inset
ekuaziora aldatu nahi baduzu? Beste behin, egin klik saguarekin kokaleku
egokian.
Nahi izanez gero, erabili teklatuko geziak.
Kurtsorea "c" hizkiaren ondoren baina "2"-ren aurrean kokatuta balego,
sakatu
\family sans
Gora
\family default
gezia goi-indizera igotzeko, "2"-ren aurretik kokatuko da.
Gehitu ".5" balioa.
Orain, sakatu
\family sans
Behera
\family default
gezia kurtsorea maila arruntera itzultzeko.
Ekuazioko goi-indizean bazaude eta
\family sans
Zuriunea
\family default
sakatzen baduzu, jaitsi maila arruntera eta goi-indize ondoren kurtsorea
kokatuko du, horrela "+1" idaztea bakarrik faltako zaizu.
\end_layout
\begin_layout Section
Berretzaile eta indizeak
\end_layout
\begin_layout Standard
Berretzaile bat
\family sans
Matematikako
\begin_inset space ~
\end_inset
tresna-barra
\family default
erabiliz sar daitekeen arren (ikus ondorengo atala), askoz ere azkarragoa
da "^" erabiltzea.
LyX-ek goi-indizean beste laukitxo urdin bat jarriko du, ondoren idazten
duzuna goi-indizea izango da (letra-tamaina txikiagoa edukiko du).
\family sans
Zuriunea
\family default
edo
\family sans
Ihes
\family default
(formulatik erabat irtetzeko) sakatu bitartean idazten duzun guztia goi-indizea
n agertuko da.
\end_layout
\begin_layout Standard
Azpindizea idazteko bidea ere erraza da:
\family sans
Azpimarra
\family default
("_") zapaldu.
Dagoeneko ikasi duzu ondoren agertzen den ekuazioko goi-indizeak eta azpindizea
k idazten:
\begin_inset Formula $A_{a_{0}+b^{2}}+C^{a_{0}+b^{2}}$
\end_inset
.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
: ipini
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
fitxategiko 1.
ekuazioa matematika-eran.
\end_layout
\begin_layout Section
Matematikaren tresna-barra
\end_layout
\begin_layout Standard
Matematikako ikur eta funtzio osatuagoak sartzeko
\family typewriter
Matematikaren
\begin_inset space ~
\end_inset
tresna-barra
\family default
erabiltzea komenigarria izaten da.
Eragiketa hauetariko asko teklatuarekin,
\family sans
Editatu\SpecialChar \menuseparator
Matematika
\family default
edo
\family sans
Txertatu\SpecialChar \menuseparator
Matematika
\family default
menuen bidez sor daiteke.
Hala ere,
\family typewriter
Matematika
\family default
ren
\family typewriter
\begin_inset space ~
\end_inset
tresna-barra
\family default
erabiltzen irakatsiko dizugu;
\emph on
Matematika
\emph default
eskuliburua irakurriz lasterbideak erabiltzen ikas dezakezu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Matematikako tresna-barra erakusten da kurtsorea formulan dagoenean, eta
aktibatu daiteke baita ere
\family typewriter
Ikusi\SpecialChar \menuseparator
Tresna-barrak
\family default
menutik.
Menu horretako 'Matematika'-ri dagokion kontrol-koadroa aktibatzean, tresna-bar
ra agertzen da behin betirako leihoaren behean; egoera hau aldatzeko,
\family typewriter
Tresna-barrak
\family default
menuko
\family typewriter
Matematika
\family default
ren kontrol-koadroan klik egin berriro, eta kurtsorea formula baten barruan
kokatzean soilik agertuko da matematikaren tresna-barra.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Grekoa eta ikurrak
\end_layout
\begin_layout Standard
\family typewriter
Matematikaren
\begin_inset space ~
\end_inset
tresna-barrak
\family default
matematikako ikur multzo handia aukeratzen uzten dizu: hainbat gezi, erlazio,
eragile, batura, karaktere berezi eta integral.
Jakin ezazu goi-indizeek eta azpindizeek batura eta integralen limitea
jartzea eskaintzen dizutela.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Erroketa, tilet eta mugatzaileak
\end_layout
\begin_layout Standard
Erroketa bat idazteko, egin klik
\begin_inset Graphics
filename ../../images/math/sqrt.png
\end_inset
botoian.
Erro ikurra agertuko da, eta txertatze-gunea
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
\emph on
Itzultzailearen oharra
\emph default
: txertatze-gunea matematikako ekuazioa idazten den laukitxo urdinari deitzen
zaio.
\end_layout
\end_inset
bere barruan kokatuko da.
Orain idatzi aldagaiak, zenbakiak, beste erroketak, zatikiak edota nahi
duzun guztia.
LyX-ek erroketaren tamaina automatikoki egokituko du edukieraren arabera.
\end_layout
\begin_layout Standard
Karaktere (
\begin_inset Formula $\overrightarrow{v}$
\end_inset
) edo karaktere taldean (
\begin_inset Formula $\overrightarrow{a+b}$
\end_inset
) tilet ikurra ezartzeko bide berdina lantzen da.
Apaingarri motak tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/math/hat.png
\end_inset
botoiaren bidez erabilgarri daude.
Egin klik apaingarri batean, eta LyX-ek apaingarri hori txertatuko du txertatze
-gune baten azpian (edo gainean).
Idatzi nahi duzuna txertatze-gunean.
Apaingarrien bi multzo daude: idazten duzun testuarekin bat tamainaz aldatzen
direnak, eta finkatutako tamaina dutenak, hizki soilentzako egokiagoak
direnak.
\end_layout
\begin_layout Standard
Parentesiak, giltzak edota kortxeteak bezalako mugatzaileak antzera erabili
arren pitin bat zailtxoagoak dira erabiltzen.
Sakatu
\family sans
Mugatzailea
\family default
\begin_inset Graphics
filename ../../images/dialog-show_mathdelimiter.png
\end_inset
botoia eta
\family sans
Mugatzaileak
\family default
elkarrizketa-koadroa agertuko da.
Unean hautatutako mugatzailea leiho erdialdean agertuko da.
Mugatzaileen uneko hautapena kutxa batean bistaratuko da.
Parentesi-bikotea egoten da lehenetsi gisa, hautatu zuk nahi dituzun kortxete-b
ikoteak, kortxete eta parentesiak, edo botoi hutsa "
\begin_inset Formula $a=\left\langle 7\right.$
\end_inset
" bezalako zerbait idazteko (huts-mugatzailea tartekako marra bertikala
bezala bistaratzen da LyX-en; inprimatzean, ordea, ez da azaltzen).
\end_layout
\begin_layout Standard
Alferra bazara, matematika-eran oraingo parentesiak idatz ditzakezu
\family sans
Mugatzailea
\family default
leihoaren ordez.
Hala ere, parentesi horiek testu arruntaren letra-tamaina berdina izango
dute, parentesi barruan zatiketa edo matrize bat idazten baduzu oso itsusi
geldituko dira.
Beraz, egokiagoa da mugatzaileen hiru botoietariko bat erabiltzea zuzenean
(
\begin_inset space ~
\end_inset
) bikotea txertatzea baino.
\end_layout
\begin_layout Standard
Existitzen den testu batean mugatzaileak, erroketak edo apaingarriak txerta
ditzakezu.
Hautatu egokitu nahi duzun ekuazioa, ondoren egn klik
\family sans
Matematikaren
\begin_inset space ~
\end_inset
tresna-barrako
\family default
nahi duzun botoian.
Saia zaitez
\noun on
Newton
\noun default
-en bigarren legea eskalar eratik (
\begin_inset Formula $f=ma$
\end_inset
) bektore erara (
\begin_inset Formula $\overrightarrow{f}=\overrightarrow{ma}$
\end_inset
) bihurtzen.
Matrizeei buruz ikasitakoan parentesi edo kortxeteak modu honetan jar ditzakezu.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Zatikiak
\end_layout
\begin_layout Standard
Egin klik
\family sans
Matematikaren
\begin_inset space ~
\end_inset
tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/math/frac.png
\end_inset
\family default
\family sans
Zatikia
\family default
botoian.
LyX-ek bi txertatze-gune jarriko ditu zatiki batean.
Uste zenuen bezala, zatiki batean zehar kurtsorea mugitzeko teklatuko geziak
erabil ditzakezu.
Egin klik zenbatzaileari dagokion txertatze-gunean eta idatzi "1" zenbakia.
Orain, sakatu
\family sans
Behera
\family default
gezia eta "2" zenbakia idatzi.
Zatiki bat lortu duzu! Jakingo duzunez, bi txertatze-gunetan nahi duzuna
idazteko aukera daukazu: berretzaileak dituzten aldagaiak, erro karratuak,
beste zatiki batzuk, integralak edo bururatzen zaizun beste edozer.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
: jarri
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
fitxategiko 2.
ekuazioa matematika-eran.
\end_layout
\begin_layout Subsection
TeX era: limiteak, log, sinu eta bestelakoak
\end_layout
\begin_layout Standard
Matematika-eran hizkiak aldagaitzat hartzen direnez, matematika-eran "sin"
idazten baduzu LyX-ek hiru aldagaien arteko biderketa (
\begin_inset Formula $s$
\end_inset
,
\begin_inset Formula $i$
\end_inset
eta
\begin_inset Formula $n$
\end_inset
) idazten ari zarela usteko du.
Hirurak letra etzanarekin bistaratuko dira, baina "sin" hitza letra erromatarra
rekin idatzi nahiko zenuen.
Gainera, LyX-ek ez du tarterik sartuko "sin" eta "x" hitzen artean (zuriunea
sakatuz matematika-eratik aterako zaitu).
Nola lor dezakezu
\begin_inset Quotes eld
\end_inset
\begin_inset Formula $\sin\left(x\right)$
\end_inset
\begin_inset Quotes erd
\end_inset
ekuazioa
\begin_inset Quotes eld
\end_inset
\begin_inset Formula $sin\left(x\right)$
\end_inset
\begin_inset Quotes erd
\end_inset
-en ordez?
\end_layout
\begin_layout Standard
Egin klik
\family sans
Matematikaren
\begin_inset space ~
\end_inset
tresna-barrako
\family default
\begin_inset Graphics
filename ../../images/math/functions.png
\end_inset
botoian eta gero, agertzen den zerrendan hautatu "sin".
"sin" hitza letra beltz eta erromatarrez idatziko da.
Hitz osoa sinbolo soil baten gisa kudeatuko denez,
\family sans
Atzera
\family default
tekla sakatuz hitz osoa ezabatuko da.
Idatzi orain "(x)", letra etzan urdinez idatziko da, matematika-eran espero
zenuen bezala.
Irteerako fitxategian adierazpen matematikoa egokiro konposatuko da.
Saia zaitez.
\end_layout
\begin_layout Standard
Funtzioen zerrendan honako beste funtzioak aurki daiteke: trigonometriako
funtzioak eta beraien alderantzizkoak, hiperbole funtzioak, logaritmoak,
limiteak eta bestelako gutxi batzuk.
Funtzio hauek goi-indize eta azpindizeak onartzen dituzte,
\begin_inset Quotes eld
\end_inset
\begin_inset Formula $\cos^{2}\theta$
\end_inset
\begin_inset Quotes erd
\end_inset
edo
\begin_inset Quotes eld
\end_inset
\begin_inset Formula $\lim_{n\rightarrow\infty}$
\end_inset
\begin_inset Quotes erd
\end_inset
bezalakoak idazteko garrantzitsuak izanik.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
: jarri
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
fitxategiko 3.
ekuazioa matematika-eran.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Matrizeak
\end_layout
\begin_layout Standard
Egin klik
\family sans
Matematikaren
\begin_inset space ~
\end_inset
tresna-barrako
\family default
\begin_inset Graphics
filename ../../images/dialog-show_mathmatrix.png
\end_inset
botoian.
Izen bereko elkarrizketa-koadroa agertuko da, matrizeko errenkada eta zutabe
kopuruak zehazteko aukera eskainiz.
Aukeratu 2 errenkada eta 3 zutabe, eta egin klik
\family sans
Ados
\family default
botoian.
Txertatze-gune batzuk hutsik utz ditzakezu horrela nahi izanez gero.
\end_layout
\begin_layout Standard
Matrize bateko zutabeetan zehar mugitzeko
\family sans
Tabuladorea
\family default
erabil daiteke.
Beste aukera bat da teklatuko geziak erabiltzea: gune-amaieran
\family sans
Eskuinera
\family default
sakatuz kurtsorea hurrengora bidaliko du,
\family sans
Behera
\family default
geziarekin azpiko errenkadara, eta abar.
\end_layout
\begin_layout Standard
Bat-batean errenkada edo zutabe gehiago behar badituzu, erabili
\family sans
Editatu\SpecialChar \menuseparator
Errenkadak
\begin_inset space ~
\end_inset
eta
\begin_inset space ~
\end_inset
Zutabeak
\family default
menua edo matematikaren tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/tabular-feature_append-row.png
\end_inset
,
\begin_inset Graphics
filename ../../images/tabular-feature_delete-row.png
\end_inset
,
\begin_inset Graphics
filename ../../images/tabular-feature_append-column.png
\end_inset
,
\begin_inset Graphics
filename ../../images/tabular-feature_delete-column.png
\end_inset
.
\end_layout
\begin_layout Standard
Ikus
\emph on
Erabiltzailearen gida
\emph default
zutabe bakoitza lerrokatzen edo matrize osoaren kokapen bertikala nola
aldatzen den ikasteko.
Jabetu zaitez zeregin bakoitzarentzat tresna bat dagoela; testua daukan
taula bat idazteko, erabili LyX-en taulentzako euskarri harrigarria, taulak
idazteko ez da komeni matrizeak erabiltzea.
\end_layout
\begin_layout Subsection
Adierazpen-era
\end_layout
\begin_layout Standard
Orain arte idatzi ditugun ekuazioak, inguratzen zituzten testuaren lerro
berdinean zeuden, lerroko formulak bezala ere ezagutzen dira.
Ekuazio labur eta soilentzat ongi doa, baina gauza handiagoentzat, edo
testutik urruntzea nahi badituzu, adierazpen eran idatzi beharko dira.
Gainera, adierazpen erako ekuazioak etiketatu eta zenbatuak izan daiteke
(ikus
\emph on
Erabiltzailearen Gida
\emph default
), eta hainbat lerrotako ekuazioak adierazpen-eran egon behar dute.
\end_layout
\begin_layout Standard
Klik egin
\family sans
Matematikaren
\begin_inset space ~
\end_inset
tresna-barrako
\family default
\begin_inset Graphics
filename ../../images/math-display.png
\end_inset
botoian.
Lerro berri batean, eta erdialdean zentratuta, txertatze-gune bat agertuko
da.
Orain idatzi ekuazio bat eta bistaratu DVI formatuan bere itxura ikusteko.
\family sans
Adierazpen
\begin_inset space ~
\end_inset
era
\family default
botoia era batetik bestera txandakatzeko erabiltzen da: adierazpen eratik
barneko erara aldatzeko, edo alderantziz.
Adierazpen erak lerroko eratik bereizten dituen zenbait eginbide ditu:
\end_layout
\begin_layout Itemize
Letra-tamaina lehenetsia handiagoa da,
\begin_inset Formula $\sum$
\end_inset
eta
\begin_inset Formula $\int$
\end_inset
bezalako ikur gutxi batzuentzako.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Batura eta limiteetan (integraletan ez) goi-indizeak eta azpindizeak ikurren
azpira gehiago hurbiltzen dira alboetara baino.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Testua zentratuta dago.
\end_layout
\begin_layout Standard
Desberdintasun hauek alde batera utziz, lerroko eta adierazpen erako ekuazioak
oso antzekoak dira.
\end_layout
\begin_layout Standard
Azken ohar bat adierazpen-formula konposatzeari buruz: argi ibili ekuazioa
paragrafo berri batean edo ez idazten duzunean.
Ekuazioa sententzi edo paragrafo baten erdian idazten baduzu, ez sakatu
\family typewriter
Sartu
\family default
tekla.
Hori eginez gero, ekuazio
\emph on
osteko
\emph default
testua paragrafo berri batean hasiko baita.
Ondorioz, testu hau koskatuko da, eta litekeena da hori nahi ez izatea.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
: jarri
\family typewriter
adibide_gordina.lyx
\family default
fitxategiko ekuazio batzuk adierazpen eran, eta ikusi bestelako konposaketa
lantzen den.
\end_layout
\begin_layout Standard
\series bold
Ariketa
\series default
: atal honetan ikasitako zenbait tresnarekin, Hurrengo ekuazioa bezalako
bat idazteko gai izan beharko zenuke
\begin_inset Foot
status collapsed
\begin_layout Plain Layout
Bide zailenetik aritu ondoren, zergatik ez zara
\family sans
Txertatu\SpecialChar \menuseparator
Matematika\SpecialChar \menuseparator
Kasu
\begin_inset space ~
\end_inset
ingurunea
\family default
menuarekin saiatzen?
\end_layout
\end_inset
:
\end_layout
\begin_layout Standard
\begin_inset Formula
\[
f(x)=\left\{ \begin{array}{cc}
\log_{8}x & x>0\\
0 & x=0\\
\sum_{i=1}^{5}\alpha_{i}+\sqrt{-\frac{1}{x}} & x<0
\end{array}\right.
\]
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Section
Matematikari buruzko gauza gehiago
\end_layout
\begin_layout Standard
Matematika-eran gauza gehiago egin ditzake LyX-ek.
Oraindaino oinarrizkoa bakarrik ezagutu duzu, irakurri
\emph on
Erabiltzailearen gida
\emph default
trikimailu hauek nola egiten diren jakiteko:
\end_layout
\begin_layout Itemize
Ekuazioak etiketatu eta zenbatzea.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Lerro anitzeko ekuazioak sortzea.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Letra-tipoak aldatzea, adibidez, adierazpen bateko testua letra lodiz idaztea.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Ekuazio bateko letra-tipoa eta barruko tartea zehaztea (ez zaitez kezkatu
honelakoengatik amaierako zirriborroa arte).
\end_layout
\begin_layout Itemize
Makroak idaztea.
Oso baliagarriak dira, dokumentu baten hasieran definitu eta dokumentuan
zehar erabili ahal izango dituzu.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Leku falta dela eta,
\emph on
Tutoretza
\emph default
honetan azaldu ezin dizugun beste gauza pila bat.
\end_layout
\begin_layout Chapter
Hainbat
\end_layout
\begin_layout Section
LyX-en beste eginbide garrantzitsu batzuk
\end_layout
\begin_layout Standard
Ez ditugu aipatu LyX-ekin erabil daitezken komando guztiak, eta ez daukagu
asmorik.
Informazio gehiagorako irakur ezazu
\emph on
Erabiltzailearen gida
\emph default
eta
\emph on
Kapsulatutako objektuak
\emph default
.
LyX-ek egin ditzakeen zenbait gauza garrantzitsu soilik aipatuko ditugu:
\end_layout
\begin_layout Itemize
LyX-ek taulentzako WYSIWYG euskarria dauka.
Taula bat lortzeko, erabili
\family sans
Txertatu\SpecialChar \menuseparator
Taula
\family default
menua (tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/tabular-insert.png
\end_inset
botoia).
Egin klik taulan saguaren eskuineko botoiarekin taularen
\family sans
Ezarpenak
\family default
elkarrizketa-koadroa irekitzeko, eta taula editatzeko aukera izango duzula.
\end_layout
\begin_layout Itemize
LyX-ek hainbat formatuko irudiak txertatzeko euskarria dauka.
Asmatu duzu:
\family sans
\bar under
T
\bar default
xertatu\SpecialChar \menuseparator
\bar under
I
\bar default
rudia
\family default
menua edo tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/dialog-show-new-inset_graphics.png
\end_inset
botoia erabili.
Ondoren, arakatu, biratu edo eskalatu nahi duzun irudi-fitxategia.
Bai taulek bai irudiek epigrafeak eduki ditzakete, eta LyX-ek automatikoki
irudi edota taulen zerrenda sortuko du.
\end_layout
\begin_layout Itemize
LyX oso konfiguragarria da.
Gauza guztiak, LyX leihoen itxuratik hasita inprimatzeko irteerako emaitza
arte, hainbat eratan konfigura daiteke.
Konfigurazio gehienak
\family sans
Tresna
\family default
\SpecialChar \menuseparator
\family sans
\bar under
H
\bar default
obespenak
\family default
menutik lantzen dira.
Argitasun gehiagorako, kontsultatu
\family sans
Laguntza\SpecialChar \menuseparator
Pertsonalizazioa
\family default
.
\end_layout
\begin_layout Itemize
LyX bost kontinenteetako programatzaile-talde baten eskutik garatzen ari
da.
Horregatik, hainbat testu-prozesadorerekin konparatuz, ingeles hizkuntzak
ez direnen euskarri hobeagoa dauka (alemanera, txekiera, grekoa, euskara,
italiera, errusiera...).
Eskuinetik ezkerrera idazten diren hizkuntzak ere onartzen ditu, hala nola
Arabiera, Farsiera edo Hebreera adibidez, Txinera, Japoniera eta Koreera
ere onartuta daude.
Dokumentuak beste hizkuntza batzuetan idatz ditzakezu; LyX-ek menuak eta
errore-mezuak beste hizkuntzetan erakuts ditzan ere konfigura dezakezu.
\end_layout
\begin_layout Itemize
LyX-eko menuek lasterbideak erabiltzen dituzte.
Hots,
\family sans
Fitxategia\SpecialChar \menuseparator
Ireki
\family default
menua hautatzeko
\family sans
Alt+F
\family default
idatzi eta ondoren
\family sans
O
\family default
sakatu, edo menuaren alboan agertzen den lotura erabili (
\family sans
Ktrl+O
\family default
lehenetsita dago).
Laster-teklak ere konfiguragarriak dira.
Honi buruzko argitasunak
\family sans
Laguntza\SpecialChar \menuseparator
Pertsonalizazioa
\family default
menuan aurkituko dituzu.
\end_layout
\begin_layout Itemize
LyX-ek LaTeX formatuko dokumentuak irakur ditzake.
Ikus
\begin_inset CommandInset ref
LatexCommand ref
reference "atal:LaTeX-dokumentuak-inportatzea"
\end_inset
\begin_inset space ~
\end_inset
atala.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Zuzentzaile ortografikoa, thesaurusa eta hitzen zenbaketak erabilgarri daude.
\end_layout
\begin_layout Itemize
Indize eta nomenklaturen/glosarioen sorreraren euskarria.
\end_layout
\begin_layout Section
LyX LaTeX-eko erabiltzaileentzat
\begin_inset CommandInset label
LatexCommand label
name "atal:latexerabiltzaileak"
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Standard
LaTeX-i buruz ezer ez badakizu, atal hau irakurri beharrik ez daukazu.
Baliteke LaTeX buruzko zerbait
\emph on
ikasi
\emph default
nahi izatea, eta ondorioz atal hau irakurtzea.
Hala ere, LyX erabiltzen hasten diren batzuei LaTeX ezaguna egingo zaie.
Horietariko bat bazara, galde dezakezu ea LyX-ek LaTeX-ekin egin daitekeen
gauza guztiak egiteko ahalmena al daukan.
Erantzun labur bat da nola edo hala LyX hurbiltzen dela LaTeX-ekin egin
daitekeen gauzetara, eta LaTeX formatuko dokumentu baten zati gehiena idaztea
errazten duela.
\end_layout
\begin_layout Standard
Hau tutoretza bat bakarrik denez, LyX-eko erabiltzaile berriek interesa
eduki dezaketen zenbait gauza aipatuko ditugu.
Tutoretza hori labur gordetzearren, azalpen xumeak izango dira.
\emph on
Eginbide gehigarriak
\emph default
eta
\emph on
Kapsulatutako objektuak
\emph default
eskuliburuek LyX eta LaTeX arteko desberdintasunei, eta LyX-en LaTeX-eko
zenbait trikimailu nola erabili buruzko informazio asko dauka.
\end_layout
\begin_layout Subsection
TeX era
\end_layout
\begin_layout Standard
TeX eran idatzitako guztia pantailan gorriz agertuko da, eta zuzenean LaTeX-i
bidaliko zaio.
TeX komandoak LyX-en erabil ditzakezu
\family sans
Txertatu\SpecialChar \menuseparator
Tex
\begin_inset space ~
\end_inset
kodea
\family default
menua (tresna-barrako
\begin_inset Graphics
filename ../../images/ert-insert.png
\end_inset
botoia) aukeratuz.
Honek testu-kutxa sortzen du eta barrukoa zuzenean LaTeX-i igorriko zaio.
\end_layout
\begin_layout Standard
TeX-ek matematika-era zertxobait ezberdin erabiltzen du.
Sartu TeX eran alderantzizko barra, ("
\backslash
") bat idatziz.
Inprimatzean ez da agertuko, ondoren idazten duzun guztia gorriz egongo
da.
TeX eratik ateratzeko sakatu
\family typewriter
Zuriunea
\family default
tekla edo edozein karaktere ez-alfabetiko (zenbaki, azpimarra, berretzaile-ikur
ra edo parentesi gisakoak).
TeX eratik ateratzen zarenean, TeX-en zein komando idatzi duzun ezagutzen
badu LyX-ek eta WYSIWYM-era bihurtuko du.
Ekuazio batean
\family typewriter
\backslash
gamma
\family default
idatzi eta ondoren
\family typewriter
Zuriunea
\family default
tekla sakatzen baduzu, LyX-ek "gamma" gorria
\begin_inset Quotes eld
\end_inset
\begin_inset Formula $\gamma$
\end_inset
\begin_inset Quotes erd
\end_inset
urdin bihurtuko du.
Hau oso konplexuak ez diren makro guztientzako balio du.
\family sans
Matematikaren
\begin_inset space ~
\end_inset
tresna-barra
\family default
erabiltzea baino azkarragoa izan daiteke, batiz bat LaTeX-eko erabiltzaile
adituentzako.
\end_layout
\begin_layout Standard
Bitxikeri bat, formula batean
\begin_inset Quotes eld
\end_inset
\backslash
{
\begin_inset Quotes erd
\end_inset
idazten baduzu, hasiera eta amaierako kortxeteak gorriz txertatuko dira
eta kurtsorea kortxete artean kokatuko da.
Argumentuak jasotzen dituzten komandoak idazteko komenigarria izaten da.
\end_layout
\begin_layout Standard
LyX-ek ezin ditu egin LaTeX-ekin egiten diren gauza guztiak.
Landutako funtzio batzuk ez dira erabat onartzen, beste batzuk berriz erabilgar
riak dira baina ez dira WYSIWYM.
TeX erak erabiltzaileari LaTeX-en moldagarritasun osoa eskaintzeaz batera
LyX-eko funtzionalitate erabilgarriekin gozatu (WYSIWYM matematikak, taulak
eta edizioa bezalakoak) dezake.
LyX-ek ezin izango ditu LaTeX-eko pakete guztiak onartu.
Hala ere, hitzaurrean
\family typewriter
\backslash
usepackage{pakete_izena}
\family default
idatziz (ikus
\begin_inset CommandInset ref
LatexCommand ref
reference "atal:aitzinsolasa"
\end_inset
\begin_inset space ~
\end_inset
atala), nahi dituzun pakete guztiak erabiltzeko gaitasuna izango duzu (kontutan
izan pakete hauek WYSIWYM euskarria ez dutela izango).
\end_layout
\begin_layout Subsection
LaTeX dokumentuak inportatzea: tex2lyx
\begin_inset CommandInset label
LatexCommand label
name "atal:LaTeX-dokumentuak-inportatzea"
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Standard
LaTeX fitxategiak inporta ditzakezu LyX-era
\family typewriter
Fitxategia\SpecialChar \menuseparator
Inportatu\SpecialChar \menuseparator
LaTex
\begin_inset space ~
\end_inset
(soila)
\family default
menua erabiliz.
Honek
\family typewriter
tex2lyx
\family default
programari deituko dio, eta adibidea.tex fitxategitik adibidea.lyx fitxategia
sortuko du.
LyX-ek sortu berri den fitxategi hori irekiko du ondoren.
Bihurketak ez badu funtzionatzen,
\family typewriter
tex2lyx
\family default
komando-lerrotik deitzen saia zintezke aukera aurreratuago batzuk erabiliz.
\end_layout
\begin_layout Standard
Bihurketak funtzionatzen duenean ere,
\family typewriter
tex2lyx
\family default
programak gauza guztiak bihurtzen ez dituen arren, LaTeX-eko gauza gehienak
kudeatzen ditu.
TeX moduan ulertzen ez dituen gauzei ezikusi egingo die; horrela,
\family typewriter
tex2lyx
\family default
programarekin fitxategi bat bihurtu ondoren, testu gorrian begira dezakezu
eta eskuz editatu gauzak ongi egiteko.
\end_layout
\begin_layout Standard
\family typewriter
tex2lyx
\family default
-ek bere dokumentazio propioa dauka (
\family typewriter
man
\family default
eskuliburua), Unix/Linux sistemetako erabiltzaileek komando-lerroan
\family typewriter
man tex2lyx
\family default
idatziz irakur dezakete.
\family typewriter
man
\family default
eskuliburuak onartzen ez diren LaTeX-eko komando eta inguruneak zerrendatzen
ditu, zein akats dauden eta nola saihestu, eta aukera batzuk nola erabili
azaltzen ditu.
\end_layout
\begin_layout Standard
Garrantzitsua da ulertzea
\family typewriter
tex2lyx
\family default
programak
\begin_inset Quotes eld
\end_inset
ezagunak
\begin_inset Quotes erd
\end_inset
diren dokumentu klaseak darabilten fitxategiak soilik bihur ditzake LyX
formatura, hau da, dagokion LyX-eko diseinu fitxategia egonez gero.
Diseinuaren fitxategirik ez egonez gero, errore bat gertatuko da bihurketa
ezin izan dela burutu jakinaraziz.
Gauzak horrela, zure LaTeX fitxategiaren dokumentu klasearen diseinua ez
badaukazu,
\family typewriter
tex2lyx
\family default
-ek ezingo du jakin nola bihurtu aurkitzen dituen LaTeX-eko gauzak LyX-ek
ulertzen dituen gauzetara.
Diseinuen fitxategiei eta hauek nola sortzen diren buruzkoak
\emph on
Pertsonalizazioa
\emph default
eskuliburuan azaltzen dira xehetasunez.
\end_layout
\begin_layout Subsection
LyX dokumentua LaTeX-era bihurtu
\end_layout
\begin_layout Standard
LyX dokumentu bat LaTeX formatura bihurtzea nahi izango duzu.
Adibidez, lankide edo eginkide batek LyX programa ez eduki arren dokumentuareki
n lan egin behar du.
Hori egitea huskeria bat da LyX-entzako.
Hautatu
\family sans
Fitxategia\SpecialChar \menuseparator
Esportatu\SpecialChar \menuseparator
LaTeX
\family default
.
Horrek editatzen ari zaren
\family typewriter
adibidetxoa.lyx
\family default
fitxategia beste fitxategi honetan bihurtuko du:
\family typewriter
adibidetxoa.tex
\family default
.
Azken finean, LyX-ek dokumentuak bistaratu edo inprimatzean beti LaTeX
behin-behineko fitxategiak sortzen dituenez, LaTeX sortzen trebea da.
\end_layout
\begin_layout Subsection
LaTeX hitzaurrea
\end_layout
\begin_layout Subsubsection
Dokumentu-klasea
\end_layout
\begin_layout Standard
\family sans
Dokumentua\SpecialChar \menuseparator
Ezarpenak
\family default
elkarrizketa-koadroak dokumentu osoaren aukeren ardura du.
Hemen aldatu dokumentuaren klasea, letra-tipoa eta paper-tamaina.
Dokumentu-klasea aukeran LaTeX paketeentzako aukerak sar daiteke
\family typewriter
Klasearen
\begin_inset space ~
\end_inset
aukerak
\family default
eremuan.
\end_layout
\begin_layout Subsubsection
Aitzinsolaseko beste alderdi batzuk
\begin_inset CommandInset label
LatexCommand label
name "atal:aitzinsolasa"
\end_inset
\end_layout
\begin_layout Standard
Aitzinsolasean komando bereziak jarri behar badituzu LaTeX fitxategi baterako,
zuzenean LyX dokumentuan idatz ditzakezu.
Horretarako,
\family sans
Dokumentua\SpecialChar \menuseparator
Ezarpenak\SpecialChar \menuseparator
LaTeX-en
\begin_inset space ~
\end_inset
aitzinsolasa
\family default
hautatu eta idatzi elkarrizketa-koadroan (edo dokumentuaren ezarpenen elkarrizk
eta-koadrotik interfazearen arabera).
Hor idazten duzun dena zuzenean LaTeX-i bidaliko zaio.
\end_layout
\begin_layout Subsection
BibTeX
\end_layout
\begin_layout Standard
LyX-ek BibTeX euskarria du, honekin erreferentzia bibliografikoen datu-baseak
sortu eta hainbat dokumentutan erabiltzeko aukera izango duzu.
Hautatu
\family sans
Txertatu\SpecialChar \menuseparator
Zerrendak
\begin_inset space ~
\end_inset
/
\begin_inset space ~
\end_inset
Aurk.\SpecialChar \menuseparator
\bar under
B
\bar default
ibTeX
\begin_inset space ~
\end_inset
bibliografia
\family default
menua
\family sans
BibTeX
\family default
motako fitxategi bat gehitzeko.
\family typewriter
Datu-basea
\family default
eremuan BibTeX fitxategiak karga ditzakezu,
\family typewriter
Estiloa
\family default
eremuan berriz BibTeX-en estiloko fitxategiak.
\end_layout
\begin_layout Standard
Hori egindakoan, edozein bibliografia-sarreraren aipamenak egin ditzakezu
\family typewriter
Txertatu
\family default
\SpecialChar \menuseparator
\family typewriter
Aipamena
\family default
menua erabiliz (ikus
\begin_inset CommandInset ref
LatexCommand ref
reference "atal:bibliografiak"
\end_inset
\begin_inset space ~
\end_inset
atala).
LyX arduratuko da
\family sans
BibTeX
\family default
exekutatzeaz.
\family typewriter
Aipamena
\family default
elkarrizketa-koadroko kutxan zure
\family typewriter
BibTeX
\family default
fitxategiko erreferentzia guztiak zerrendatuko dira.
\end_layout
\begin_layout Section
Erroreak!
\end_layout
\begin_layout Standard
Batzuetan dokumentu bat ikusten saiatzean erroreak gerta daiteke, LyX-ek
edo LaTeX-ek ulertzen ez dituzten gauzengatik.
Hori gertatzen bada, LyX-ek LaTeX-en erroreen elkarrizketa-koadroa irekiko
du.
Errore bakoitzaren gainean klik egitean, elkarrizketa-koadroak errorea
gertatu den lekura eramango zaitu LyX dokumentuan, horretaz gain errorearen
zergatia bistaratuko du.
\end_layout
\end_body
\end_document